NT - 25.04.1984, Qupperneq 25

Miðvikudagur 25. apríl 1984 25
AIDS-vírusinn fundinn í
tveim löndum nær samtímis
- góðar vonir um að bóluefni verði tilbúið eftir tvö ár
Mciningin er að auglýsingar
standi undir rekstrinum að ein-
hverju eða öllu leyti. Talið er
æskilegra að auglýsendur kaupi
efni sitt inn á tilgreinum tímum,
svipað og er í íslenska sjónvarp-
inu, en að þeir fái ekki að útbúa
eigin dagskrár og borga fyrir út-
sendingar á þeim. Með því myndu
þeir hafa alltof mikil áhrif á
dagskrárgerð, en gengið er út frá
því sem vísu að fréttir og stjórnun
■ Hongkong. Mörg stórfyrírtæki bíða óþreyjufull eftir niðurstöðum viðræðna Kínverja og Breta um framtíð Hongkong áður en
þau ákveða hvort þau flytja þaðan.
■ Góðar horfur eru nú á að hægt
verði að finna bóluefni sem gera á
menn ónæma fyrir sjúkdómnum
AIDS, sem kallaður hefur verið
áunnin ónæmisbæklun á íslensku.
Sjúkdómur þessi hefur á undan-
förnum árum herjað sérstaldega á
kynvillinga og eiturlyfjaneytend-
ur. Engin ráð hafa enn fundist til
að lækna þá sem tekið hafa sjúk-
dóminn og er dánarhlutfall þeirra
mjög hátt. AIDS hefur einkum
breiðst út um Bandaríkin og í
minna mæli í Evrópa.
Fyrir nokkrum dögum tilkynnti
franska Pastrut-stofnunin að þar
hefði tekist að einangra vírusinn
sem sjúkdómnum veldur. í fyrra-
dag gaf svo bandaríska heilbrigðis-
stofnunin út sams konar tilkynn-
ingu. Mikið hefur verið unnið að
rannsóknum á sjúkdómnum og
hafa vísindamenn keppst um að
finna aðferðir til að koma í veg
fyrir hann eða lækna. Þegar nú
vírusinn hefur verið einangraður
eru góðar vonir til, að hægt verði
að framleiða bóluefni. Bandarísku
vísindamennirnir telja að það taki
um tvö ár, en eftir sex mánuði
verður hægt að finna sjúkdóminn
í blóði þeirra sem smitast hafa og
eftir það verður hægt að koma í
veg fyrir að þeir sem gefa blóð
smiti aðra, en sannað er að sjúk-
dómurinn getur smitast með blóð-
gjöfum.
Sjúkdómur þessi var ekki
greindur fyrr en árið 1981. í
Bandaríkjunum eru skráðir 4000
sjúklingar sem tekið hafa veikina
frá þeim tíma. 1700 þeirra eru
látnir.
Stórfyrirtæki
flýr Hongkong
■ Jardine Matheson fyrirtæk-
ið, sem er eitt af virtustu fyrir-
tækjunum í Hongkong hefur
ákveðið að flytja höfuðbæki-
stöðvar sínar til Bermuda.
Ákvörðun um að flytja frá
Hongkong kom mörgum á óvart
því að Jardine er elsta fyrirtækið
í Hongkong. Það hefur starfað
í Hongkong allt frá árinu 1841,
þegar það keypti þar land undir
verslunarstarfsemi. Jardine var
upphaflega fyrst og fremst versl-
unarfyrirtæki. Það græddi mikið
á verslun með ópíum, te og
fleiri vörur en sneri sér svo
smám saman að öðrum sviðum.
Talsmenn fyrirtækisins halda
því fram að ákvörðunin um að
flytja höfuðbækistöðvarnar til
Bermuda stafi eingöngu af hag-
kvæmnisástæðum og í rauninni
muni starfsemi fyrirtækisins í
Hongkong ekkert minnka. Al-
mennt er samt litið á þessa
ákvörðun Jardine sem flótta frá
Hongkong sem stafi af ótta um
ótrygga framtíð nýlendunnar.
Bermudaeyjar eru breskt
verndarsvæði þannig að Jar-
dine-félagið tryggir tilveru sína
áfram á bresku lögsvæði með
flutningi þangað.
Nú eiga sér stað viðkvæmar
viðræður á milli Kínverja og
Breta um framtíð Hongkong.
