Tíminn Sunnudagsblað - 11.04.1971, Page 6

/.
þarna, hvar sem lestin stanzaði.
Hærra en þetta virtist mér varla
um annan gróður að ræða en mosa
og skófir, nema á fíatlendi og í
lægðum. Þar var held ég einhver
víðigróður. Og einhvers staðar
þarna sá ég hreindýrahóp, og
styggðist hann lítið, þó að lestin
brunaði þar hjá í ekki mikilli fjar-
lægð.
Leiðin frá Osló til Niðaróss var
mér sögð vera 543 kílómetrar, en
hjá Dumbási er það, að halla fer
aftur norðvestur af. Fer landið þá
að verða mishæðótt og hrikalegt,
og hvarf lestin þar stundum inn
f hamra og kom svo ef til vill
aftur fram utan í hengiflugi ein-
hvers gljúfurs. Var það í Uppdal,
'sem við komum fyrst aftur til
byggða og sáum birkiskóg, og heit-
ir Drífa sú á, sem eftir honum
fellur. Norðar er Orkadalur, þá
Sóknardalur og loks Gaulardalur,
og rennur eftir honum áin Gaul,
sem getið er um í sögu Hákonar
Hlaðajarls. Mun sá dalur vera
mestur og fjölbyggðastur þessara
dala. Það stafar víst af því, að
granítbergið er harðara en blágrýt-
ið íslenzka, að skriðumyndanir eru
þarna miklu minni en í hinum ís-
lenzku fjallahlíðum, og þótti mér
gaman að sjá í sumum bergveggj-
um þarna, hvernig berglögin
höfðu svignað og jafnvel undizt
upp sums staðar, þegar fjöllin
voru að myndast, en þau eru fell-
ngafjöll, eins og kunnugt er, og
agskipt á allt annan hátt og
ógreinilegar en hraunlagafjöll. En
þó að hér sé einungis um fornberg
að ræða, meira e n hundraðfalt
eldra en elzta blágrýti íslands, þá
nátti þarna einnig sjá „ganga“
eða merki um sprungur, sem gos-
grjót hafði þrengt sér upp í, eins
og svo víða má sjá á íslandi.
Fátt var það um byggð og bún-
að, sem ég hafði getað gert mér
grein fyrir í þessari ferð minni.
Þó vil ég ekki láta þess ógetið,
sem við veittum athygli þegar suð-
ur í Guðbrandsdal, en það var ak-
urlendi nokkurt, dökkt á að líta.
Sýndist mér, sem ég þá naumast
trúði, að þarna hefði kartöfluakur
orðið fyrir næturfrosti, en komst
síðar að, að svo hefði eii'imitt ver-
ið. Varð mér þannig ljólft, að víð-
ar en á íslandi geta áiík óhöpp
komið fyrir og það jafnvel í hin-
um hlýja ágústmánuði.
í Uppdal og Orkadal vakti það
furðu mína, hve btendabýlin sum
standa þar utan í bröttum hlíðum.
Að vísu er brattinn þarna yfirleitt
miklu grónari en slíkur bratti get-
ur verið á íslandi. En hvernig unnt
væri að hafast nokkuð að utan í
svona halla, gat ég ekki vel skilið,
eða var þetta ef til vill eitthvað
annað en bændabýli? Annað, sem
vakti athygli mína í þessum döl-
um, var litur nautgripanna, sem
ég sá þar á beit. Austan fjalls og
eins í Gaulardal og Þrændalögum
annars staðar eru nautgripir marg
ir með nokkuð öðrum hætti dumb-
rauðir en á íslandi gerist, og hefur
þó víst verið sannað, að kýrnar ís-
lenzku eru af norskum stofni en
ekki írskum. En í dölum þessum
sýndust mér nálega allir nautgrip-
ir vera hvíthryggjaðir, en svart-
skellóttir á síðum eða yrjóttir. í
Gaulardal og norðar voru það hin-
ir bröttu og grasivöxnu hólar og
ásar, sem ég einna bezt man eftir,
og virtist mér sem engum vélum
yrði komið við utan í þeim. Upp
í hólkollunum sumum voru akxar,
og einhvers staðar skammt þaðan,
sem leið okkar lá, sá ég tvo eða
þrjá kálfa eða vetrunga tjóðraða
við staur utan í skógarjaðri nokkr-
um, og benti það til takmarkaðs
beitilands. Og nú var það að síð-
ustu Niðarósborg, sem tók athygli
mína, og hinn glampandi Þránd-
heimsfjörður undir sólgylltum
skýjum í vestri.
