Lesbók Morgunblaðsins - 12.07.2003, Blaðsíða 16

16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 12. JÚLÍ 2003
ENN dignar sjóður íslenskra kórverka þegar
sönghópurinn Hljómeyki, Ólafur Rúnarsson
tenór, Hildigunnur Rúnarsdóttir sópran og
slagverksleikarinn Frank Aarnink frumflytja
sjö verk eftir Óliver Kentish á Sumartón-
leikum í Skálholti í dag, en þar er Óliver stað-
artónskáld. Stjórnandi Hljómeykis er Bern-
harður Wilkinson.
Dagskráin hefst kl. 14.00 með erindi í Skál-
holtsskóla þar sem Óliver kynnir tónverkin
sem frumflutt verða. Tónleikarnir hefjast svo
í kirkjunni kl. 15.00.
„Þetta er allt trúarlegs eðlis,“ segir Óliver
um verk sín, en undanskilur þó eitt þeirra,
Einn, sem hann samdi við samnefnt ljóð Jóns
Helgasonar. „Þetta eru átta verk, allt frum-
flutningur, að undanskildu Jubilate deo, sem
Hljómeyki frumflutti í vor. Öll eru verkin án
undirleiks, nema tvö, þar sem slagverkið er.“
Óliver sækir ljóð sín í ýmsar áttir. Flestir
textanna eru latneskir, tveir íslenskir og einn
á hebresku. Verkin heita Beatus vir, Pater
peccavi, Veni sancti spiritus, Þrír Davíðs-
sálmar, nr. 23, 133 og 117 og Jubilate deo auk
fyrrnefnds ljóðs Jóns Helgasonar.
„Mest eru þetta latneskar bænir, textar
sem ég hef rekist á hér og þar. Sálm 133 læt
ég syngja á hebresku einfaldlega vegna þess
að mig langaði til þess. Sálmar 23 og 117
verða sungnir á íslensku, og sá á hebreskunni
á milli þeirra – þetta er lítil syrpa hjá mér.
23. sálmurinn er hugleiðing fyrir einsöngv-
ara við textann Drottinn er minn hirðir. Ég
kaus að hafa bara karlaraddir og slagverk í
þeim 133. Það minnir mann á kantora í bæna-
húsum gyðinga og textinn fjallar um það að
bræður eigi að lifa í sátt og samlyndi. Þriðji
sálmurinn er svo sunginn af öllum kórnum.“
Óliver samdi Veni sancti spiritus sér-
staklega fyrir þessa tónleika, en segist hafa
sótt hin verkin í skúffuna. Þau eru þó öll ný-
leg og ekkert eldra en frá árinu 2000. „Ég
held að það sé mikil breidd í þessu og verkin
hvert öðru ólíkt, og það gerir það spennandi
að vinna að tónleikunum. Hljómeyki er núna í
stærri kantinum, um tuttugu manns, og
nokkur ný andlit þar. Þetta er eiginlega allt
annar kór en áður. Kórinn var mjög góður,
en þessi endurnýjun er góð og eðlileg.“
Verkin ekki lengur eign manns
Óliver hefur dvalið alla vikuna í Skálholti
og fylgst með æfingum, og segir það ákveðin
tímamót að heyra verkin öðlast líf í með-
förum tónlistarmannanna. „Hingað til hafa
verkin bara verið til í höfðinu á mér. En nú
eru aðrir farnir að tala um þau og hugsa um
þau, og það
finnst mér alltaf
svolítið skrýtið.
Þetta er eins og
að börnin mín
séu farin að
heiman – svolítið
súrsætt. Verkin
verða ekki leng-
ur eign manns,
og verða að
gjöra svo vel að
standa á eigin
fótum. En það er
alltaf gaman að
fylgjast með
þessu. Það er
líka gaman fyrir
mig að heyra aðra tala um verkin, maður
uppgötvar kannski eitthvað nýtt sjálfur við
það að upplifa annað sjónarhorn. Hljómeyki
tekur þetta mjög alvarlega og það er gífur-
lega gaman.“
Slagverkið verður með í Davíðssálmunum,
en einnig í Jubilate deo, þar sem Óliver notar
röraklukkur. „Ég nota slagverkið til að
styðja við sönginn og gefa lit.“
Þetta er í þriðja skipti sem Óliver Kentish
er staðartónskáld í Skálholti. Í sumar á hann
óvenjumörg verk þar, því um daginn frum-
flutti Contrasti-hópurinn enn nýtt verk eftir
hann, og um verslunarmannahelgina frum-
flytur Rúnar
Óskarsson nýtt
verk Ólivers fyr-
ir bassaklarin-
ettu í Skálholti.
