Íslendingaþættir Tímans - 12.08.1977, Side 23

sýslumanni til þess að afla fisk
handa heimili móður sinnar. Þar
fór hann einnig á sjó með Einari
skáldi Benediktssyni.
Frá þessum ferðum i Héðins-
höfða kunni hann margt ævin-
týralegt að segja og gat gefið for-
vitnilegar lýsingar af ánægjuleg-
um kynnum sinum við hina frægu
feðga, Benedikt og Einar.
Og skaparinn hélt áfram að
gleðja Arna langa ævi meö fiski-
láni.
Eftir að hann fór sjálfur að búa
fór hann lika út á Tjörnes ár eftir
ár og fékk sér nokkra róðra með
mági sinum Árna Sörenssyni á
Kvislarhóli. Báðir voru þeii af-
burða handfærismenn og sifellt
að reyna með sér i fullri alvöru.
Voru beztu vinir. Gerðu hins veg-
ar grin hvor að öðrum til þess að
skemmta mér, þegar ég heyrði á.
Venjulega gaf Arni i Skógum
fisklausum grönnum sinum, þeg-
ar hann fór þessar ferðir.
Seint á ævi sinni fór Árni árlega
i róður með ungum manni á
Húsavik, Gesti Halldórssyni i
Jörva. Siðast siöla sumars árið
sem Árni varð 89 ára, og voru þeir
þá á vélbáti. Hrepptu vont veour
á útsiglingunni og Arni varö sjó-
veikur, seldi upp og leiö illa, enda
eitthvað blautur af ágjöf og kald-
ur.
Gestur bauðst til að snúa aftur,
en Arni bað hann blessaöan að
gera það ekki. Héldu þeir svo
áfram á mið.
Lét Gestur Arna vera við stýrið
meðan han'n lagöi — og dró Arni
sagðist þá hafa orðið að heröa
talsvert aö sér. En með þvi að
nota sig þannig hefði Gestur
bjargað sér frá óbærilegri niður-
lægingu. Þeir fengu svo mikinn
afla að Arni gat fefið mörgum i
soöiö.
Þetta var seinasta sjóferðin, -
og ,,þótt ýmsum mál til komið”,
sagði Arni brosandi við mig.
Arni var alla tið i miklum metum
hjá Sigurjóni á Laxamýri, sonum
hans, Agli og Jóhannesi og börn-
um þeirra. Oft var hann fenginn
þar til verka, þegar hraustmenna
þurfti með. Hann var i fjölda ára
sjálfsagður maður við að setja
niður laxakistur og taka þær upp.
Haft var á orði, að hann skylfi
aldrei af kulda við þann vaðal,
þótt flestir aðrir gerðu það.
Sorglegt manntjón varö 1914 i
sambandi við þessi störf. Arni
lenti i miklum lifsháska, en
bjargaði sér meö snarræði, fimi
og harðneskju. Hann var einn
þeirra manna sem vex ásmegin á
hættustundum.
VU
Ekki hefi ég heyrt þess getið, að
Arni i Skógum hafi á ungum
aldri verið gefinn fyrir góðhesta
eða haft mikinn áhuga á gæðing-
um. Auðvitað vildi hann aö hestar
kæmust úr sporunum. En um fer-
tugt eignaðist hann af nokkurri
tilviljun fágætan reiðhest og varð
gagntekinn af samskiptum við
hann. Sýnir þetta hve Árni var að
eðlisfari ákaflega meðtækilegur
fyrir lifsfögnuð, — og að skapar-
inn átti lika þessa leið að huga
hans og hjarta. (Sjá skrif um
Skóga-Grána i bók Asgeirs frá
Gottorp: Horfnir góðhestar II bls.
352-357).
VIII
„öllu þvi, sem Islands byggöir
eiga að fornu og nýju gott
unni hann, — feðra táp og
tryggðir
taldi hann vorar beztu dyggöir,
en — út ef dæju — ólánsvott”.
Þannig kvað Grimur Thomsen
við andlát góðs Islendings. Þetta
mætti letra á leiði Arna Sigur-
pálssonar.
En hann var bjartsýnn á að
beztu dyggðirnar, tápiö og
trýggðirnar, mundu lifa i fari Is-
lendinga og endurfæðast. Og hann
hvatti æskuna til afreka, hvenær
sem hann fann sig fá tækifæri til.
Hann sagði af sér grenjaskyttu-
starfinu, þegar hann var 66 ára og
hafði gegnt þvi rúmlega hálfa öld.
Hann vildi ekki halda þvi fyrir
yngri manni.
