Morgunblaðið - 19.05.2004, Blaðsíða 22

LANDIÐ
22 MIÐVIKUDAGUR 19. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Fornkappinn Gísli Súrssonhefur verið ofarlega íhuga Dýrfirðinga und-anfarna mánuði enda
hyggjast þeir vekja til lífs sögusvið
Gíslasögu og koma á fót víkinga-
miðstöð þar sem fólki gefst kostur
á að fræðast um flest það er teng-
ist sögu og lifnaðarháttum víkinga.
Verkefnið mun jafnframt tengja
norðan- og sunnanverða Vestfirði í
gegnum sögusvið Gíslasögu en
markmiðið er fjölbreyttari ferða-
þjónusta með sögulega sérstöðu
sem vonandi dregur að fleiri ferða-
menn og fjölgar atvinnutækifærum
á svæðinu.
Þýsk meistaraprófsritgerð
grunnurinn að verkefninu
Frumkvöðull að því að koma
verkefninu af stað er Dorothee
Lubecki, ferðamálafulltrúi Vest-
fjarða. „Hugmyndin kviknaði fyrir
nokkrum árum en þá fórum við að
velta fyrir okkur með hvaða hætti
væri hægt að vinna úr þessu efni
sem Gíslasaga er. Fyrsta skrefið,
og grunnurinn að því starfi sem nú
er í gangi, var skýrsla sem byggist
á meistaraprófsritgerð Kerstin
Bürling við Rheinische Friedrich-
Wilhelms-Universität í Bonn.
Kerstin hlaut styrk frá evrópska
Leonardo-verkefninu til rannsókn-
arvinnu hjá Atvinnuþróunarfélagi
Vestfjarða frá vori og fram á haust
1999. Ritgerðin er mikill hug-
myndabanki um hvernig tengja má
Gíslasögu ferðaþjónustunni og búa
þannig fjölbreyttara menningarefni
í hendur ferðafólki,“ segir
Dorothee.
Hún segir að almennur áhugi sé
fyrir verkefninu á Þingeyri en fyrir
skömmu var þar stofnað Áhuga-
mannafélag um víkingaverkefni á
slóðum Gísla Súrssonar og er for-
maður þess Þórhallur Arason. Er
félaginu ætlað að vinna markvisst
að jákvæðri kynningu á þeim sögu-
arfi sem tengist menningu og lifn-
aðarháttum víkinga á landnámsöld,
með aðaláherslu á Gísla sögu Súrs-
sonar.
Þá ber félaginu jafnframt að leit-
ast við að skapa ný atvinnutæki-
færi sem tengjast hlutverki þess og
styrkja menningar- og mannlíf á
svæðinu.
Söguslóð við þjóðveginn
Aðspurð hvar á vegi verkefnið sé
statt í dag segir Dorothee talsverða
vinnu hafa verið lagða í það á liðn-
um vetri. „Á undanförnum mán-
uðum hefur verið unnið að því að
hanna söguskilti sem verða um
tuttugu talsins og á ákveðnum
stöðum við þjóðveginn, en í verk-
efninu er gert ráð fyrir að þróuð
verði söguslóð með upphaf í Ön-
undarfirði þar sem Gísla saga Súrs-
sonar hefst.
Svo skemmtilega háttar til að at-
burðir sögunnar gerast margir í
nágrenni núverandi þjóðvegar
þannig að við getum komið skiltum
fyrir meðfram honum þar sem sag-
an er rakin. Þannig mun leiðin
tengja suður- og norðurhluta Vest-
fjarða með sameiginlegum sögu-
þræði. Á skiltunum verða myndir
og texti á þremur tungumálum þar
sem vitnað er í ákveðna atburði í
sögunni. Við stefnum að því að öll
skiltin verði tilbúin vorið 2005 og
vonandi verða þau öll komin á sinn
stað um sumarið.“
Þá nefnir Dorothee námskeið í
gerð víkingabúninga sem var haldið
á Þingeyri og segir það hafa gengið
mjög vel en yfir þrjátíu búningar
voru saumaðir sem þýðir að um
10% íbúanna eiga nú þegar slíka
búninga til að klæðast. Segir hún
stefnuna að hittast aftur og hefjast
handa við að klára búninga sem
verður hægt að sýna á Dýrafjarð-
ardögum í sumar og jafnvel verði
byrjað á gerð fleiri búninga. Þá
nefnir hún vefsíðu verkefnisins,
www.westviking.info, sem verið er
að leggja lokahönd á og verður
opnuð fljótlega. Þar geta menn
nálgast margvíslegar upplýsingar