„Jú, þetta er
ansi mikið í ár,
og það er frá-
bært að eiga kost
á þessu. Hér er
mikið af nýrri
tónlist frumflutt,
en ég er mjög
hissa á því að
Ríkisútvarpið
skuli ekki vera á
staðnum. Það
verður ekkert
hljóðritað af tónleikum í Skálholti í ár. Auð-
vitað má maður ekki ganga að því vísu að Út-
varpið komi, en þegar það er jafn mikið af
verkum frumflutt og nú í sumar, þá finnst
mér þetta vanhugsað, og ég er ekki sáttur við
þetta. Ef ekkert er tekið upp og spilað, þá er
þetta bara búið eftir tónleika, og erfitt að
koma verkunum á framfæri. En um þetta
þýðir ekki að fást.“
Sembalverk barokkmeistaranna
Á seinni tónleikum dagsins kl. 17.00 leikur
Helga Ingólfsdóttir verk eftir þrjú barokk-
tónskáld.
„Ég byrja á sembalsvítu eftir Louis Coup-
erin,“ segir Helga. „Hann var uppi á miklum
blómatíma sembaltónlistarinnar í Frakklandi
og náði mjög góðum tökum á sembalnum.
Hann er þekktur fyrir frjálsar prelúdíur, sem
voru skrifaðar án ákveðinnar nótnalengdar
og taktsktrika. Þetta eru snilldarverk og
frjáls. Ég hef alla tíð haft miklar mætur á
Couperin, eins og flestir semballeikarar. Ég
leik líka verk eftir Georg Böhm sem var dá-
lítið eldri en Jóhann Sebastian Bach. Þeir
tengdust töluvert. Böhm var með stöðu í
Lüneburg, og þegar Bach kom þangað ungur
kórdrengur, tók Böhm hann upp á sína arma
og aðstoðaði hann mikið. Bach hefur því
áreiðanlega spilað fyrir Böhm og Böhm
kennt honum ýmislegt. Böhm er mér nýr höf-
undur, ég hef ekki fengist við verk hans fyrr
en á þessu ári, en ég hef hrifist mjög af hon-
um. Þetta er allt annar stíll en hjá Bach.
Böhm dregur meira dám af söngröddum og
pólýfónískri tónlist.“ Að lokum leikur Helga
svo uppáhaldsverk eftir Bach, Krómatíska
fantasíu og fúgu.
Helga Ingólfsdóttir átti frumkvæði að
Sumartónleikum í Skálholtskirkju árið 1975
og hefur verið listrænn stjórnandi hátíðar-
innar æ síðan. Hún segir að tónleikahaldið í
sumar hafi gengið afskaplega vel. „Aðsóknin
hefur verið alveg frábær. Skálholtsstaður
dregur að sér fólk, og hingað hafa komið
hópar frá Reykjavík, ferðamenn og fleiri ár
eftir ár, helgi eftir helgi. Innan um er fólk
sem kemur reglulega, en líka heilmikið af
nýju fólki – til dæmis sumarbústaðafólki. Það
er orðið meira um það að sumarbústaðafólk
sæki tónleika.“
Helga segir Hljómeyki vera einn af föstu
punktunum á Sumartónleikum í Skálholti, en
sönghópurinn hefur sungið þar allt frá sumr-
inu 1986, enda segir hún Skálholtskirkju
besta sönghús landsins. „Þau hafa frumflutt
verk hér á hverju sumri, í það minnsta eitt og
oftast fleiri. Nú eru þau til dæmis með heila
dagskrá með nýjum verkum Ólivers Kentish.
Það er komið svo margt ungt fólk í Hljóm-
eyki núna og geysigóður hljómur í kórnum.“
Á morgun kl. 15.00 leikur Helga aftur
sama prógramm og í dag, en tónlistarstund
hefst kl. 16.40 þar sem Hljómeyki flytur verk
eftir Óliver Kentish frá tónleikum dagsins í
dag.
Messa með þátttöku tónlistarmannanna
hefst svo kl. 17.00. Aðgangur er ókeypis á
alla tónleika í Skálholti.
VERKIN VERÐA AÐ
STANDA Á EIGIN FÓTUM
Morgunblaðið/Sigurgeir
Sönghópurinn Hljómeyki kemur fram á tónleikum í Skálholtskirkju um helgina.
