Íslendingaþættir Tímans - 25.06.1971, Síða 28

náms ávann hann sér í Menníaskól
anum á Akureyri. Að lokms stúd-
entsprófi fer hann til náms í Edin-
borgarháskóla, búvísindadeild, og
tekur þar kandidatspróf B.Sc.
1936. Fer í framhaldsnám í Cam-
bridgeháskóla um stund og síðan
við Edinborgarháskóla. Um mánaða
mót okt. og nóv. 1937 ræðst
hann til Búnaðarfélags íslands sem
sauðfjárræktarráðunautur og var í
því starfi tæpan aldarfjórðung eða
til 1. jan. 1962. Vorið 1938 ver
hann doktorsritgerð sína við Edin
borgarháskóla um vaxtarlag sauð-
fjár með tilliti til kjötsöfnunar og
fær cloktorsgráðu Ph.D.
Þegar hér er komið sögu byrjar
fyrir alvöru liið mikla og fjöl-
breytta lífsstarf hans. Ráðunauts-
starfið er fullt starf hverjum ein-
um. sé það unnið af alúð, og Hall
dór lagði í það allan sinn mikla
áhuga og atorku og varð mikið
ágengt. En augu ýmissa forráða-
manna horfðu til hans í von um,
að hann tæki að sér ýmis auka-
störf. Það var fyrst, að hann var
skipaður framkvæmdastjóri garna-
veikivarna 1938, en sagði því
lausu vegna anna 1944. Skipað-
ur forstjóri búnaðardeildar At-
vinnudeildar Háskóla íslands og
sérfræðingur í sauðfjárrækt 1942
og hafði það starf á hendi þar til
hann varð búnaðarmálastjóri 1.
jan 1963, eða í 20 ár, 1939 var
hann skipaður í nefnd tii að semja
löggjöf um tilraunir og rannsókn-
ir í þágu landbúnaðarins. Var í til-
raunaráði búfjárræktar tímabilið
1940—1969 og formaður þess um
langa stund. í stjórn Vísindasjóðs
hefur hann verið síðan 1957 og ár-
ið 1965 var hann skipaður bæði í
Rannsóknarráð ríkisins og í stjórn
Rannsóknarstofnunar landbúnaðar
ins. en baðst undan endurkjöri í
stjórn þess síðar nefnda 1969.
Hann var skipaður formaður
nefndar á vegum Landnámsins
1958 til að athuga um hagkvæmni
útihúsabvgginga í sveitum. Sú
nefnd varð ekki langlíf, því Alþingi
og ríkisstjórn svelti hana úr
sfarfi, þar sem hún fékk ekkert
starfsfé. Og enn eru ótaldar nefnd
ir. sem hann hefur starfað í árum
saman og til þessa dags, t.d. Veiði-
málanefnd. Náttúruverndarráð,
Sórleyfisnefnd, í stjórn Framleiðni
sióðs landbúnaðarins og síðast en
ekki sízt Harðærisnefnd frá 1968,
er til hennár var stofnað. Öll þessi
nefndastörf taka mikinn tíma og
eru lýjandi, en störfin í Harðæris-
nefnd gnæfa yfir hin öll, svo mikil
hafa þau verið. Vonandi hverfa þau
að mestu um sinn ef framhald verð
ur á vorblíðunni, sem nú er dag-
lega. En það er bezt að segja sem
satt er, að flestallan þennan nefnda
þunga hefur stjórn Búnaðarfélags
íslands lagt á hann með því, að
tilnefna hann í þessar nefndir og
ráð. Ég gengst við mínum hluta
í þessu falli. Hvort tveggja er, að
við treystum honum manna bezt
til þessara starfa og svo er Hall-
dór allra manna ósérhlífnastur til
allra verka og þvílíkur áhugamað-
ur. að hann kann sér varla hóf.
Þrátt fyrir þann fjölda nefnda og
ráða, sem getið er hér að framan,
sem fallið hefur í hlut Halldórs
að finna farsæla lausn á, er ýmis-
legt enn ótalið en skal látið kyrrt
liggia að þessu sinni.
