Morgunblaðið - 03.06.2004, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 FIMMTUDAGUR 3. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FYRRUM aðalféhirðir Landssíma
Íslands, Sveinbjörn Kristjánsson,
sem yfirheyrður var fyrir dómi í gær,
ásamt fjórum meðsakborningum
vegna 261 milljónar króna fjárdráttar
í Landssímanum 1999–2003, sagði að-
draganda fjárdráttarins hafa verið í
tengslum við uppbyggingu Íslenska
sjónvarpsfélagsins. Hafi fjárdráttur-
inn verið „heimskuleg greiðasemi“ í
upphafi. Ekki hafi verið til formlegar
reglur fyrir fyrirgreiðslu af þessu tagi
en hann hafi þó gert sér grein fyrir
háttsemi sinni. Aðrar eins ákvarðanir
og hér um ræddi, þ.e. fyrirgreiðslu til
utanaðkomandi aðila, hafi ekki verið á
færi hans að taka einn og óstuddur
innan Landssímans.
Um aðdraganda fyrirgreiðslunnar
til meðákærðu, Árna Þórs Vigfússon-
ar og Kristjáns Ra. Kristjánssonar,
sagði ákærði að hugmyndir í þá veru
hafi fyrst verið ræddar í hálfkæringi í
ársbyrjun 1999 en síðan hafi málin
verið rædd af meiri alvöru á fundi
þeirra þriggja. Varðandi lánsvexti og
upphæðir hafi verið gert munnlegt
samkomulag, en ákærði mundi þó
ekki hvort samningar hefðu verið
gerðir og engin gögn hefðu verið
haldin um slíkt. Einhverntíma hafi þó
verið rætt um samninga varðandi
skuldaviðurkenningar og slíkt, en
aldrei hafi orðið af því. Frumkvæðið
að fyrirgreiðslunum hafi komið frá
honum sjálfum og hafi viðbrögð með-
ákærðu verið á þá leið að þeir teldu
slíkt eðlilegt og sjálfsagt.
Sagði hann að Íslenska sjónvarps-
félagið hefði verið komið í fjárþörf og
vissi hann jafnframt á þeim tíma um
fjárfesta sem hugðu á hlutabréfakaup
í félaginu. Ekki kvaðst hann þó muna
hverjir þeir væru. Lánin áttu að end-
urgreiðast á árinu 2000 en það ár
hefðu menn búist við hlutafjáraukn-
ingu í félaginu. Þær vonir hefðu hins
vegar ekki ræst.
Fór að krefjast endurgreiðslu
Sagðist ákærði hafa farið að krefj-
ast endurgreiðslu frá meðákærðu ár-
ið 2000 en sá að þeir hefðu enga
möguleika á að mæta þeim kröfum.
Sagðist hann ekki hafa gert þeim
grein fyrir þeim vandræðum sem
hann væri kominn í vegna fjárdrátt-
arins og allar viðræður vegna endur-
greiðslna hefðu fallið niður í kjölfarið.
Ábyrgðir vegna lánanna voru engar,
og heldur ekki veðsetningar eða
skuldaviðurkenningar. Þó hafi verið
rætt um bókhald, en ákærði tók fram
að hann þekkti ekki bókhald hjá með-
ákærðu.
Fé var sett inn á reikninga félag-
anna Alvöru lífsins og Lífsstíls auk
annarra reikninga en ákærði sagðist
ekki muna það nógu vel hvers vegna
fé var sett á aðra reikninga. Oftast
hefði hann fengið upplýsingar hjá
Kristjáni Ra. um að leggja fé inn á
reikningana. Um þá háttsemi að milli-
færa fé frá Landssímanum á reikning
Alvöru lífsins og þaðan á eigin reikn-
ing, sagðist ákærði ekki muna hvern-
ig stóð á því, en hann sagðist þó halda
að það hafi verið vegna viðskipta í fé-
lagi við Kristján Ra.
Ákærði sagðist ekki hafa gert sér
grein fyrir umfangi fjárdráttarins
fyrr en eftir handtöku sína í maí 2003.
Sagði hann að daginn áður en hann
hafi ákveðið að gefa sig fram, hafi
Kristján Ra. upplýst sig um að Alvara
lífsins væri í skattrannsókn. Sagðist
ákærði á þeim tímapunkti hafa gert
sér grein fyrir að málið kæmist upp.
Hafi hann ákveðið að gefa fullar upp-
lýsingar um hvað hefði verið í gangi á
undanförnum árum, en tók fram fyrir
dómi, að hann hafi ekki getað gefið
nákvæmar upplýsingar um alla þætti
málsins, vegna þess hve torrekjanleg
brotin væru, þótt hann gæti lýst at-
vikum.