Kínverjar krefjast þess að yfir-
ráðaréttur þeirra í Hongkong
verði viðurkenndur og Bretar
hafa nú þegar fallist á að Hong-
kong hljóti að teljast kínverskt
landsvæði þótt það sé nú undir
breskri stjórn. Viðræðurnar
snúast fyrst og fremst um það
hvernig kínversk yfirvöld í Pek-
ing geti tekið við stjórn nýlend-
unnar án þess að viðskiptalíf
lamist og fyritæki flýi frá
Hongkong. Fyrirtæki í Hong-
kong telja sig þurfa að fá örugga
tryggingu fyrir því að þau geti
haldið óáreitt áfram starfsemi
sinni án hættu um að kommún-
istar þjóðnýti þau eða hindri
starfsemi þeirra á annan hátt.
Ákvörðunin hjá Jardine um
að flytja höfuðbækistöðvar sín-
ar frá Hongkong var að mörgu
leyti táknræn. Þetta elsta fyrir-
tæki í Hongkong lætur þannig í
Ijós hræðslu sína við þá framtíð
sem viðræður Breta og Kínverja
kunna að fela í sér fyrir
Hongkong.
Þessi frétt olli mikilli ólgu á
verðbréfamarkaðinum í
Hongkong. Trú manna á skyn-
semi þessarar ákvörðunar Jar-
dine virðist samt ekki mikil því
að verðbréf fyrirtækisins hafa
lækkað umtalsvert. Önnur stór-
fyrirtæki í Hongkong hafa enn
sem komið er ekki tilkynnt
flutning sinn þaðan. Þau vilja
fyrst bíða eftir að sjá árangur
viðræðnanna um framtíð Hong-
kong en bæði Kínverjar og Bret-
ar hafa lofað að flýta þeim
viðræðum.
Noregur:
Landssambönd vilja
eigin sjónvarpsstöð
AIDS berst auðveldlega milli!
manna sem hafa kynmök sainan.
Meðal eiturlyfjaneytenda berst
hann með óhreinsuðum nálum
sem þeir sprauta sig með og í
sárafátækum þjóðfélögum þar sem
hreinlæti er í lágmarki verður
þessa sjúkdóms einnig vart, svo
sem á liaiti og í ríkjum Mið-Afr-
íku.
Bandarísku vísindamennirnir
sem einangruðu vírusinn viður-
kenna fúslega að Frakkar hafa
verið á undan. Talið er að vísinda-
menn beggja þjóðanna hafi komist
að sömu niðurstöðu í rannsóknum
sínum en þeir hafa skipst á vísus-
um til að gera samanburðarrann-
sóknir og munu það liggja fyrir
eftir nokkrar vikur hvort svo er.
En rannsóknunum er haldið áfram
af fullum krafti því mikið liggur
við að hægt verði að finna bóluefni
■ AIDS-sjúklingur og vinur hans. Myndin er tekin viku fyrir dauða Sem fyrst til að stöðva útbreiðslu
mannsins sem haldinn var áunninni ónæmisbældun. áunninnar ónæmisbæklunar.
■ í Noregi hafa fjögur fjölmenn
samtök farið fram á að setja á
stofn sjónvarpsstöð sem sendir út
dagskrá um allt landið. Samtökin
eru Alþýðusambandið, íþrótta-
samband Noregs, bindindissam-
tökin og samtök um kristindóm.
Óskir eru uppi um að sjónvarps-
stöðin fái að senda út auglýsingar
til að standa undir rekstrinum.
f Noregi hefur Ríkisútvarpið
einkarétt á að útvarpa, en á
síðustu tveim árum hafa verið
settar þar á stofn margar svæðis-
bundnar stöðvar. En nú er komið
að því að gerð er krafa til að stofna
sjónvarpsstöð sem ná á til allra
íbúa landsins í beinni samkeppni
við hið ríkisrekna sjónvarp. Mein-
ingin er að fyrrgreind samtök eigi
40% í nýju sjónvarpsstöðinni, en
þess er óskað að samtök sem að
tengd eru atvinnulífinu leggi fram
60% á móti.
dagskrár sé algjörlega á ábyrgð
starfsmanna sjónsvarpsstöðvar-
innar.
