Íslendingaþættir Tímans - 11.05.1972, Blaðsíða 22

ljómi, sem ekkert getur á skyggt. Og
hvað er unaðslegra en það að geta
stund og stund, útilokað áhyggjur
hversdagsins og vera aftur á valdi
þeirra hughrifa, sem manni voru svo
dýrmæt, og lifað i anda liðnar yndis-
stundir. Og þvi ekki njóta þeirra,
þegar köld efnishyggjan teygir út
holdlausar kjúkur og glottir við manni
allar aðrar stundir.
Skilur þú, unga stúlka, að ég, gömul
kona, eigi slika auðlegð i sál minni?
Nei, tæplega, þvi að i þinum augum
hefi ég aldrei verið ung. En vera má,
að þú lifir raunsærra æskulifi en ég
gerði. Þó vildi ég óska þér þess, að þú
eignist slik verðmæti, þvi að áður en
varir, er æska þin liðin, og þá er gott
að hafa eignazt hinn sanna og varan-
lega sálarfrið.
Æskan er ærslagjörn, segir mál-
tækið, og er það vissulega satt. Þau
eru harla margvisleg, áhrifin, er sál
hvers ungmennis verður fyrir. En ein-
mitt á þeim aldrinum er hugur og
hjarta svo litt hæft til að velja og hafna
og þvi eðlilegt, að vixlsporin verði æði-
mörg.
En hver er sá, sem kominn er af
æskuskeiði, sem ekki þekkir af eigin
raun storma, sem geisa eins og felli-
byljir um gljúpa og ómótaða unglings-
sál. Sterka og bjarta gleðigeisla, sem
titra og tindra i huga og hjarta.
Svartasta vonleysi og sárustu ör-
væntingu. Þvi þannig er sál hvers
einasta ungmennis, stolt og stórbrotin,
mjúk og mild, gáskafull og glettin.
Siðan kemur lifið og mótar og
meitlar hinn mjúka leir i deiglu
reynslunnar, og sæll er hver, er þaðan
kemur, án þess að glata sinu eigin
barnseðli.
Hversu margir eru þeir ekki, sem
kaliö hefur að innstu hjartarótum og
mörg þau sár, sem lifið veitir, sviða og
blæða lengur og oftar en nokkur annar
veit, þvi að enginn sér i annars huga,
sem betur fer. Þvi er það gott, þegar
aldurinn færíst yfir, að eiga sér hlýtt
og varanlegt skjól i eigin hugar-
heimum, þvi að inn i þann helgidóm
kemst enginn óboðinn.
Hefir þú, unga stúlka, lifað bjarta og
dýrlega sumarnótt? Alein, þar sem
ekkert truflar hinn djúpa frið -i þinu
eigin brjósti? Hefir þú, á slikri stund,
beint sjónum þinum að innsta kjarna
sálar þínnar?
Ef svo er, þá hefir þú setið um stund
við fætur draumadisarinnar, laus við
allan sora hins mannlega lifs, og
laugað sál þina hreina i.allri þeirri feg-
urð, sem hún ein getur veitt. Þá ertu
trik, þvi að þá þekkir þú þann unað,
't.iem verða mun þér siung uppspretta
jil yndis i gegnum alla storma lifsins.
Vilt þú, litla stúlkan min, lifa eina
slika stund með mér?
Það var eina nótt, að ég gat ekki
sofið, svo að ég fór á fætur og gekk út.
Það var stillilogn, einstaka góðvirðis-
ský, gulli brydd af dumbrauðum
geislum nætursólarinnar, sem nú nam
við hafsbrún.
Fuglarnir sem alla daga fylltu loftið
með kvaki og söng, voru þagnaðir.
Einmana máfur flögraði þegjandi yfir
sjónum. Æðarfuglinn hafði stungið
höfði undir væng og vaggaðist hóglega
á lognöldunni upp við landið. Jafnvel
flugurnar, sem unnu sér engrar hvild-
ar alla daga, voru hættar sinu eilifa
suði. Blómin drúptu höfði og dreymdi
um morgunkoss hinnar risandi sólar.
öll náttúran hvildist eftir annasaman
dag.
En þvi gat ég ekki einnig notið hvild-
ar? Nei, ólgandi æskuþráin brann mér
i brjósti og gaf mér enga ró. Ég gekk
upp á hæðina fyrir ofan bæinn. Þaðan
gat ég litið himinn og haf fallast i
faðma og minnast mjúkum kossi i
skini hinnar deyjandi sólarglóðar.