Við framkvæmd fjárdráttarins í
upphafi, sagðist ákærði hafa þurft að
finna upp aðferðir til að láta tölur
hverfa í uppgjöri árið 2000 fyrir árið á
undan, því ekki hafi verið hægt að láta
þær standa eins og þær komu fyrir.
Um hafi verið að ræða margbrotnar
færslur og upp frá því hafi milli-
færslur inn á reikninga Alvöru lífsins
og annarra haldið áfram.
Svefnleysi og streita
vegna brotanna
Ákærði sagði þann tíma sem brota-
starfsemin stóð yfir hafa einkennst af
langvarandi svefnleysi og streitu.
Hafi hann ekki getað komist frá vinnu
nema í skamman tíma. Hann tók þó
fram að hann hafi ekki verið í lyfja-
neyslu.
Ákærði játaði við þingfestingu
málsins fyrr á þessu ári, fjárdrátt upp
á 250 milljónir króna, en fjárdrátt upp
á þær tæpu 11 milljónir sem eftir
standa, segist ákærði ekki játa þar
sem hann efist um að fjárhæðin sé
rétt. Atvikalýsingu sagði hann þó
rétta í ákæru. Umdeild fjárhæð er
kr.10.983.815 kr. sem skv. ákæru var
andvirði þátttökugjalda vegna tölvu-
leikja, svonefndra Skjálftamóta
Landssímans. Sagði hann allar tölur
hafa verið sléttar tölur og því gæti
upphæðin í ákæru ekki geta staðist.
Sagði hann þó ekki muna miklu og
væri rétt fjárhæð líklega einni milljón
kr. lægri.
Varðandi þátt Árna Þórs um
meinta hylmingu upp á 8,6 milljónir
króna, sagðist ákærði hafa greitt fjár-
hæðir inn á reikning hans í nafni
einkahlutafélagsins Hanans, sem rak
veitingastaðinn Prikið, í því skyni að
Árni kæmist ekki á snoðir um upp-
runa fjárins. Að sögn ákærða var hon-
um í mun að villa um fyrir bæði Árna
og Kristjáni Ra. Varðandi þessa fjár-
hæð sagði ákærði að hann hefði ekki
verið að lána Árna hana, heldur Al-
vöru lífsins og sagðist hann telja að öll
samskipti á peningalega sviðinu hefðu
farið fram í gegnum Kristján.
Fjórði sakborningurinn sem sætir
ákæru í málinu fyrir hylmingu og
peningaþvætti upp á 30 milljónir er
frændi Sveinbjörns og var á launum
hjá honum sem starfsmaður Priksins
og runnu 300 þúsund krónur til hans á
mánuði í 11 skipti. Sá neitar sök og
sagðist í gær ekki hafa vitað um neitt
óeðlilegt fyrr en málið komst upp í
fyrra. Sveinbjörn sagði ekki hafa
fylgt með í launasamningnum lífeyr-
isgreiðslur, staðgreiðsla opinberra
gjalda eða neitt slíkt. 22 milljónir kr.
af umræddum 30 milljónum átti með-
ákærði að hafa tekið við og ráðstafað,
en um þann þátt málsins sagði Svein-
björn að meðákærði hefði talið féð
stafa frá Landssímanum sem lán og
hefði ekki vitað betur. Sagði Svein-
björn að meðákærði hefði farið með
nokkra tékka fyrir sig í banka en ekki
gert sér grein fyrir skyldum og
ábyrgðum sem fylgir því að framselja
tékka. Þessi mál hafi ekki verið rædd
þeirra í millum. Sagðist Sveinbjörn
efast um að hann hefði fengið með-
ákærða tékkana ef hann hefði gert
sér grein fyrir þeim ábyrgðum sem
um ræddi. Varðandi eina milljón
króna af umræddu fé, sem fór inn á
einkareikning meðákærða, sagði
Sveinbjörn að hugsanlega hafi það
gerst að sínu frumkvæði, en var ekki
viss.
Þá voru 5,9 milljónir kr. sem fóru
inn á reikning einkahlutafélags með-
ákærða, sem Sveinbjörn sagði að
hefði verið lán til að hjálpa með-
ákærða til fasteignakaupa, en með-
ákærða sagði hann að umrætt lánsfé
myndi hann útvega hjá Íslandsbanka.
Sá ekki bein dæmi
um pappírslaus lán
Í skýrslutöku verjanda af ákærða
kom fram að upphaflega hafi ætlunin
verið að fá fé Landssímans endur-
greitt. Ásetningur um að reyna að
fela brotin hafi myndast í mars árið
2000. Sagðist Sveinbjörn í starfi sínu
hjá Landssímanum ekki hafa séð bein
dæmi um pappírslaus lán til annarra.