Ef stjórnvöld taka vel í þessa
málaleitan um stofnun sjálfstæðrar
sjónvarpsstöðvar má búast við að
reynsluútsendingar geti hafist þeg-
ar að hausti.
Rafeinda-
tæknin
hindrar
ölvun við
akstur
■ Ölvun við akstur er án
efa einn af mestu bölvöld-
um nútímans. Á hverju
ári ferst og slasast mikill
fjöldi vegna aksturs ölv-
aðra ökumanna. Þrátt fyr-
ir mikinn áróður virðist
nær ógerlegt að koma í
veg fyrir ölvun við akstur.
Alltaf virðast einhverjir
treysta sér til að aka þótt
þeir séu kófdrukknir. En
kannski verður rafeinda-
tæknin líka til að leysa
þetta vandamál.
Kínverskir fjölmiðlar
hafa skýrt frá nýrri uppfinn-
ingu sem hindrar drukkna
ökumenn í því að gang-
setja bifreiðar sínar.
Rafeindatæki, sem
nemur áfengi í andar-
drætti ökumannsins, er
tengt kveikibúnaði bif-
reiðar þannig að ekki er
hægt að gangsetja bifreið-
ina ef ökumaðurinn er
drukkinn.
Uppfinningamaðurinn,
sem heitir Ren Zhicheng,
fékk hugmyndina að tæk-
inu eitt sinn þegar hann
hélt upp á afmælið sitt á
heimili sínu. Hann var að
skála við konu sína í tilefni
af afmælinu þegar sterk
áfengislyktin kom honum
til að velta fyrir sér mögu-
leikanum á umræddu tæki.
Þrjár kínverskar verk-
smiðjur framleiða nú öku-
lása sem byggja á þessari
uppfinningu fyrir kaup-
endur í Japan, Hongkong
og á Filippseyjum.
■ Hollenskar húsmæður
hafa drjúgar aukatckjur
af að pilla rækju á eldhús-
borðinu. Nú verður þessi
heimilisiðnaður lagður
niður með lagaboði.
Holland:
Heimilisidn-
aður leggst
niður vegna
eitraðrar
rækju
■ Það var alvarlegt áfall
fyrir rækjumarkaðinn þeg-
ar 14 manns létust í Hol-
landi af matareitrun, sem
rakin var til rækju. Bakt-
erían sem fannst í rækj-
unni þrífst aðeins í höfurn
hitabeltisins. Þegar farið
var að rannsaka málið
nánar kom í Ijós að matar-
eitrunina mátti rekja til
rækju sem seld var undir
vörumerkinu norsk rækja,
en þegar nánar var athug-
að kom í ljós, að eitraða
rækjan var alls ekki frá
Noregi eða úr norðlægum
höfum heldur átti hún
uppruna sinn í Bengalflóa
við lndland.
Rækjan hafði verið flutt
til Hollands og til að gera
vöruna útgengilegri var
prentað á umbúðirnar að
iiún væri norsk. Norð-
menn brugðust skjótt við
og auglýstu rækilega hvers
kyns var og að enginn
hætta væri á að rækja úr
norðlægum höfum væri
eitruð. Allt hafði þetta
mikil áhrif á rækjumark-
aði ekki aðeins í Hollandi
beldur og vídar. Eftir-
spurn minnkaði og verð á
rækju lækkadi.
En einna verst verða
hollenskar húsmæður úti
vegna eitruðu rækjunnar.
Um árahundraða skeið
hefur rækjupillun verið
heimilisiðnaður í bæjum
með ströndinni. Húsmæð-
ur taka ópillaða rækju
heim og meðhöndla hana
á eldhúsborðinu áður en
hún er sett á markað.
Hafa þær af þessu drjúgar
aukatekjur.
En nú hafa hollensk
heilbrigðisyfirvöld ákveð-
ið að banna sölu á rækju
sem pilluð er í heimahús-
um. Ástæðan er sú að
rækja er vandmeðfarin
vara og næm fyrir gerlum.
Eftirleiðis verður því ekki
önnur rækja sett á markað
en sú sem er vélpilluð og í
verkunarstöðvum sem
heilbrigðisyfirvöld viður-
kenna.
Þá hefur allur innflutn-
ingur á rækju sem veidd er
í heitum höfum verið
bönnuð og strangt eftirlit
verður haft með því að
fyllstu kröfum varðandi
rækjuvinnslu og sölu verði
framfylgt.