Tíminn Sunnudagsblað - 24.08.1969, Qupperneq 17

fuar&u'Heg. Hið sanna ve&ri, a@ þek
hteííhi vleiriö fiuWiir jjin oa seMir
þar í yflr 30 ár, ltó7—W58, o«
viglMiaiuist eitthvað síSar, nema hvað
vlð’ í Samhandinu hefðum orðið’
uippisbroppa með EylandsJijái, þeg-
ar Mð á stríðsárin, svo að til vamd-
ræða Ihoirfði.
Síðair nokkru heyrði ég í útvarpi
að Veiðarfæraverzlun 0. Elingsen
auigilýsiii Eyiand'sljái. Ég gerði mér
ferð fcii þeirra hjá Eliimgsen, bjóst
saifct að segja við, að’ þetta væru
ekki Eyiandsijáir, heldur einhverj-
ir einóáinnungar af aminarri gerð.
Em viti menm hvað, í Ijós kom, að
þetta voru „ekta“ Eyiands'ljáir,
Verksmiðj umerkið Brusietto
greipt í þjóið á hverjum Ljá. ,Hvað-
arn ftáið þið þessa ]jái,“ spurði ég.
Svarið yiar: „Við kaupum þá í
beiOdSöOu hjá Sam‘bamdinu.“ Síðast
í fyrrasmiiAr voru ljáimir til njá
Elimigsen, ég keyptd þar Eyiands
lljá, sem ég þurffci að’ senda til Kan
ada, hiaifði verið beðiinm að útvega
Slíkan ‘ljá. Kummur Vesturíslend
inigur, sem ekki hefur borið ljá í
gras síðan á æsiku'áiiuim sinum norð
ur í Húnaiþingi, viffldi fá Eylamds
ijá til að iftesta upp á vegg hjá sér!
Þetta var nú aðeins skemmtileg
(?) saga um, hve liamgt vli nú aft
verða á milli þess, sem nýlega er
Mðið og allir vissu fyrir skömmu
— og hins, sem nú er að gerast
hjá unigum, ötulum og framsækn-
uim miömmum. Geri ráð fyrir, að
veiffieistir sfcarfsmemn Saimbandsims
séu þeim kcstum búmir, þótt þeir
viti etf til vil im atftuii' fyrir sig
mangir hverjir. Em á það ekki við
um aiHlan þorra umigra miaminia um
þessar mundir, jafmvel urn mennta-
menm, svo sem frásögn mím í upp-
Watfi þessa þáttar sanmar vel?
Ná vikrnr sögunmi fcil ársims 1969.
í Summudags'blaði TLmams 13.
apríl 1969 birtist viötal við Einar
Jómssom, er Jengi var verkstjóri eða
ráðsmaður á Hvammeyri, áður en
hamin gerðist verkstjóri við vega-
gerð. Lýsir Eimar þar „ve.ru sinmi
á Hvammeyri og kynmum af HaM-
dlórd Vil!lhjálmssyini.“
Ég hóf íesturinm með mikiQQi
eftirvæntimgu, em varð brátt fyrir
mokkiruim vombrigðum, þótt margt
í viðtalinu sé mjöig þakkar verfc.
Hið fyrsta, er ég hmaut um í
ílriáisöigmimni að, í himmd stuttorðu
frásögn um uppruma Hialdórs, upp.
eöldi og skólagamig, er hlaupið altveg
ytfir dhiöll HalOdórs á ÐvergasteLnl,
hjá séira Bárni Þoríákssyni, en
Bijörrn var móðurbii'óðdr Halidórs.
Urn séra Björn segir Pál Eggext
Óillasom: „Orðlfligður giiunumaður og
karllmenmi að burðum.“ Enmíremur
að hamm hafi verið maður „fast-
lyndur.“ Um veru Haíldórs á
Dvergasteini segir Páll Zóphónías-
son í æviminmimigu í Búnað'ardt-
inu: „Á Dvergflsteini náði Halidór
fuMum þroska, og vairð með glæsi
legustu mönnurn á veMi, sfcerkur
vel, giiiminn. gleðiimiaður mikiH og
fyillglnm sér, að hverju sem hamm
gekk.“ Þetta ©r víst ekki ofmælt.
öft heyrði ég Halldór mimnast á
veru síma á Dvergasteimi, og mér
er mimmisstætt, hvernig hamm færð
ist allur i aukama, er hann sagði
sö,gur af aflrauinuim og öðru, sem
voru honum góðar mimmimigar frá
þeirn árum. Gæti ég endursaigt
suont af þvi, en sleppi því að
slnmi. Er engimm vafi á því, að
dvöl Haldórs á Dverigasteimi varð
mijög tiil þess að aufca þroska
hians og móta manmimm tií þess, er
síðar kom frarn.