Fram kom einnig að um 10 milljónir
króna hefðu runnið til hans sjálfs af
þeim kvartmilljarði sem sakarefnið
varðar. Þá hefði hann aðstoðað við að
upplýsa málið hjá lögreglu og bent
starfsmönnum Landssímans á fjár-
dráttaraðferðir sem þeir hefðu átt í
verulegum erfiðleikum með að rekja
hjálparlaust.
Um núverandi stöðu sína sagði
Sveinbjörn að hann byggi í Edinborg
í Skotlandi og hefði starfað þar í húsa-
viðgerðum. Þar ytra verji hann tíma
með dætrum sínum og noti tímann
fram að fangelsisvist sinni til að skýra
málin út fyrir þeim. Verjandi óskaði
eftir því að vitni frá lögreglunni vitn-
aði um samvinnufýsi Sveinbjörns
Sveinbjörn upplýsti þá að Lands-
síminn hefði stundað verðbréfavið-
skipti og tapað um einum milljarði
króna á þeim. Hefði hann sjálfur al-
farið séð um að annast rafrænar
greiðslur í því skyni frá 1998 til 2002
að fengnum fyrirmælum yfirmanna
sinna. Ekki hafi af hálfu félagsins ver-
ið rætt um áhættu af því að kaupa
pappíra með þessum hætti.
Árni Þór Vigfússon, sem neitað
hefur sök um hylmingu með Svein-
birni, sagði við yfirheyrslur ákæru-
valdsins að verkaskipting þeirra
Kristjáns Ra. í rekstri Íslenska sjón-
varpsfélagsins á Skjá einum hefði
verið með þeim hætti að Kristján
hefði annast fjármálin og sjálfur hefði
hann séð um markaðs- og dagskrár-
mál. Hugmyndin um fyrsta íslenska
auglýsingasjónvarpið hefði komið
snemma árs1999 og þegar þeir hafi
leitað sér að fjármagni hafi þeir heyrt
að Landssíminn lánaði fé og keypti
verðbréf. Hefðu þeir leitað til Svein-
björns um að fá lán og hafi hann sagst
myndu skoða málið. Samhliða hefði
verið leitað eftir hluthöfum, en ekki
sagðist hann muna hvaðan lánsfé
kæmi, enda hefði hann varið öllum
sínum tíma í dagskrár- og markaðs-
málin. Sagði hann að Sveinbirni hefði
litist ágætlega á viðskiptahugmyndir
í tengslum við Skjá einn en hitt væri
nú gleymt hvað þeir hefðu rætt varð-
andi fjárþörf stöðvarinnar. Sagðist
Árni hafa séð rekstrartölur sem
stjórnarmaður í félaginu en mundi
þær ekki. Sagðist hann aldrei hafa
komið að lánamálum félagsins og
hefði ekki leitt hugann að fjármála-
hlið félagsins og kynni ekki bókhald.
Þá hefði hann ekki velt fyrir sér
skyldum sem því fylgja að skuldbinda
hlutafélög, þótt hann væri prókúru-
hafi.
Vissi ekkert um
skuldamál félagsins
Varðandi hylmingu Landssíma-
fjárins í félagi með Kristjáni Ra. upp
á 129 milljónir króna sem notaðar
voru í þágu Alvöru lífsins, neitar Árni
sök sem fyrr segir. Fyrir dómi sagðist
hann ekkert hafa vitað um skuldamál
félagsins utan þess að á einhverjum
tíma hafi skuldirnar verið komnar í
100 milljónir. Hafi hann haft þær upp-
lýsingar frá Kristjáni að Sveinbjörn
væri farinn að krefjast endurgreiðslu
á lánum en tímasetningar í þeim efn-
um voru honum gleymdar svo og
hvernig hann brást sjálfur við þeim
skilaboðum.
Árni er einn ákærður fyrir hylm-
ingu upp á 8,6 milljónir kr. af Lands-
símafénu, þar af 5,1 milljón kr. sem
hann átti að hafa notað til hlutafjár-
kaupa í eign nafni. Um þetta sagðist
Árni hafa fengið fyrirgreiðslu og farið
eftir ábendingu félaga síns um að
hlutabréf í félaginu Urði, Verðandi
Skuld, væri góður fjárfestingarkost-
ur. Varðandi sakargiftir um að hafa
tekið við 1,8 milljón kr. inn á reikning
sinn til að lækka yfirdrátt sinn, sagði
Árni Íslenska sjónvarpsfélagið hafa
ætlað að kaupa Kaffibrennslu Akur-
eyrar og féð sett inn á reikninginn af
ókunnum ástæðum. Hafi hann ekki
haft frekari afskipti af Kaffibrennslu-
kaupunum og ekki vitað um innlögn-
ina fyrr en hann sá málsgögnin. Sama
var að segja um tæpar 2 milljónir
króna sem fóru inn á reikninginn til
lækkunar á yfirdrætti skv. ákæru.
