Íslendingaþættir Tímans - 12.08.1977, Side 13

Sumarliði Guðmundsson
bóndi og hagleiksmaður
Gróustöðum
F. 25. júlf, 1906.
D. 13. sept. 1974.
Oft er lof um látinn mælt
lítt þó efni finnist.
Seint um of er öörum hælt,
eins af þeim ég minnist.
Hj.HJ.
Nokkur slöbúin kveBjuorö.
Þaö er maklegt aö Sumarliöa á’
Gróustööum sé aö leiöarlokum minnzt
af Geirdælingum, sllk hjálparhella
sem hann var þeim alla tlö.
Sumarliöi Guömundsson var fæddur
25. jiilí, 1906 á Hafrafelli I Reykhóla-
hreppi, en þar bjuggu þá foreldrar
hans,hjónin Magnfrlöur Pálsdóttir frá
Þrúöardal I Strandasýslu og Guö-
mundur Björnsson frá Garpsdal. Guö-
mundur var bróöir Júliusar, sem lengi
bjó I Garpsdal og enn situr þar I góöri
elli I skjóli dóttursonar slns og konu
hans.
Foreldrar Sumarliöa munu á sinum
frumbýlingsárum hafa búiö viö frem-
ur þröngan kost, sem aö vísu var ekki
ótítt á þeim árum. Voru þau á ýmsum
stöðum I Reykhólasveit viö smábú-
skap eöa I húsmennsku.
Þegar Sumarliöi var þrettán ára fór
hann aö Garpsdal til afa slns, Björns
Björnssonar, og átti þar heima upp frá
þvl, þar til hann reisti sjálfur bú.
Nokkrum árum slöar fluttu foreldrar
hans, einnig aö Garpsdal. Voru þau
búsett þar I nokkur ár, en áriö 1930
keypti Guömundur Heiöarbæ i Stein-
grímsfiröi og fluttist þangaö. Systkini
Sumarliöa voru fjögur og eru öll á llfi.
Þau eru: Magnús á Tindi I Miödal,
Strandasýslu. Ingibjörg, var á Gróu-
stööum og víðar. Hefur á síöari árum
átt viö vanheilsu aö strlöa. Ingvar,
bóndi á Tindi. Hans kona er Margrét
Siguröardóttir. Jónný, húsfreyja I
Gröf I Miödal, gift Guöjóni Grimssyni.
Snemma mun hafa boriö á sérstök-
um hagleik hjá Sumarliöa, og beygöist
þar krókurinn sem veröa vildi. Hann
fór snemma að fást viö ýmiskonar
smlði. Mér er I barnsminni, aö hann
stundaöismíöar og viögeröir á ýmsum
bæjum I sveitinni, og fylgdi honum
jafnan líf og fjör. Hann mun hafa byrj-
aö á smíðanámi, en þegar til kom
fannst honum námiö ganga hægar en
honum var eölilegt, og slitnaöi fljót-
lega upp úr því. Hitt fór ekki milli
mála, aö tæknileg þekking Sumarliöa
varö mikil og traust og sivaxandi til
hinstu stundar, þvl hugur hans var
alltaf opinn fyrir öllum nýjungum á
þvi sviöi.
Ariö 1929 vann Sumarliði aö bygg-
ingu Ibúöarhúss fyrir Ólaf Eggertsson
hreppstjóra I Króksfjarðarnesi. Var
þaö eitt stærsta ibúöarhús í sýslunni og
vandaö aö þeirrar tföar hætti, þó nú
hafi þaö látiöá sjá fyrir timans tönn. A
þeim árum var ráöskona hjá ólafi
Eggertssyni, sem þá var oröinn aldr-
aöur ekkjumaöur, Signý Björnsdóttir,
ættuö úr Dalasýslu, en haföi komiö
vestur aö Króksfj'arðarnesi sem
vinnukona. Mér er ekki mikiö kunnugt
um uppvaxtarár Signýjar. Um þau er
hún jafnan fáorö. Hún missti foreldra
slna báöa innan viö tiuára aldur og ólst
upp hjá vandalausum. Hefur hún jafn-
an taliö sér þaö mikiö happ aö komast
aö Króksf jaröarnesi, á þaö myndar og
menningarheimili.
Svo fór aö þau Sumarliöi og Signý
felldu hugi saman og giftust þau 7. mai
1931. Um svipaö leyti festi Sumarliöi
kaup á jöröinni Gróustööum I Geira-
dalshreppi. Ekki var þaö fýsilegt
ábýli. Ekkert gagnlegt hús var á jörö-
inni, ræktun nánast engin og þaö sem
kannski var verst.viö söluna var tek-
inn undan hluti jaröarinnar, sem hún
slzt mátti viö. A síöari árum keypti
Sumarliöi þann hluta einnig og sam-
einaöi jöröina á ný. Var þaö honum
mikiö ánægjuefni, enda hófst hann
þegar handa um umbætur á þeim
hluta.
Sumarliöi hafði heimili I Garpsdal
fyrst um sinn, en hófst ótrauöur handa
viö uppbyggingu á Gróustööum, sem
er næsti bær. A einu ári byggöi hann
þar hvert hús yfir fólk og fénaö, aö
vlsu ekki stórt I sniðum, né varanlegt,
enda umbylti hann því öllu slöar. Aö
Gróustööum fluttu þau Sumarliöi og
Signý 1933. Þaö er I frásögur fært, aö
bústofn Sumarliöa væri þá tvær kindur
og einn hestur. Eitthvaö keypti hann
fljotlega til viöbótar, en kröfurnar
voru ólíkar þá því sem gerist nú á dög-
um.
Búskaparsaga Sumarliöa á Gróu-
stöðum er ævintýri likust. Meö eigin
höndum byggöi hann öll jaröarhús
tvisvar sinnum og slöara skiptiö var-
anleg og góö. Tvær heimilisrafstöövar
setti hann upp. Sú fyrri var aö vísu aö-
eins I bæjarlæknum og ekki stór en
síöan sameinaöi hann meira vatn og
reisti allstóra rafstöö, sem enn er I
gangi. AB vísu hefur vatnsskortur aö
vetrinum oft dregiö úr afköstum henn-
ar.
Sumarliöi var búinn aö rækta hvern
ræktanlegan blett I landinu, þegar
hann endurheimti þann hluta jaröar-
innar, sem áöur getur. Hann keypti sér
dráttarvél af geröinni Farmall fljót-
lega eftir að þær komu á markaö. Kom
hún honum aö undramiklum notum viö
jaröarbæturnar, enda var útsjónar-
semi og verkhyggni með afbrigöum.
Sumarliöi smíöaöi sér margvlsleg
verkfæri og vinnuvélar. Má nefna
ámoksturstæki, áburöardreifara fyrir
búfjáráburö og tilbúinn áburö, hey-
blásara, og súgþurrkunarblásara.
Hann haföi mikiö dálæti á Farm-
all-vélunum. Hans fyrsta vél er enn I
fullu lagi og auk þess varö hann sér úti
um eina eöa tvær slikar I viöbót á
seinni árum.
Jaröræktar- og heyskaparmenning
Sumarliöa var allt af i fremstu röö.
Hann bar ævinlega snemma á og hóf
islendingaþættir
13