Tíminn Sunnudagsblað - 24.08.1969, Qupperneq 6

„Mó'ðtr oss er María þessi, mektarbióm og full
af sóma, glœsíleg sem roðnust rósa, rurvnln upp
vlð Hfandi brunna."
Gísll Gestsson tók (slenzku myndirnar af munum
( Þjóðminiasafninu.
JÓNAS GUÐLAUGSSON:
Klausturregíur
og klausturlifnaður
Tali'ð er, að fytriSbu knistniu ein-
setomieeniirniiir hiaifi hiaift aðsetur
á svæðinu í kirinigum Rauðahaf,
þair höfðu áður djvalið heiSnir ein-
seituiraeinn. Aðrir kristnir einsetu-
menn sðttuat að í eyðimerkum
Efira-Egyptaí'ain dis í ofEÓknum
gegn þeiim á 3. ÖM (ofsóiknum
Dómitanusar keisaira). Fyrstu
kristnu munkainniir voru nefndir
Amchorítar eða Heirmítar. Einnig
voru sivoniefndir sulnadýríingar fyllig
©ndur heiLaigs StytMirs, sérkenni-
iieigfi dýrilmgs, sem dvaiMist
lengst ævi uppd á súlu noklk-
utrri í Sýrlandi, fóru sáðan aðrir
einsetuiraeinm aö dænii hans. Ein-
setuimenn mynduðu með sér fé-
llagsskap, en sérhver þeirra hafði
sinn eiigin kofla, sem kallaður var
„iliaura". Samlllíf þeirra var kallað
ó gríslku kiaio'bosibiias. Hieiilagur
Aintóníus frá Þebu (251—356) er
óliitinn stofmandi fyrsitia munMífs-
ins í Allexandríu á Egyptallandi.
Kom til hans fjöldi iær.isveina, og
mangiir áhangendur söfniuðust i
crinigum hainn ti að Mýða á kenn-
imigair hams og hlta forsjá hans í
andlieigum eifnum.
Þegar Antóníus hélt út í eyði-
mörkirua á móts við einveruna og
guð sinn, fýiigdu fOlestir lærisvein-
ar hans honum. Eimn þeirra, Pak-
omiíus, stofnaði mikiö Maustur á
eyju í Níiarfljóiti. Hann kom fastri
skipan og regiu á kiiausttursitjórn og
líf munkannia, og eru hans fyrir-
mæii hiiniar élziu megiiur, sem fest-
ar hiafa verið á bókfeli. Fjöidi læri-
sveiiua streymdi bvaðam æva ti
Pakomíusiar, og hann stofnaði
mörg munbakOiaustur og eiitt
nunnuiklaiustuir undir forstöðu syst-
ur siinnar. Aiar þeasar stofnanir
klaustra voru undir stjórn yfir-
manns, sem var nefndur ábóti eða
archimandrít.
Munlkifi og aneigiiur ruddu
sór síðain til rúms á Vesturlöndum.
Aþamaisíus gerðist brauitryðjandi í
Róm og á Norðnr-Ítal'íu, í Afrífcu
beilaigur Ágústinus kirkjufaðir,
nafntogaöur rithöfundur, í Gallíu
(Fraktolandi) heilaigur Marteimn frá
Tours. Heiagur Bemedikt frá Nur-
síu vairð þó fyrstur ti þesis að gefa
mnuníkiairegtan fast og vel skipulagt
rform, og firægust er Mlausturstofn-
un hans á Kasínófjalli í Kampaniu
á Ítalíu árið 529, er hann gtofnaði
ásarnt elefu öðrum munkum.
Nokkra sérstöðu virðast hafa
haft himar svonefndu aibbey, sem
toölluð bafa verið á ernska tungu,
en hér verða mefmd ábótaMrkjur.
Var fyrsta ábótaikirkjukiaustrið tal-
ið stofmað í St. Marton (Marteins-
borg) þrjá kiómetra frá borginni
Tours á Frabklandi. Abbey (ábóta-
toirkja og toteustur) samanstóð af
kirkju og þyrpingu byggœmga, sem
mynduðu smáþorp umhverfis kirkj
una og var dvaOiarstaðuir munka eða
nuinna, tódif eða fteiiri, siem lifðu í
mámu samiféiaigi undir sameig-
Megri stjórn ábóta eða abbadísar.
Stiunduim voru bæði munlka- og
nunmUkilaustuir saman og yfir þeim
annað hivort ábóti eða abbadís. Líf
bræðra og systra í klausfcrum var
bundið einvero, þöign, guðsdýrkun,
Mýðni, heimisfliótta og fátækt. Á-
bótafcirkja mefrkir þvi ekbi ein-
vörðumgu byggimgu eða kirkju,
beldiuir féiagsskap slítoan sem
toiaustursaimféll'ag. Einnig voru
margar ábóitalMrikjurmar dómkirkj-
ur jafníramt og þær voru Maust-
urkirkjur, og ábótarnir voru bisk-
upar. Möng ábófcatoirkjuMaustrin
tófcu síðar upp Bemediikts- og
ÁgúsitímusarregliuhaM.
írsfcu Mau&triin voru fyrst stofn-
654
T I M I N M
SUNNUDAGSBLAÐ