Tíminn Sunnudagsblað - 06.06.1971, Side 5

Þorsteinn var snemma natinn og
vandvirkur, en um leið áhugasam-
tjr og allmikllvirkur við öll störf,
|em honum voru falin heima á
feúi föður síns, og að sama skapi
var hann bókhneigður og var lát-
inn ungur lesa upphátt á kvöld-
Vökum fyrir heimilisfólkið. Hann
hafði eins og móðir hans mikið
yndi af Ijóðum, enda hefur hann
enn miklar mætur á íslenzkum
hefðbundnum skáldskap og kann
mætavel að greina kjarna fré
hismi. Honum er það beinlínis
þungt áhyggjuefni, hve honum
virðist lítil áherzla lögð á að kynna
íslenzkar bókmenntir — og þá ekki
sízt Ijóðin — í íslenzkum skólum.
óttast líka, að erfitt veitist að
kenna fólki að meta hin órímuðu
Ijóð. sem aldrei geti orðið jafn-
kliðþekk og hin eða eins sönghæf.
og hvar er þá komið íslenzkri
tungu og þjóðmenningu. ef
einungis fáir menn og allt að því
sérþjálfaðir kunna að meta
ljóðskáldskap, — já, og liver á að
kosta ^útgáfur, sem almenningur
kaupir ekki og kann ekki að meta?
Þorsteinn hefur oftar en einu
siuni rifjað það upp í mín
evru. að þá er hann bafði í mis-
jöfnu veðri rekið fé föður síns til
beitar og stóð yfir því, hafi hann
raulað og þulið upphótt yfir sauð-
kindinni fegurstu ljóðin, sem hann
kunni — og þetta hafi yljað hon-
um og lyft huga hans upp úr ver-
öld hversdagsleikans. Hann sagði
mér þetta í fyrravetur. þegar ís-
lenzka ljóðlist bar á góma — og
svo bætti hann við:
..Þetta mun hafa átt sér stað um
land allt, og það var síður en svo,
aö mér kæmi það undarlega fyrir,
þegar ég las og lærði Ilulduljóð
Jónasar, að hann leggur lofgjörð
um Eggert Ólafsson í munn smala,
sem fer að fé.“
Þorstelnn naut. svo að segja engr-
ar skólagöngu I bernsku, en liann
varð snemma læs og skrifandi og
lærði sitthvað af lestri heima fyr-
ir. En átján ára gamall fór hann í
ungmennaskólann á Núpi í Dýra-
firði, og þar stundaði hann nám f
tvo vetur. Þar hreifst hann eink-
um af tvennu, kennslu Björns Guð-
mundssonar í íslenzkum bókmennt
um og lestri hans á ljóðum og sög-
um fyrir nemendur — og rækt-
unaráhuga séra Sigtryggs Guð-
Iaugssonar og trú hans á gróður-
sæld íslenzkrar moldar. Haustið
Í21 gerðlst Þorstelnn nemandi á
lanneyrl og var þar tvo vetur
5 nám. Þá var þar skólastjóii
líalldór Vilhjálmsson, sem var ekki
síður vekjandi en fræðandi. Á
sumrum var Þorsteinn heima og
vann á búi föður síns, og þar vann
hann jafnt vetur sem sumar frá
1923 tlil haustsins 1926. Þá fór
hann til Grindavíkur og stundaði
þar sjó á vélbáti. Veturinn 1929
var hann fyrst á vélbáti úr Hafn-
arfirði, en síðan á togara hjá hin-
um síðar víðkunna skipstjóra,
Ólafi Magnússyni frá Bíldudal. Þar
fékk hann að gerast háseti einungis
sakir ættartengsla við konu skip-
stjórans, en þegar hann fór af skip-
inu. sagði Ólafur við hann:
,,Ef þér liggur á skiprúmi, Steini
minn, er þér óhætt að leita til
mín“.
