Tíminn Sunnudagsblað - 16.05.1971, Blaðsíða 7

Höfundur þeirra greinakafla,
sem hér fara á eftir, er hálf-
níræður Norður-Þingeyingur,
Kristinn Kristjánsson 1 Nýhöfn
á Sléttu. Hann stundaði lengi
vélsmíði með meistararéttind-
um á heimili sínu og hefur verið
nær sem bjargvættur héraðs
síns, enda þótt ekki hefði hann
annað iðnnám stundað en járn-
smíðanám stuttan tíma. En
hann hafði það til brunns að
bera, er jafnvel dugði: Hann
var, ef svo má segja, fæddur
smiður og liugvitsmaður. Alla
ævi hefur hann verið að velta
þvi fyrir sér, hvar megi nýj-
um ráðum beita og hvað megi
betur fara en áður, og óneitan
lega getur hann gilt úr flokki
talað. Fjölmargir menn eiga
honum að þakka góða og þarf-
lega smíðisgripi og haglegar úr-
lausnir, en auk þess hefur að
minnsta kosti ein uppfinning
hans verið tekin í notkun með
ágætum árangri á vélbátaflota
íslendinga. Lagningarstóllinn
eða línurenna, sem allir fiski-
menn þekkja af eigin raun, er
uppfinning hans. Þjóðin hefur
af henni milljónaarð hvert ein-
asta ár — hlutur Kristins er
sá að vita sig hafa unnið sam-
félagi sínu ómetanlegt gagn.
Fjármunir hafa ekM runnið til
hans fyrir þetta framlag, og
það varð honum meira að segja
nokkuð þungur róður að koma
uppgötvun sinni í gagnið. Það
hafði til dæmis þrettán ára að-
draganda, að þáverandi forseti
FisMfélags íslands viðurkenndi
línurennuna.
Sumum liugmyndum hans öðr
um hefur einnig verið seinlega
tekið, jafnvel þótt hann liafi
nokkuð á sig lagt að kynna '
þær þeim mönnum, sem hann
bjóst helzt við, að myndu gefa
þeim gaum.
Hugmyndir þær, sem hann
reifar hér, eru af ýmsu tagi —
fyrst og fremst hugdettur, eins
og hann sjálfur kemst að orði.
Hálfníræður maður í einni af
nyrztu byggðum landsins á ekki
hægt um vik að prófa þær sjálf
ur. En hugurinn er hinn sami:
Að finna latrsn á vandamálum
og miðla öðrum, ef einhver
kynni að vilja reyna, til hvers
þessar lausnir duga, og þreifa
sig þar áfram, unz yfirstignir
eru vankantar á sjálfri fram-
kvæmdinni.
KRiSTINN KRISTJÁNSSON:
HUGDETTUR VID
HEIMSSKAUTSBAUG
urbrekka vera dregið af rósinni?
gungur = rós? Stefán kallar
útaberjalyngið klungur“.
10. Herhvöt frá Hvamml
Árið 1906 voru Sunnlending
ar að brjótast í því að stofna
Sláturfélag Suðurlands. Fram
að þvf höfðu þeir átt undir
högg að sækja hjá kjötkaup-
mönnum og urðu við það að
búa, að kjötsölumál öll væru
vægast sagt í miklum ólestri.
Víða var illa spáð fyrir sam-
tökum bænda og ógnanir liafð-
ar í frammi, og við það
klökknuðu sumir og urðu deig-
ir til stórræða. Séra Kjartani
hafði verið veittur Hruni um
þetta leyti, en sat þó enn
vestur í Hvammi. Þaðan skrif-
aði hann Brynjólfi kröftuga
herhvöt, er honum fannst sem
hann myndi vera einn þeirra,
er dignað höfðu við digurmæli
kaupmannanna. Bréfið er dag-
sett 11. maí 1906:
„Þú minnist á framfarafyrirtæk-
in, og heyrist mér þú vera nokk-
uð í vafa um sláturhúsið, hve
heppilegt það sé. En þar er ég
blindur fyrir öllum annmörkum
— sé ekkert nema kosti við það,
og þá afarmikla. Fyrirkomulagið
hefur mér aldrei dottið í hug, að
gæti verið á annan hátt í aðalat-
riðum er orðið hefur ofan á hjá
nefndinni. Hlutafélagshugmynd-
in eins og Einar BenediMsson
hafði haldið fram á Þjórsárbrúar-
fundinum forðum er að mínu áliti
barnaskapur (eða annað verra). En
mikla og marga erfiðleika sé ég
við að framkvæma sameignarhug-
myndina. Hún er sjálfsagt erfiðari
viðfangs. En mikið skal til mikils
vinna.
Já, mér finnst vera til mikils að
vinna — allur slíkur félagsskapur
bænda afarþýðingarmikill, hvort
heldur hann er til þess að koma
afurðum búanna í álit (slátrunar-
hús, ullartökufélög og svo fram-
vegis) eða til þess að kaupa út-
lendar vörur (kaupfélög). Það er
ekki eingöngu efnahagsins vegna,
sem þetta er þýðingarmikið í mín-
um augum, heldur einkum vegna
þess, hvað það er siðbætandi og
menntandi (í orðsins réttu merk-
ingu).
Það mannfélag, sem engan slík-
an félagsskap hefur, er góður skóli
til að læra í kænsku, slægð, svik-
semi, lygi og ódrengskap í við-
Framhald á 430. síðu.
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
DHNKURINN
Árið 1919 fluttust tengdaforeldr
ar minir, Benedikt Vigfússon frá
Núpi og Steinunn Jónsdóttir frá
Arnarbæli við Breiðafjörð, vistferl-
um til okkar, ásamt Svavari, syni
sínum. Við Sesseija mín bjuggum
þá enn í Leirhöfn.
Það var ekki ólíkt háttað að-
stöðu minni þá og föður míns, er
hann kvæntist í seinna sinni. Við
urðum báðir að beita töluverðri
forsjá, ég vil segja bæði efnalegri
og tilfinningalegri. Hann tók til
þess í tómstundum sínum að gera
tilraun með að koma til æðarvarpi
í Leirhöfn, enda þótt frá upphafi
tíðar hafi æðarfuglinn líklega set-
ið á bökkum vatnsins gegnt bæn-
um. Þá var hvergi unnt að merkja
það í Leirhafnarlandi, að nokkurn
tíma hefði orpið þar æðarfugl, ^
nema einn og einn á stangli.
Það er hólmi nokkur í vatninu
beint vestur frá bænum, skammt
undan Breiðatanga. Hólmi þessi
var svo lágur og votlendur, að í
honum verpti enginn fugl. Hann
415