Þá þykiir mér snubbótt og of
fljótt yfir sögu farið, er þess er að
emgu getið, sem telfja verður eifct
aðaláfrek Halldórs VillhjáilmiS'Sionar,
er hanm sarndji Fóðurfræði þá hina
miklu, er Búnaðarfélag íslands gaf
út 1929. Sú bók er sérstæð og var
á þeim tíma hið veigamesta bú
fræðirit, sem storáð hafði verið hér
á lamidi, ef frá er Mim Búmaðarsaga
ÞorvaMar Thoroddsems. Um Fóður
fræðima segir Pál Zóphóníasson
meðal annais: „Hún er rituð með
því hi'Spursleysi, sem einkenmdi
HaMdór og framsetminigu hams í
ræðu og riti . . . Emda má ful
yrða, að ham-n í þeinri grei'ii stóð
flltesfcuan hér á lamdi framar að
þekkiiinigu.‘'
Þótt ég nelini þetta fcvemmt, þarf
enguim að ve,ra það umdrumarefmi,
þótt miargt sé ósa'gt í blaðaviðMi
eimts og hér er uim að ræffa, og svo
ea- vitamlega iítoa usm þetfca.
Hiifct er lakaira, aff í viðtaiinu og
frásö'gm Einars korna fram mis
saignir, seam eigi mega stamda ám
leiðréttinga. Á ég þar aðaiega við
tvenmt, amnað þess effiis, aff það
varffar mig beimMmis og persóaiu
l'ega. Hitt skipfcir mig minma rná'l.
I viffbalimu segir: „En svo við
vikjuon aftur að því, seon vdff voruím
a® tadte um, nýjumigumuon, þá var
það HaMdór, sem fyrstur kom með
Eyfliamd'saijáina. Hamm fór fciT Noregs
og lét saníða þar teflsvest af þess
vm. ijáum nanda sér. Em h<&m
hatffii þá aldrei til sölu, lieidur gaf
þá Jmsum bændum hér og þar mm
landið. Árni fíylamds getokst svo fyr
ir því, að þeir voru fflutfir inm
semi söl'uvarnimgur.“
Þefta er mikilfl skáldskapur. Ég
varff etoki lítið undrandi, er ég lae
þefcfca. Það minmti mig fastflega á
það, seim við gömlu memniaTjir
meguon vara ökkur ailvanlega á, en
geruim þvi miður etoki alltaf — nve
ótryggilegt það et áð treysta minn
iinu eimiu, þegar við rifjurn upp at
bmrði, er skeðu fyrr á ævi okkar
og fyrir áraiugum. Sjálfur hef ég
flastoa® á þessu em get sagt þaö
mér tit afböfcumar, aff ég re.vni
aMfaf að koma frarn leiðréttingum
eims flijótt og vel eins og ég get,
etf ég betf uppgöfcvað mdssagnir hjá
mér.
Mér duttu einmig í huig orð Hall
dór Laxness í tslandskflukkunni
OHiff Ijósa man): „Guð minm, guð
mdmm, hvi tókstu frá mér þennam
glæp?“ Á nú að telja mönmum trú
um, að ég hatfi tetoið eitthvað frá
HaMdóri á Hvanmeyri? Hann hafi
brotið ísinn og ég svo smeygt mér
inm í málið og eignað mér „heið
urimtn“ — ef einhver var (?) — af
því, sem Halldór hefffi gert.
Þótt ég væri afldrei langtímum
saaruvistum við Hafllldór á Hvamm
eyri, kynmtist ég honum mitoið og
vel og á þamm hátt, að samstarf
okttoar og viðræður snerust mik-
ið um jarðrætot og bútækni, er við
unnuan saman í verkfæramefmd
Búnaðarfélags íslands, frá því er
húm var fyrst skipuð 1927 og tdl
þess er starfsævi HaMdórs var á
enda vorið 1936. Mun ég ávallt
mimmast HaJldórs sean eins hims
bezta og allra traustasta vimar míms
hér á landi, eftir að starfsferil
jniinoi á búnaðarsviðinu hófst 1921
og afllt til þess. er dauðinn hjó á
þau bönd. Mér stendur því ekki
alveig á sama. þeigar ég er borinm
sötoum um háMigerðar ledðimda að-
ferðir í starfi í sanibandi við minn-
imgu Haflfdórs Vlhjátonssonar.
Nei, Halldór lét etoki smíða neina
ljái í Noregi, og vitanfliega enga
ljái, er hamn eða aðrir gætu tengt
við nafn mitt Og fjöðrim, sem
f'ftvik og hefuir vedð gerff að
hellfli hænu, var í vimd'imuim 1911—
1912, það er ffleiiri árutm áður en
ég mæfcti Hialdóri í fyrsba sinm. Ár-
ið 1912 vissi Haldór á Hvanneyri
seníjúloga aMs ekki, að tdl væri
iœérjin Ámná G. Eylande. &g hitti
665
f íflINN — SUNNUDAGSBLAÐ