Arni hafði alls unnið rúmlega
600 melrakka og var enn i miklu
fjöri. Gekk alllengi eftir þetta til
rjúpna og skaut ekki feilt.
Þegar hann var 81 árs gamall,
voru ungir menn að skjóta I mark
með riffli rétt viö heimili hans.
Höfðu þeir fyrir skotmark gos-
drykkjarflösku. Skutu á alllöngu
færi og hittu ekki.
Arni var áhorfandi og brosti að
þeim. Buöu þeir honum þá að
skjóta og sýna hvaö hann gæti.
Ar.ni þáði boðið, tók við rifflinum
og skaut stútinn af flöskunni.
— Tilviljun! sögu piltarnir.
Sjóttu aftur, gamli minn!
— Nei, svaraöi Arni. Ég er svo
oft búinn að skjóta með sæmileg-
um árangri um dagana. Nú er
ykkar að hitta.
IX
Ef til vill spyr nú einhver, þeg-
ar hér er komið. Hafði Arni i
Skógum ekki einhvern veikleika?
Jú, auövitaö hefir hann ekki verið
laus við veikleika. Þekkir nokkur
gallalausan mann?
En veikleikar Arna, — hins
mikla lifsþróttarmanns — sneru
ekki að mér þannig, aö ég sjái
nokkra ástæðu til þess aö ræða
um þá. An efa hafa ástvinir hans
haft kynni af þeim, ekki sízt i
hárri elli hans. Sennilega hefir
hin tryggðarika dóttir elskaö
hann ennþá heitar en ella fyrir
þá. Kærleiksbrjóstið nærist á því
að styöja og fyrirgefa, eöa ala
með sér tilfinningu um, að það sé
gert. Liklega hafa dóttursynirnir
unnað afa sinum meir en annars,
af þvi aö þeir fengu aðstöðu til aö
liðsinna honum við að láta eftir
einþykkni sinni og fara sinu fram.
Eg ræði um mannkosti hans og
yfirburði, sem voru umhverfi
hans mikilsverðir og eru til þess
fallnir að auka bjartsýni og trú á
manngildi, — og er ástæða til að
minnst með sárum söknuð viö
fráfall hans. Það, sem er til fyrir-
myndar á að lifa i minningum.
Harmur eftir fyrirmyndar-
mann er hollur, af þvi að hann er
þroskandi og mannbætandi.
X.
Grimur Thomsen segir i þýddu
kvæði:
„Guðir oss geta ei hnoss
gefið mærra mönnum kærra
en hluta að bera hærra.”
Arni i Skógum haföi guðahylli.
Máttarvöld himnanna gáfu hon-
um þaö, sem mönnum er kærast,
sigursæld á þeim völlum, sem
hann haslaði sér i lifsbaráttunni.
Lágkúra var eðli hans fjarri.
Hann var lika svo heppinn aö
vera fæddur og uppalinn i sveit,
sem ól framtiöardrauma um
miklar umbætur. Á aðra hlið hans
var rómantfk fólks á stórbýlinu
Laxamýri. A hina hliðina Hvera-
vellir og hugsjónamenning fólks-
ins þar, sem stóð fyrir rekstri
Garðræktarfélags Reykhverf-
inga.
Arni Jónsson á Þverá var sama
megin meö fjárrækt sina og fé-
lagsmálaskörungsskap.
Harðræði vetrarveöráttunnar
stæltu taugar Arna i Skógum, en
hin geislarika vor.öld norðursins
ljómaði upp hugskot hans.
Það var gaman að heyra frá-
sagnir Arna af góðviðrismorgn-
unum, þegar hann lá á grenjum.
Sólin hækkaði og rökkva nætur-
innar létti. Fuglar heiðarinnar
vöknuöu og hófu söngva sína.
Blómi jaröarinnar breiddi krónur
sinar móti sól. Næturdöggin
eyddist og angan jarðarinnar
steig með henni að vitum. Arni
sjálfur fann ekki betur en hann
yrði óaðgreinanlegur hluti af un-
aðslegri samstillingu voraldar
norðursins. Þetta var dýrleg upp-
lifun, sem höfðaði til innsta eðlis
og efldi það.
Reykjahverfið, —sveit Arna, —
er byggð, sem nútiöin hefir eins
og afhent töfrasprota.
Þar er kominn vegur vel gerður
eftir endilangri byggðinni. Hon-
um er alltaf haldiö akfærum til
Húsavikur vegna flutninga Kisil-
iðjunnar i Mývatnssveit. Skarða-
háls með sina mörgu dauðadóma
Islendingaþættir
23