Við spurningar verjanda Árna
komu fram þau svör m.a. að hann
hefði ekki tekið þátt í umræðum við
Sveinbjörn þegar Skjár einn var í
burðarliðnum um lánakjör, -lengd, og
slíka hluti. Engin bein samskipti
hefðu átt sér stað við Sveinbjörn
vegna lánveitinga, en Kristján hefði
sagt sér frá gangi mála.
Varðandi áðurnefndar tæpar 2
milljónir, sagðist Árni aldrei hafa séð
tvo tékka þar að lútandi og sagði hann
að úttektarseðill með nafni sínu á,
væri ekki með sinni rithönd, en lík-
lega rithönd Sveinbjarnar. Þá hefði
hann hvorki vitað um innlögn né ráð-
stöfun fjárins hvað þetta snerti.
Aðspurður sagðist hann fyrst hafa
fengið vitneskju um heimildarlausa
lánastarfsemi Sveinbjarnar í maí
2003 þegar Kristján sagði honum frá
málinu. Sagði hann að Sveinbjörn
hefði tjáð sér á fundi þeirra 1999, að
Landssíminn væri í lánveitingum og
að sín deild annaðist slíkar lánveit-
ingar. Fullyrti Árni að hann hefði ver-
ið algerlega grunlaus um að lánveit-
ingarnar hefði verið framkvæmdar í
heimildarleysi.
Ræddu ekki fjárþörf
félagsins í tölum
Kristján Ra., sem einnig hefur lýst
sig saklausan, sagði færslur sem til-
greindar eru í ákæru þó vera réttar.
Sagði hann þá Árna hafa haft vitn-
eskju um að Landssíminn stundaði
lánastarfsemi og því hafi þeir hitt
Sveinbjörn saman og í framhaldinu
hafi hann talað nánar við Sveinbjörn.
Fjárþörf Íslenska sjónvarpsfélagsins
hafi þó ekki verið rædd í tölum við
Sveinbjörn og ekki myndi hann eftir
neinum gjalddögum í tengslum við
lánin. Varðandi fyrirgreiðslur frá
Landssímanum sagði Kristján ekkert
athugavert hafa verið við þær þar
sem hlutabréfaverð hefði hækkað
gríðarlega vikur og mánuði á undan.
Kristján sagði að sér hefði ekki fund-
ist skorta skuldaviðurkenningar, þótt
ekki væru þær á pappírsformi, en til-
greindi að greiðslur hefðu farið fram
rafrænt.
Varðandi ásakanir um hylmingu í
tugmilljónatali í félagi með Árna
sagði Kristján aðspurður um ráðstöf-
un 7,3 milljóna kr. að ráðstöfun fjár-
ins væri tengd sölu á fasteign á
Laugavegi, en ráðstöfun 10 milljóna
kr. til viðbótar gat hann ekki skýrt, en
taldi líklegast að þeim hefði verið ráð-
stafað vegna Skjás eins. Þá var 10
milljónum kr. ráðstafað að hans sögn
vegna Íslenska sjónvarpsfélagsins og
9,6 milljónir kr. fóru líklega til nafn-
greinds aðila vegna kaupa á félaginu
að sögn Kristjáns. Sama gilti í stórum
dráttum um 20 milljónir til viðbótar.
Aðspurður af verjanda sínum sagði
hann viðskiptareynslu sína hafa kom-
ið að námi loknu m.a. við vinnu á sviði
söngleikja. Hefði Sveinbjörn verið
sinn helsti ráðgjafi í starfi og verið sín
fyrirmynd.
Um afhjúpun fjárdráttarins sagði
Kristján að er hann hafi verið yfir-
heyrður hjá skattyfirvöldum 19. maí
2003 hafi hann sagt Sveinbirni frá því.
Hafi Sveinbjörn þá sagt sér að
greiðslurnar frá Landssímanum hafi
verið gerðar í heimildarleysi og hafi
það verið í fyrsta skipti sem hann hafi
uppgötvað hvernig í öllu lá.
Í framburði meðákærða frænda
Sveinbjörns kom m.a. fram að honum
væri ekki kunnugt um fjárdráttinn og
sig hefði aldrei grunað að féð væri illa
fengið. Það hafi ekki verið fyrr en 23.
maí 2003 að hann hafi áttað sig og þá
farið að huga að athöfnum sínum
fram að því.
Fimmti sakborningurinn er ákærð-
ur um hylmingu yfir peningaþvætti
upp á 3 milljónir króna og neitar sök.
Hugmynd um fyrirgreiðslu
fyrst rædd í hálfkæringi
Morgunblaðið/Golli
Þrír verjenda undirbúa sig fyrir aðalmeðferðina, Helgi Jóhannesson, Gestur Jónsson og Ásgeir Þór Árnason.
Fyrrverandi aðalféhirðir Landssímans játar 250 milljóna króna fjárdrátt