Íslendingaþættir Tímans - 12.08.1977, Síða 46

(
Þorlákur Guðmundsson
I dag veröur til moldar borinn
frá Fossvogskirkju;Þorlákur
Guöbrandsson, einn ágætasti og
alUölegasti maöur, er ég hefi fyr-
ir hitt á lífsleiö minni. „Eltt sirin
skal hverr deyja” sagöi Þórir
Jökull Steinfinnsson, og þar er
vissulega þaö eina er viö getum
veriö viss um i þessari tilveru
okkar á móöur jörö. Þó er þaö
alltaf svo, aö maöurinn meö ljá-
inn kemur okkur ætiö aö óvörum,
slær okkur þungum harmi, er viö
sjáum ástvini okkar hverfa yfir
móöuna miklu, jafn vel þótt viö
fylgjumst meö striöinu mikla, um
lengri eöa skemmri tlma og vit-
um hvers sé aö vænta.
Þegar ég hef hlustaö á konu
mina segja börnum okkar frá afa,
en svo var Þorlákur oft nefndur af
skyldum sem óskyldum, þá held
ég aö ég hafi I hjarta minu fundiö
til minnimáttarkenndar gagnvart
honum. Viö sem I dag etjum
kapphlaupi um gæöi lifsins og
fyllumst streitu og öörum fylgi-
kvillum nútima þjóöfélags, hljót-
um aö öfunda þá menn, er siglt
geta og hafa gert, I gegnum lífiö
meö rósemd sem engu fær hagg-
aö, meö brosi, fölskvalausu brosi,
sem yljar hverjum þeim um
hjartarætur, er þvi mætir. Hvaö
skyldum viö heilsa mörgum um
ævina? Hversu mörg handtökin
munum við og hvers vegna? Aö
sækja Þorlák heim var eins og aó
fá róandi meöal viö ys og þys um-
hverfisins. Handtak þétt og hlýtt,
góölátlegt innilegt bros, geislandi
augu er sögðu viö rnann: mikið er
gaman aö þu komst. Ekkert fals,
engin hræsni. Þannig tók harin á
móti hverjum og einum og þannig
gott var að gera hénni til hæfis,
t.d. með þvl að ljá henni lesefni,
en lestur var eitt hennar mesta
yndi, einkum ef um var að ræöa
þjóölegan fróöleik, ævisögur og
dulræn fyrirbæri.
Ég minnist ömmu minnar þó ef
til vill bezt sem einnar af þessum
mörgu hetjum hversdagslifsins,
er eyddu sinum manndómsárum
við kröpp kjör, konu, sem ekki
mátti aumt sjá, konu hógværðar,
sem þógat vellátið í ljós ákveön-
ar skoðanir sinar tæpitungulaust,
konu einlægrar trúar og ekki sizt
konu.sem naut þess að gleðja vini
sina og vandamenn og liðsinna
þeim.
Indriði Hallgrimsson
kvaddi hann hvern og einn. Frá
honum fór maöur meö friö í huga,
hvild.
Ég átti þvl miöur ekki því láni
aö fagna aö kynnast Þorláki fyrr
en hann var kominn á efri aldur.
Okkar kynni tel ég samt, aö hafi
veriö mér og mlnum aö ómetan-
legu gagni. Ef ég ætti aö lýsa hon-
um sem manni, þá mundi ég
sennilega segja: Hann var þeirri
náöargáfu gæddur, aö geta lesiö
skoðanir manna með skilningi,
ljúfmennskan var einstök, aldrei
heyrði ég hann tala illa um nokk-
urn mann, honum veittist auövelt
að koma hugsunum sinum I góðan
búning og undirbúningslaust.
Greind hans var skörp, skilningur
á mönnum og málefnum ljós.
Orðalagið hnittið og augaö glöggt
á skringihliöarnar.