Vorið 1929, hinn 24. maí, kvænt-
ist Þorsteinn Þórunni Vigfúsdótt-
ur frá Tungu í Valþjófsdal í ön-
undarfirði, en hún hafði verið
samtímis honum við nám í Núps-
skóla. Faðir hennar, Vigfús Eiríks-
son, hreppstjórl á Þorfinnsstöðum
í Valþjófsdal, var bóndi í Tungu
og víðkunnur vestra sem bátasmið-
ur og mikill hagleiksmaður. og
minnist ég þess. að ég heyrði
menn segja með aðdáun.. þá er
þeir virtu fyrir sér báta:
„Ja-á, ekki er um að villast, að
það er Vigfúsarlagið á honum,
þessúm“-
Kona Vigfúsar var Guðrún, dótt
ir Sveinbjarnar, bónda á Kirkju-
bóli í Valþjófsdal. Bæði voru þau
hjón bókhneigð og skemmtin í við-
ræðum, og voru þau mjög hlynnt
því félagslífi, sem blómgazt hafði
í Valþjófsdal og raunar í öllum
Mosvallahreppi, eftir að þar voru
stofnuð ungmennafélög, en það
fyrsta á Vestfjörðum var einmitt
stofnað í Valþjófsdal að forgöngu
hins áhugasama hugsjónamanns.
Guðmundar Jónssonar frá Mosdal.
Þorsteínn og Þórunn settust að
á Akranesi, og sumarið 1929 var
Þorsteinn í byggingavinnu, en um
veturinn á vélbát. Hann kunni sjó-
mennskunni allvel, en gat þó ekki
hugsað sér að stunda hana sem
ævistarf, og var hann lítt ráðinn í
j)VÍ, hvað hann tæki fyrir í fram-
tíðinni. En svo var það undir vorið
1930. að til hans kom Ari, bróðír
hans, sem þá var orðinn vegaverk-
stjóri og setztur að í Borgarnesi.
Hann var eldri en Þorsteinn. og
taldj Þorsteinn Ara eiga rétt til
búskapar A SkálpaaSBðum, e» Ari
kvsðst ekki vilja láta af verkstjór*-
störfunum, og væri hann nú kom-
inn sem sendimaður föður síns,
sfem vildi hætta búskap á vori kom-
anda og byði Þorsteinj að taka við
jörð og búi. Þorsteinn var seinn til
svars, því að hann hafði ekki hug á
að búa, nema á búskap hans gæti
orðið sá myndarbragur, sem væri
honum að skapi. en hann var fé-
laus að kalla og þurfti að borga
bú og jörð að þremur fjórðu hlut-
um. Ari sótti málið fast, og Þór-
unn lagðist á hans sveif, sagði, að
mikið mætti, ef vel vildi, og ekki
sagðist hún annars vænta en að
þau Þorsteinn yrðu samhent. Vilji
Þórunnar reið baggamuninn í
þetta sinn — og trúlega stundum
oftar. þegar í stórt skyldi ráðizt. og
svo fór sem raun ber vitni.
Þorsteinn lét það verða sína
fyrstu framkvæmd á Skálpastöð-
um að kaupa sláttuvél. Var faðir-
inn forvitinn um vinnubrögð
hennar. og hafði orð á því, að hún
skildi mikið eftir.
„Ilér var aldrei svona illa slegið
í minni búskapartíð,“ sagði hann,
en hann sætti sig fljót.t við þetta
nýja tæki. jægar liann sá. hve
fljótvirkt það var. Þorsteinn hóf
og strax aukna ræktun, og var það
gamla manninum mjög að skapi,
hve fast voru sólt ræktunarstörf-
in. En áður en Þorsteinn fékk ný-
tízku verkfæri til skurðgraftar og
ræsagerðar, gróf hann og lét grafa
langa og djúpa skurði og ræsi, sem
námu mörgum kílómetrum. Túnið
stækkaði furðu fljótt, og gamla
manninum var það slík gleði. að
liann sagði:
„Ég vildi lifa það. að sjá túnið
hérna ná alla leið niður að ánni“.
Honum varð að þessari ósk sinni.
en itann lézt árið 1935.
Mæöiveikin varð Þorsteini sem
öðrum bændum ærið áfall, en
hann fjölgaði kúnum og sigraðist á
verstu erfiðleikunum. Frá þjóð-
vegi og upp að Skáipastöðum eru
fjórir köómetrar, en þar kom, að
Þorsteinn réðst í að leggja á eig-
in kostnað akfæran veg heim
hlað á býli sínu, og ekki lelð
ýkja löngu, unz hann liafði kom-
ið þessu í framkvæmd, og seglst
hann fáu hafa orðið fegnari um
sína daga en að hann skyldi ráðast
f þetta dýra og tímafreka verk. Ár-
ið 1947 keypti hann vörubíi, og
ádð eftir sneri hann sér fyrir
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ
485