um víkingaverkefnið á þremur
tungumálum.
„Þá er þróun gönguleiða á dag-
skránni, útgáfa korta, kynning-
arefnis og fleira mætti telja,“ segir
Dorothee.
Nýtt hátíðarsvæði
á Oddanum brátt tilbúið
Fyrir skömmu voru kynntar
hugmyndir Samsonar B. Harð-
arsonar landslagsarkitekts að stað-
setningu og útliti á útihátíðarsvæði
á Oddanum á Þingeyri. Að sögn
Dorothee er ráðgert að hefja fram-
kvæmdir við svæðið fljótlega enda
stefnan að fyrsta áfanga verði lokið
fyrir Dýrafjarðardaga sem haldnir
verða í byrjun júlí nk.
„Þarna er um að ræða aðstöðu
undir beru lofti sem verður notuð
til margvíslegs skemmtanahalds og
á sömuleiðis að nýtast víkingaverk-
efninu. Það er afmarkað með
hlöðnum veggjum, eldstæði og sviði
en hönnun Samsonar tekur mið af
hofi frá víkingatímabilinu og er í
senn heiðið og frumkristið tákn,“
segir Dorothee en gert er ráð fyrir
að 130–150 manns komist þar í
sæti á bekkjum og við langborð, en
einnig verður fyrir hendi grill- og
eldunaraðstaða. Þá er gert ráð fyr-
ir aðstöðu til sölu- og sýningabúða
á minjagripum, mat o.fl. sem fram-
leitt væri af heimamönnum og far-
andvíkingum.
Gönguferðir um sögusviðið
Hvað söguslóðir Gísla Súrssonar
í Haukadal og í Geirþjófsfirði varð-
ar segir Dorothee hugmyndir uppi
um að setja þar upp bílastæði,
hreinlætisaðstöðu, göngustíga og
leiðarvísa um helstu kennileiti sög-
unnar. Einnig eru hugmyndir um
sérstakt móttökuhús þar sem fólk
klætt víkingabúningum tæki á móti
ferðamönnum sem færu síðan í
gönguferð með leiðsögumanni um
sögusviðið.
Hún segir vel hugsanlegt að
jafnvel yrði boðið upp á lengri
gönguferðir sem stæðu yfir í tvo til
fjóra daga og spönnuðu stærri
hluta sögusviðsins, þ.e. frá Hauka-
dal yfir í Geirþjófsfjörð og þaðan í
Arnarfjörð þar sem Gísli Súrsson
var veginn. Þá væri ekki loku fyrir
það skotið að bjóða upp á hesta-
ferðir um sögusviðið með leiðsögu-
manni.
„Á þessum stöðum mætti einnig
setja upp sölutjöld í formi vík-
ingatjalda þar sem boðið yrði upp á
minjagripi og þjóðlegar veitingar,
s.s. harðfisk og hangikjöt, en þjón-
ustuaðilarnir yrðu að sjálfsögðu
klæddir víkingafötum til að auka
enn á stemmninguna. Sumir vilja
jafnvel ganga enn lengra og setja
upp víkingaþorp eins og gert hefur
verið víða á Norðurlöndum í þeim
tilgangi að sýna ferðamönnum
hvernig daglegu lífi víkinga var
háttað. Það er talsvert fyrirtæki og
kostnaðarsamt, en við við sjáum
hvað setur,“ segir Dorothee.
Dorothee segir fjölmargar hug-
myndir hafa litið dagsins ljós í vík-
ingaverkefninu en menn horfi raun-
sæjum augum á hlutina og geri sér
grein fyrir mikilvægi þess að fara
hægt í sakirnar og sníða sér stakk
eftir vexti.
„Í framtíðinni sjáum við hins
vegar fyrir okkur að á Þingeyri
verði komið upp safnahúsi sem hafi
að geyma muni frá víkingatím-
anum, s.s. fatnað, vopn, búsáhöld,
amboð, handrit o.fl., sem væri þá
t.d. fengið að láni frá Þjóðminja-
safninu og skipt út með reglulegu
millibili. Í safnahúsinu yrði tekið á
móti ferðamönnum og skólakrökk-
um sem gætu fræðst um Gísla sögu
Súrssonar og ýmislegt annað er
tengist víkingatímabilinu. Þar yrði
einnig bókasafn sem legði sérstaka
áherslu á að safna saman bókum
og tölvugögnum sem snerta sögu
víkinga. Sömuleiðis væri þarna að-
staða til að halda ráðstefnur og fyr-
irlestra, jafnvel mætti koma á fót
gestaíbúð fyrir fræði- og listamenn
sem gætu búið þar fyrir lítið sem
ekkert og lagt verkefninu lið með
störfum sínum.“