Allt að tólf stundir munum við
hafa setið í lestarklefanum, og þó
ekki alveg hvíldarlaust eða án
þess að koma út stöku sinnum, og
vorum við því þreyttir orðnir, þeg-
ar til Niðaróss kom. Var það því
okkar fyrsta verk að fá gististað,
sem við líka fengum í stærsta
timburhúsi Noregs, að mér var
sagt. Sváfum við þar vel, því að
þarna var kyrrlátt umhverfi. Og
nú var runninn upp hinn 27. ágúst
með blíðviðri, svo að ekki var
óálitlegt að litast um í borginni.
Niðarós, sem okkur var sagður
hafa um hundrað þúsund íbúa, er
viðkunnanleg borg, og fannst mér,
að auðveldara mundi vera að rata
um hana en Reykjavík. Veldur þar
nokkru, að landið er mishæðótt og
í gegnum borgina rennur áin Nið.
Ennfremur er það til bóta í þessu
efni, að nokkur hluti hennar stend-
ur á eyju, sem tengd er megiri-
landinu nokkrum brúm, og varð
mér nærri hverft við, er við eitt
sinn stóðum við eina þeirra og
hún reis upp frá miðju til beggja
hliða til þess að hleypa skipi gegn-
um sundið.
Einn dag vorum við um kyrrt
í Niðarósi, og þó ekki kyrrir, því
að víða fórum við um. Komum
við þar meðal annars í dómkirkj-
una, sem byggð var á 12. og 13.
öld, og flestir hinna fyrri biskupa
íslenzkra voru vígðir í. Er hún
stórsmíði mikið, hundrað metra
löng og fimmtíu metra breið með
háum turnum, og er stíllinn víst
aðallega gotneskur, en þó að ein-
hverju leyti rómverskur. Mikið er
þar af líkneskjum úr steini og
annað útflúr, og eru sumar líkn-
eskjurnar fallegar í líkingu við
grískt eða norrænt fólk. Sá ég þau
mest í ýmsum afkimum kirkjunn-
ar, og rákumst við í einum slík-
um afkima á eitt, sem bar mjög
af öllum öðrum, svo að okkur
birti fyrir sjónum. Var það stór
gipsmynd af hinum íslenzka Kristi
Thorvaldsens, sem vitanlega var
frá miklu seinni tíma en öll hin
steinlíkneskin. Sýndist okkur eins
og eitt hinna gömlu líkneskja
benda á þennan íslenzka Krist sem
boðbera ljóss og réttrar hugsunar.
En táknrænt fannst okkur það, og
í samræmi við margt það, sem
ríkir, að á þessa Kristsmynd vant-
aði hægri höndina. Hafði hún af
einhverjum ástæðum brotnað af.
Einhvern tíma dagsins brugðum
við okkur norður á Hlaðir, sem
Hákon jarl Sigurðsson var kénnd-
ur við, og er þangað frá Niðarósi
aðeins fárra kílómetra vegur. Er
þar að vísu ekkert að sjá til minja
um þann merkilega mann, sem
átti fyrir niðja hið fríðasta fólk í
Noregi. „Eigi er þat logit af yðr
frændum, hversu fríðir menn þér
eru sýnum“, sagði Ólafur Haralds-
son við Hákon Eiríksson, þegar
hinn fyrrnefndi hafði náð hinum
síðarnefnda á vald sitt og átti kost
á að láta taka hann af lífi. Virðist
jafnvel sem hinn kaldrifjaði mað-
ur, sem Ólafur konungur sýnist
stundum hafa verið, hafi kveinkað
sér við að láta fremja þann verkn-
að á svo fríðum manni, sem Hákon
sá var, og fórst honum þannig
öðru vísi og miklu betur en nafna
hans, Tryggvasyni, tuttugu árum
áður, því að hann virðist hafa
drepið Erlend Hákonarson mest
vegna þess, hve forkunnarfríður
Erlendur var. En í ánni Nið var
það, sem þeir áttust við, ólafur
Tryggvason og íslendingur sá, sem
mannvænlegastur var síðar talinn
318
T 1 M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