Íslendingaþættir Tímans - 25.06.1971, Blaðsíða 3

arfjörður á, skull vera til. Og sf
fegurð fer vaxandi. Mennirnir
breyta auðn í fagrar lendur. Fén
aður er vel með farinn og frjáls
legur. Eftir eina eða tvær aldir
mun stórskógurinn þekja hlíðai
dalanna og kuldanæðingur kaldrf
vordaga verða að þyt í toppi
trjánna. Hér sem annars staðai
eru það ræktunarmennirnir, sen
lyfta grettistakinu.
Á Varmalæk hefur síðan árið
1884 verið unnið að ræktun og
hvers konar jarðarbótum, en það
ár hófu foreldrar Sigurðar, Jakofc
og Herdís búskap sinn. Fátæk
voru þau í fyrstu og unnu hörð
um höndum. En framsýni og fá
gætur dugnaður til allra verka
gerði þau fljótt vel efnuð. Hjálp-
uðu þar og til fimm ágæt börn,
fjórir synir og ein dóttir. Áhugi á
ræktun hefur um langan aldur
fylgt ættum Sigurðar. Má á' það
minna 1 því sambandi, að fjöl-
margir af beztu bændum Borgar-
fjarðar eru frændur hans. Margir
af þeim hafa verið fjárgæzlu-
menn meiri en í meðallagi. Hitt
tel ég þó miklu meira virði, að
þar er mikill drengskapur ríkj
andi í ættum. Hefi ég veitt því at-
hygli í mörg ár og er enginr
stundardómur.
Upp af sveitum Borgarfjarðai
rísa tignarlegir jöklar og há fjöll
Víðlendar grasi-vaxnar heiðar
en líka auðnir og eyðisandar
Þarna hafa frá ómunatíð verið
furðuheimar fegurðar og fágæt
beitilönd. Nú þykir ýmsum sem
gróðurlendur þessar fari halloka
og séu 1 hættu staddar vegna of-
beitar. Og það var maður af ætt
Sigurðar á Varmalæk, sem ég
vissi fyrstan benda á, að sjálf-
sagi væri að rækta heiðalöndin
og gera þau kjarnmeiri en þau
hefðu áður verið.
Segja má, að Varmalækur sé
í miðju Borgarfjarðarhéraði. Er
það landnámsjörð. Byggði þar
fyrstur Óleifur hjalti. Gerði hann
svo að ráði Skalla-Gríms. Varma-
lækur. kemur viða við sögur og
þar hafa búið margir merkir
menn. Til dæmis Glúmur og Hall-
gerður, eins og lesa má í Njáls
sögu. Löngu síðar Torfi í Ólafs-
dal og kona hans. En þau mann-
anna verk, er þessa jörð prýða í
dag, eru svo að segja öll ein-
göngu unnin af sömu fjölskyld-
unni, þeirri, sem þar er enn 1
dag. Nú eru þar tvö býli. Heitir
nýbýlið Hellur. Reist við heitar
lindir alllangt frá gamla bænum
Á Varmaiæk hefur lengi verið stór
býli. Nú byggist sá búskapur
á ræktun að sið hins nýja tíma.
Má fullyrða, að þar hefur aldrei
verið stærra bú síðan land byggð-
ist.
• Sigurður Jakobsson fæddist á
Varmalæk 7. mgí 1888. Þegar fað-
ir hans dó, tók hann ásamt bróð-
ur sínum við bústjórn með móð-
ur sinni. Var til þess vitnað og
þótti sérstök fyrirmynd, hve mjög
þessi systkini voru samrýnd og ást-
úðlegt með þeim.
Þegar Herdís hætti búskap,
bjuggu þeir bræður Sigurður og
Jón félagsbúi um allmörg ár. Nú
búa á jörðinni tveir bróðursynir
Sigurðar, Jakob og Pétur. Sigurð-
ur kvæntist ekki. Oft verður það
hlutskipti þeirra manna að verða
einmana, þegar árin færast yfir.
Svo var ekki með Sigurð. Enda
var hann óvenju barngóður mað-
ur. Ætla ég, að hann hafi ekki
upnað bróðursonum sínum minna
en þó að þeir væru hans eigin
börn. Og aldrei vissi ég eða sá
annað en að Sigurður á Varmalæk
skildi barnssálina betur en aðrir
menn Man ég það vel, hve hann
var mér góður, þegar ég var lítill
drengur.
Sigurður var hæglátur maður
og prúður. Hverjum manni vinfast
ari og einlægari. Vitur og ráðholl-
ur og nutu þess margir. Hann tók
mikinn þátt í félagsmálum Borg-
arfjarðar og var oddviti Andakíls-
hrepps svo lengi sem ég man. Eng-
inn var hann málskrafsmaður á
mannfundum, en fastur fyrir og
trúr sannfæringu sinni. Hann vsr
gott að eiga að vini.
Vetrarnóttin er heið og stjörn-
um stráð. Á andvökunóttu hefi ég
hugsað um vini mína. Sumir segja,
að sálir mannanna fari til annarra
hnatta og dvelji þar að jarðlífi
loknu. Hvort svo er, eða ekki læt
ég mig litlu skipta. Hitt skiptir
miklu máli, hvort vinir dvelja í
nánd hvern við annan eftir dauð-
ann. Þætti mér vænt um, að aldrei
yrði lengra á milli mín og vina
minna á Varmalæk en verið hefur
í þessu lífi.
7. marz 1958.
Björn J. Blöndal.
GUÐRÚN -
Framhald af bls. 14
árvatns, Árvatns og Polls á björt-
um morgnum, lognkyrr vorkvöld,
álftakliðinn, silungsveiðar í vötn-
um og kílum með frændsystkin-
unum, um hvíta auðn vetrarins, —
og um glaðværðina á heimilinu.
Þar heyrðist aldrei önugt orð: hver
virtist keppast við annan um að
leita að einhverjum sólskinsbletti
í tilverunni til að hittast á og
gleðjast saman. Þar voru lesnar og
sagðar sögur, farið með ljóð og vís
ur ortar, því að Guðrún og öll
börnin voru ágætlega hagmælt. Og
ekki sízt er húsmóðirin í fersku
minni, grönn, kvik og létt í hrevf-
ingum og fasi, síkát og iífsglöð,
hvað sem ytri aðstæðum leið. Vak-.
andi umhyggja hennar og elsku-
semi náði jafnt til heimaalningsins
á túninu, kýrinnar í fjósinu og
kindanna í haganum sem til bond-
ans, barnanna og gestsins. Hún var
allra vinur og öllum góð. Lífsfjör
hennar og jafnlyndi var ein sönnun
þess, að lífshamingjan á ekki rætur
í auði og veraldargengi, heldur í
því skapferli og hjartalagi, sem
gerir mönnum kleift að njóta til
fulls þess, sem þeim hlotnast, öf-
unda engan og taka mótlæti æðrii-
laust.
Slíkri skaphöfn var Guðrún á
Heiðarseli gædd. Því álít ég, að
hún hafi verið mikil gæfumann-
eskja. Hún var líka góð kona, sem
alltaf var að gefa, en krafðist
einskis 1 staðinn. Nú hefur hún
fengið hvíld eftir langan og starf-
saman ævidag. Ef mönnum veitist
í dauðanum einhver umbun fyrir
trúmennsku og hollustu við lífið á
jörðinni, mun sú hvíld verða henni
góð. Benedikt Sigurðsson.
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
3