Telur Dorothee ákjósanlegast ef
í húsinu yrði einnig aðstaða fyrir
handverksfólk sem hannar, fram-
leiðir og selur minjagripi til ferða-
manna enda segir hún að gera
megi ráð fyrir að hönnunin færist
smám saman yfir í hluti sem tengj-
ast verkefninu. Þannig sé horft til
þess að minjagripir verði einkum
unnir úr ull, hör, silki, hornum,
beinum, silfri, tini, bronsi, gulli,
járni, tré, hrosshárum og leðri.
Með slíkri aðstöðu opnaðist jafn-
framt möguleiki á að bjóða upp á
ýmiss konar námskeið, t.d. í gerð
víkingabúninga og handverki frá
víkingatímanum.
Hluti af fjölþjóðlegu
samstarfsverkefni
Gíslasöguverkefni er eitt sex ís-
lenskra þátttökuverkefna í fjöl-
þjóðlega samstarfsverkefninu
„Destination Viking“, sem er styrkt
af Norðurslóðaáætlun Evrópusam-
bandsins og gengur m.a. út á að
halda til haga sögulegri arfleifð
víkinganna og nýta hana í þágu
ferðaþjónustunnar. Dorothee segir
hið alþjóðlega samstarf afar mik-
ilvægt en fólk hittist reglulega til
að bera saman bækur sínar, bæði
hér á landi og erlendis.
„Það er mikilvægt að ekki séu
allir að gera það sama heldur nái
að marka sér sérstöðu. Hinn sam-
eiginlegi þráður, Íslendingasög-
urnar og víkingarnir, tengir þó öll
verkefnin og þannig mynda þau
eina heild sem auðveldar kynningu
og markaðsstarf.“
Sá hluti „Destination Viking“-
verkefnisins sem Ísland tekur þátt
í nefnist „Saga Lands“ og að því
koma átján víkingaverkefni frá sex
löndum, þ.e. Íslandi, Grænlandi,
Færeyjum, Noregi, Skotlandi og
Svíþjóð, ásamt aðilum frá Labra-
dor, Nýfundnalandi og eyjunni
Mön. Að sögn Dorothee er þetta er
fyrsta Norðurslóðaverkefnið sem er
undir stjórn Íslendinga og jafn-
framt stærsta Evrópuverkefni á
sviði menningarferðaþjónustu sem
Íslendingar hafa tekið þátt í til
þessa.
Auk Gíslasöguverkefnisins eru
aðrir íslenskir þátttakendur Dala-
byggð með Eiríksstaði og Leifs-
verkefnið, Safnahús Vesturlands
með Egilsstofu, Grettistak sf. í
Húnaþingi vestra, Reykjanesbær
með víkingaskipið Íslending og
uppsveitir Árnessýslu með verkefni
um Þjórsárdal og Þjóðveldisbæinn.
Verkefnið er til þriggja ára og lýk-
ur í árslok 2005.
Nýtt víkingatímabil
hefst í Dýrafirði
Eitt skiltanna sem fyrirhugað er að setja upp á söguslóð Gísla Súrssonar.
Hönnuðir eru listamennirnir Ómar Smári Kristinsson og Nína Ivanova.
Hugmyndin er að söguslóðin verði rakin við þjóðveginn á um 20 skiltum.
Myndin sýnir tillögu að uppsetningu slíks skiltis við brúna í Dýrafirði.
Morgunblaðið/Guðfinna
Útihátíðarsvæði á Oddanum á Þingeyri, hannað af Samsoni B. Harðarsyni
landslagsarkitekt. Ráðgert er að fyrsti áfanginn verði tilbúinn í sumar.
"




#$% " 



 &'%(#)%*


 &'%(#)%
+

,
#%&- .
/
  

0 
,

" *


 1

" *


 1

Morgunblaðið/Halldór Sveinbjörnsson
Dorothee Lubecki, ferðamálafulltrúi Vestfjarða, klædd að hætti kvenna frá
víkingatímanum en búningurinn er einn margra sem saumaðir voru á sér-
stöku námskeiði í gerð víkingabúninga sl. vetur.
Gíslasöguverkefnið á Vestfjörðum meðal sex íslenskra verkefna í fjölþjóðlegu samstarfi
Áætlanir eru um að vekja til lífs sögu fornkappans Gísla Súrssonar og koma á
fót víkingamiðstöð í Dýrafirði. Reyndar á fyrsta áfanganum að verða lokið fyr-
ir Dýrafjarðardaga í sumar. Guðfinna Hreiðarsdóttir á Ísafirði ræddi við
Dorothee Lubecki, ferðamálafulltrúa Vestfjarða, um þetta fjölþjóðlega verk-
efni, sem eykur fjölbreytni í ferðaþjónustu með beinni skírskotun til sögunnar.