Tíminn Sunnudagsblað - 07.09.1969, Page 4

Þorsteinn
frá Hamri
tók saman
Hrosshár
í strengjum

„A,f rau'ðu gulM eru strengirniir
snúindr," segir gamalt viðtag, en
hœtit er vi'ð, að þedr, sem rauluðu
þetita viðteg, hafi sjáiifir mátt not-
ast við ölu óigöfugri strengi. Ólaf-
ur Diaviðissom segir svo í riti sínu
uim íslenzlkiair skemmtianir:
„Um fiðlu er þegar getið í
Heimisikriingiu, og hefur hún tíðk-
aat á íslandi síðan firam á okfcar
daga, eða að minmsta kosti hljóð-
færi, sem kalað var fiðla. Það eru
eíkki till greájniiegar lýsingar á fiðtu,
svio ég viiti, og þessum lýsingar-
nefinium, sem tiil e ru, ber efcki
sarnan. Treil sá fdðllu á íslandi með
tveimur hrosshársstrenigjum, og
var leikið á hama með boga .
SjáJlfsagt heifur fiðlam verið sjatd-
gæfari en langspil . . . Ekfci veit
ég annað em Qiamgspill sé alveg ís-
lemzkt hflljóðifæri, eða aið mimmsta
kosti hef ég hveirgi T'efcið i»ig á, að
það ttðfcaðist í úttöndum . . . Það
var gömuil trú, að emigiuinum væri
mijög skemmt, er leifcið væri á
lamgispl, enda mun liitið hafa verið
le'ifcnð á það mema 'sáflmiailög.“
Um þeminan fróðleik um eng'laina
VÍsar Ótofur till heiamilidar sinnar,
en húin «r sagam af Fiðfllu-Birni.
Fiðlu-Bjöirm er í yfiriiitsritum og
úirvafllsfljóðUm nú á timum talinn til
sfcálda 16. aidair, em ammars má svo
að orði fcveða, að hvoirki þekkist
á homum hiaius né sporður. Kvæði
það, sem eitt kvæða fyigir nafni
hans, er eignað honurni á veikum
forsemdum, og þjóðsögur, hinar
eimu heimáHdir, sem geta Fiðlu-
Bjarmiar, geta þess ekki, að hann
hafi ort tovœðdð, em hafa aðra hug-
mymd um ti'ldröig þess og temgsi
við Björn. Em þar er eimmitt að
verki hugmyndim uim hirifningu dui
arvætta aif hflijóöfæraslætti. Gísli
Konráðsson hefur dregið saman
sagnarytjuir um Björn í Gráskinnu
símia árið 1847, og af þeim toga er
sagam af Fiðflu-Birmi í Þjóðsögum
Óilafs Diaivíðssoinar:
„í fyrndiinni var maður sá uppi
í Stoagafirði, er Björn hét, og er
sagt hamm ætti heima á Daufá. Hamm
var fcaillaðuir Fiðlu-Björn, því
að hiamn lék á fiðiu manma bezt.
Laigði hanm og miklLa sturnd á íþrótt
þessa og hafðd ofam af fyrir sér
mieð því að fara um sveitir og
stoemmta miömnum mieð fiðiuisiætti.
Um þeisisar mumdir var það trú
mammia, að áfllfar oig ýmsair vættir
sætotu þar mjöig að, er fflðlla var
lieáfkán, em engfliar sæktu að lang-
spdlisslætiti.
Einu simmi var Björn á ferð í
myrtori oig þoltou mieð fiðlu siinia, og
fór svo, að hiamm viflfltist og viSsi
ekfci, hvert harnm fór. Loksimis sett-
ist hanm fyrir undir steini einum
mdtoluam og tók að leitoa á fiðluma
sér t'il sikemmtunar. Þeigar hanm
hafðd leiikdð á fiðliumia um hríð,
heyrði hanm, að toveðið var í stedn-
iinum:
Mér verður húissims dæmi,
sem hailll i breklku stiemdur,
búið er brátt mumii fala,
böl í skap er rumnið,
svigmia súliur tftormar,
en salviður bogmiar-
Svo kveður mamm hver, þá
morgnar,
mæddur í raumum sínum.
Svo toveður mamm hver, þá
morgmar,
'mæddur í raumum símuon.
Mér verður skipsims dæmi,
sem skorðuilauist hvílir
eitt við æginn kalda,
engam stað fær góðam.
Rísa báæur brattar,
í briminu illa þrymur.
S'vo toveður manm hver, þá
morgmar,
mæddur í raumum síinuim.
Svo fcveður mamm hver, þá
mrorgnar,
mæddur í raunum sárnium.
Mér verður fuigflisins diæmi,
sem fjaörailiauis toúrir,
skríður hamm 'sltojótt að stojófli,
skuindar veðrurn umidam,
týnir sönig og sumdi,
sína 'gleðina fieflHir.
Svo toveður manin hiver, þá
miorgnar,
mæd'dur í rauniuim sírnuim.
Svo kveðíur manm hver, þá
morgnar,
mœddur i irauinuim sinum.
Mér verður hörpuminar dæmi,
heninar, er á vegg hvoflifir,
stjórniair'lauis og stremgja,
stdllarimin er frá falSmin,
feillur á sót og sorti,
satonair mianms úr ranni.
Svo toveðuir mianrn hver, þá
morginar,
mædduir í raumiuim siinium.
Svo toveðúir miamm hiver, þá
maiorgnar,
miæddiur í riaiumum sínurn.
Björn þóttist vita, að huidu-
máðuir mumidii hafia toveðiið kvæðið,

T I M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