Eitt er þó, sem sízt skvldi í
gleymsku falla, en það er sauðfjár-
ræktarbúið á Ilesti. Það stofnaði
Halldór 1943 í sambandi við starf-
semi hans í búnaðardeild Atvinnu-
deildar Háskóla íslands. Hann hef-
ur vakað með mikilli alúð yfir
þessu kynbótabúi og starfað
við það af vísindamennsku. Þegar
hann var ráðinn búnaðarmálastjóri
lá beint við, að haiín hyrfi um
leið frá því starfi. Slíkt var hon-
um mjög um geð, og óskaði að
hann mættf annast búið áfram.
Það leyfi veitti stjórn Búnaðarfé-
lags íslands honum fiislega, með
fullum skilningi á nauðsyn þess, að
þetta kvnbóta- og vísindastarf væri
áfram í hans traustu höndum.
Það er kannski varla von, að
bændur geri sér almennt ljóst hve
mikið og frábært starf Halldór
hefur unnið íslenzka sauðfjárstofn-
inum til bóta. Það hefur kostað
hann meiri vinnu og margs konar
erfiði, en menn geta gert sér grein
fyrir. Enginn íslendingur hefur
talað jafnmörg orð um sauðfjár-
rækt og hann, enginn skrifað
jafnmörg orð um þá búfræðigrein
og hann og enginn kveðið upp
jafnharða, ég vil segja vægð-
ariausa, dóma um illa vaxið und-
aneldisfé eins og hann. Hann hef-
Or blátt áfram sent slíkt fé út 1
yztu myrkur tortímingarinnar.
Náttúrlega hefur mörgum bóndan-
um sviðið slíkur dómur, en
aldrei til lengdar. Bændur hafa
fyrir löngu lært að virða þekkingu
hans á sviði sauðfjárræktar og
hinn geysimikla árangur af starfi
hans fyrr og seinna. Og einlægni
hans, hreinskilni og drengskap
kunna þeir að meta.
Frá því er vert að segja, að dr.
Halldór vann sér óvanalega mikið
álit kennara sinna við þá háskóla
þar sem hann stundaði nám,
bæði sem afburða námsmaður og
glöggskyggn vísindamaður. Það
kom á daginn 1950, þegar heims-
kunnur prófessor við Cambridge
háskóla þurfti að fá vísindamann
til að vinna úr margþættum hávís-
indalegum tilraunum um áhrif fóð-
urs á vöxt og þroska lamba. Pró-
fessorinn komst að þeirri niður-
stöðu, að tveir menn kæmu til
greina. annar frá Nýja-Sjálandi en
hinn var dr. Halídór Pálsson, en
báðir þessir menn höfðu verið nem
endur prófessorsins. Halldór varð
fyrir valinu. Búnaðarfélag íslands
gaf honum frí frá störfum um 8
mánaða skeið, nieðan hann vann
þetta vísindastarf við háskólann í
Cambridge með styrk frá The
British Council. Það þarf varla að
taka það fram, að hann lauk þessu
starfi með ágætum.
Árið 1953 kom enn beiðni
frá Bretlandi að fá Halldór til
Cambridge um 3ja mánaða tíma til
að semja kafla í kennslubók um
lífeðlisfræði búfjár. Það var bóka-
útgáfan Butterworths Sld, sem
fékk hann til að skrifa þennan
kafla í bókina. Árið 1954 fór hann
í 3ja vikna ferðalag um England og
Sviss á vegum Framleiðsluráðs land
búnaðarins í markaðsleit fyrir ís-
lenzkt dilkakjöt. Og enn fór hann
til Bretlands 1958. Sat 3ja vikna
námskeið um hagnýtingu kjarnorku
við framleiðslu og geymslu land-
búnaðarafurða. En lengsta vísinda-
28
ÍSLENDINGAÞÆTTIR