Ég settist og hallaði höfðinu upp að
gamla steininum, sem ég barn að aldri
hafði svo oft leikið mér hjá. Þar
höfðum við systkinin átt okkar byggð
og bú og enn gat að lita þar leggi og
skeljar á ringlureið, hvitnuð af sól og
vindum. Þarna glitti enn þá i gler-
brotin, hálfgrafin i moldina,
þau höfðum við notað i gestaleikina
okkar. Nú áttu þær hendur, sem forð-
um voru svo natnar við gullin sin, að
vinna hagnýtari störf.
Svo komu draumarnir, þvi hvert er
það óspillt ungmenni, sem ekki
dreymir — vökudrauma? Hugurinn,
ungur og frjór, byggir sér glæstar
skýjaborgir, þar sem gleðin og gæfan
einar ráða rikjum. Hve oft hefir unga
ljóselska sál dreymt - drauma, sem
aldrei rætast. En hvað gerir það til?
Minningarnar lifa, og ylja og gleðja
fram á elliár.
Ég lokaði augunum. Þungur sjávar-
niðurinn vaggaði sál minni i ró, djúpa
ró. Hugurinn leið yfir lönd og höf.
Myndirnar komu, ein eftir aðra og liðu
sem i skuggsjá um huga minn. Stórar
borgir með háreistum höllum og
breiðum, torgum, djúpir gróðursælir
dalir með skógiklæddum hliðum og
bylgjandi ökrum. Hamrafjöllin háu,
þar sem fossarnir bruna sinn volduga
söng, ár og sið. Stórskógar með alla
sina leyndardóma, þar sem fuglarnir
leika svo létt i laufi, þvi að engin
mannshönd hefir enn þá rænt hreiðr-
um þeirra. Urðir og úfnir jöklar þar
sem hætturnar leynast i hverju spori.
Eyðisandar, þar sem bein veg-
farandans hvitna af sól og sandbylj-
um. Iðgrænar vinjar með niðandi lind-
um og háreistum skuggasælum pál-
mum, þar sem Fata Morgana byggir
sinar skinandi brothættu marmara-
hallir. Lyngvaxnar eyðiheiðar með
bládjúpum svanavötnum. Heimshöfin
endalaus, þar sem stormarnir geisa og
aldan fær aldrei ró.
Allt sem ég hafði svo oft þráð að sjá,
fékk ég nú að lita i draumi.
Þannig er mannsandinn. Hann binda
engin bönd. Hann reikar um og leitar, i
vöku og draumi, að hinum innsta
kjarna, æðsta takmarki.
Ég hrökk upp, morgungolan andaði
á kinnar mér. Sólin var komin upp og
skein á björgin hinu megin fjarðarins,
svo að hver stallur og gnipa glóði sem
rauðagull. Döggin, sem enn þá glitraði
á blómunum, hvarf óðum fyrir
geislum hinnar upprennandi sólar.
Loftið kvað við af glöðum morgunsöng
fuglanna, sem svifu hærra og hærra,
upp i bládjúpan geiminn. Nýr dagur
var risinn. Nóttin, draumanóttin, var
runnin i hinn eilifa útsæ. En við siðasta
andvarp mitt mun ég i anda leggja
höfuð mitt upp að gamla steininum og
liða á öldum ljósvakans upp til hinna
eilifu bústaða.
Þessi Ijúfa frásögn, sem frænka
min, Guðrún Jónsdóttir frá Yztabæ,
skrifaði fyrir mörgum árum, lýsir
henni margfalt betur, en ég er fær um
að gera.
Hún vitnar um hógværð og prúð-
mennsku, en um leið hugrekki og góð-
ar gáfur Guðrunar. Hún dregur upp
mynd af konu, sem gerði lif allra, sem
henni kynntust, auðugra og betra.
Guðrún Jónsdóttir fæddist að Yzta-
bæ i Hrisey 23. júli 1894. Foreldrar
hennar voru Hallfriður Þórðardóttir
og Jón Kristinsson. Arið 1919 fluttist
Guðrún með foreldrum sinum til
Siglufjarðar og var Siglufjörður heim-
ili hennar i 37 ár. 1924 giftist hún Jóni
Jónssyni, sem ættaður var úr Svarfað-
ardal. Þau eignuðust einn son, Þórð,
sem búsettur er á Selfossi. Að manni
sinum látnum fluttist Guðrún til sonar
sins og tengdadóttur, en siðustu árin
dvaldist hún á Elliheimilinu Grund i
Reykjavik.
Hún lézt i Landakotsspitala 8. april
s.l. og var jarðsett á Selfossi 15. april.
Blessuð sé minning hennar.
Kristin II. Pétursdóttir.
22
islendingaþættir