Þorlákur Guöbrandsson fædd-
ist 16. aprll 1893 aö Birgisvlk á
Ströndum. Foreldrar hans voru
Guöbrandur Guöbrandsson, lengi
hreppstjóri I Arneshreppi og
Kristln Magnúsdóttir frá Reykja-
firöi. Var Þorlákur yngstur af 7
systkinum. 9 ára gamall flyzt
Þorlákur svo I Veiöileysu og þar á
hann búsetu alveg fram til 1960,
er hann flyzt til Djúpuvikur en
þaöan flyzt hann svo aftur 1966 til
Hafnarfjaröar og bjó þar til
dauöadags.
Giftur var Þorlákur Ólöfu
Sveinsdóttur frá Kirkjubóli I
Staöardal, Strandasýslu, en hún
lézt 7. apríl 1952.
Þorláki var margt til lista lagt.
Hann var hagleiksmaöúr á tré,
vann mikiö viö húsbyggingar svo
og aörar smíöar og var oft leitaö
til hans I þvl skyni. Liötækur þótti
hann og viö ýmiss konar sjúkra-
störf og eru þau ófá börnin er
hann hefur tekiö á móti, aleinn
eöa meö hjálp eiginkonu sinnar.
Frægt varö þaö fyrir vestan, er
saga varö I sundur m jaömargrind
kónu einnar, er var I barnsnauö,
og var Þorlákur fenginn til
aöstoöar. Smiöaöi hann ásamt
bróöur slnum I þvl tilviki boga er
notaöur var til aö styöja viö
mjaömargrindina eftir barns-
burðinn. Má telja vlst, aö þarna
heföi illa fariö, ef hans heföi ekki
notiö viö.
Annars var fjárbúskapur aöal-
atvinna Þorláks. Var hann fjalla-
kóngur I sveit sinni svo árum
skipti, enda vel kunnugur öllum
landsháttum á þessum slóöum,
Ihugull og áreiöanlegur. Sjóróöra
stundaöi hann og, til aö afla viö-
urværis I búiö, sem stundum var
all mannmargt. Var algengt aö
um og yfir 20 manns væru I heim-
ili I Veiöileysu hjá Þorláki yfir
sumartlmann, svo margir voru
munnarnir er seöja þurfti.
Er börn hans uxu úr grasi, gift-
ust og fluttust á burt, þá þurftu
þau aldrei aö hafa áhyggjur út af
þvl, hvaö gera skyldi viö hálf-
stálpuö börn sln yfir sumartim-
ann. Hann Þorlákur afi tók viö
þeim. Þar var þeim vel borgiö og
þaöan komu þau sem hæfari ein-
staklingar aö lokinni sumardvöl.
Er Djúpavík átti sinn upp-
gangstlma, tók Þorlákur þátt I
þvl slldarævintýri er þar átti sér
staö. Lagöi hann þar gjörva hönd
á margt, alls staöar umsetinn til
vinnu, enda reglusamur meö af-
brigöum, neytti hvorki víns né tó-
baks og geröi aldrei. Eftir aö
hann fluttist á Djúpuvik 1960 þá
hélt hann áfram búskap sínum I
smáum stll. en stunaaöi grá-
sleppuveiöar af miklum dugnaði
er vertiðin st.óð yfir.
• „AUar léiöir jiggja til Rómar”
/ar sagt hér áöur íyrr og við segj-
urc aö allar ieiöir iiggi cil Reykja-
vlkur. Strandamaðurina. er sá
börn sín íljúga.á braut, leita nýrri
mioa og ilest á iteykjav'i.. sv uð-
mu varð að lokurc ab : :g upp
og fiytjast I ys fcorgarsvæðisins,
tii aö vera nærri börnurn sínum
og barnabörnum. Ög eins og áöur
er sagt, þá fluttist -hann til
Haínarfjarðar 1966. Maöur skyidi
nú ®tla aö hatui nef&i set.it i lieig-
an stein og uotiö ávaxta sins
erfiöis. Þaö var ööru nær. Viö
sem hofum kynnzt kj.vum Is-
lenzkra athafnamanna, eigum
ekki svo erfitt meö aö skilja þetta.
islendingaþættir
46