Óliver Kentish Helga Ingólfsdóttir
begga@mbl.is
ÆSKAN ehf. hefur á undanförnum árum gefið
út verkefnabókina Geitunginn. Nú þegar hafa
komið út fjögur hefti og í sumar kom út sér-
stakur Ferðageitungur sem ætlaður er börn-
um er leggja land undir fót með fjölskyldum
sínum. „Ég hef lengi haft áhuga á lestrar-
kennsluefni, en markmiðið með Geitungnum
var fyrst og fremst að búa til kennsluefni sem
jafnframt væri skemmtilegt. Mér finnst mik-
ilvægt að krakkarnir hafi gaman af bókunum
og upplifi lesturinn fyrst og fremst sem
skemmtun, en ekki sem þraut eða pínu,“ segir
Árni Árnason, rithöfundur og grunnskóla-
kennari, sem ásamt Halldóri Baldurssyni
teiknara er höfundur Geitungsins. Þeir Árni og
Halldór hafa unnið saman við gerð barnabóka í
rúm fjórtán ár. „Við höfum unnið hátt í tug
barnabóka saman, þeirra á meðal Ævintýri á
nýársnótt, Pétur og Krumma og Ljótasta fisk-
inn í heimi. Árni þekkir mig vel og er meðvit-
aður um hvernig texti og myndefni getur unnið
vel saman,“ segir Halldór og bætir við að þetta
sé með því skemmtilegra sem hann geri. „Ég
legg metnað minn í að gera vel fyrir börnin, en
þau gera nokkuð aðrar kröfur en fullorðnir.
Vissulega er alltaf gaman þegar maður nær að
hitta í mark hjá börnunum en þau virðast hafa
mjög gaman af þessum bókum,“ segir Halldór.
Að sögn þeirra Árna og Halldórs ætti Geit-
ungurinn að höfða til barna á aldrinum fjög-
urra til átta ára, en verkefnaheftin þyngjast
smám saman. „Í fyrsta Geitungnum er byrjað
á byrjuninni, annað heftið er litabók sem hugs-
uð er til stuðnings við fyrstu bókina og í þriðja
og fjórða hefti má finna framhald af því sem
lagt var upp með í fyrsta heftinu. Í Ferðageit-
ungnum ríkir hins vegar miklu meiri breidd,
auk þess sem í honum er mun meira lesmál.
Þar má t.a.m. finna þjóðsögur og ýmsan fróð-
leik um landshlutana og skemmtilegar þrautir
sem eru svolítið flóknari en í fyrri bókunum,“
segir Árni. Viðtökur við Geitungnum hafa ver-
ið góðar og hefur hann verið ofarlega á met-
sölulistum Pennanns-Eymundssonar frá því í
byrjun árs. „Það kemur í rauninni ekki á óvart
því ég þóttist vita að þörfin væri fyrir hendi og
að það vantaði bara efni,“ segir Árni.
Geitungurinn byrjaði upphaflega sem þró-
unarverkefni sem styrkt var af Þróunarsjóði
leikskóla og unnið var á leikskólanum Tjarn-
arborg. „Ég er þeirrar skoðunar að krakkar
eigi að fá að læra að lesa um leið og þeir eru til-
búnir. Fjöldi barna er reiðubúinn strax í leik-
skóla og þá eiga þau í raun rétt á að fá að læra
að lesa. Þau börn sem læra snemma að lesa
búa að því alla ævina og eru þá miklu fyrr
tilbúin í ýmislegt annað í grunnskólanum,“
segir Árni. Nú þegar eru nokkrir skólar farnir
að nota Geitunginn til kennslu, en fyrst og
fremst eru það foreldrar sem kaupa heftin
handa börnum sínum. „Mín reynsla er að flest
börn eru ákaflega fljót að læra að lesa, þetta er
bara náttúrulegt ferli sem þarf að örva. Geit-
ungurinn er til þess fallinn að gefa öllum
möguleika á að kljást við lesturinn og foreldrar
þurfa ekki flóknar leiðbeiningar til þess að að-
stoða börnin sín. Þetta virðist koma meira eða
minna að sjálfu sér þegar barnið sest niður
með foreldrunum,“ segir Árni. Spurður um
nafnið segir Árni að hann hafi viljað finna titil
sem vekti upp sterkar tilfinningar. „Mér var
mikið í mun að bækurnar hefðu ekki „lestr-
arkennslubókarlegan“ titil. Geitungurinn var
einmitt að hasla sér völl á svipuðum tíma og
fyrsta heftið var í þróun. Hann vekur tilfinn-
ingar því það eru ekki allir jafnhrifnir af geit-
ungnum sem slíkum, en okkar Geitungur er
sérstakur því hann kennir börnum ýmislegt.“
Geitungurinn á
ferð og flugi
Morgunblaðið/Golli
Árni Árnason og Halldór Baldursson, höfundar Geitungsbókanna.