NT - 13.08.1985, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 13. ágúst 1985 5
_LLL |_________Fréttir,____________
„Of mikið af versl-
unum af þessu tagi“
- segir Stefán Friðfinnsson, framkvæmdastjóri Vörumarkaðarins
■ „Áður en við byggðum vest-
ur á Seltjarnarnesi var ekki
áberandi skortur á stórum versl-
unum á höfuðborgarsvæðinu.
Síðan við opnuðum, fyrir um
það bil tveimur árunt, er búið
að opna Miklagarð, Garðakaup
og Víði í Mjóddinni. Allir vita
að fyrir stendur stækkun hjá
Hagkaup þannig að það er Ijóst
að við sjáum fram á að of mikið
verði af verslunum af þessu
tagi,“ sagði Stefán Friðfinnsson.
framkvæmdastjóri Vörumark-
aðarins. í samtali við blaða-
mann NT.
- Má búast við að einhverjar
þessara verslana heltist úr lest-
inni?
„Ég veit nú ekki hvort svo fer
með stórmarkaðina sjálfa þó að
ekki sé það útilokað. Hitt er
annað mál, að þessi þróun hefur
hitt smákaupmenn illa sem sést
best á því að smáverslanir skipta
mjög ört urn eigendur um þessar
mundir."
Álagning aldrei lægri
- Ekki kemur öll viðbótin sem
þarf frá smákaupmönnum?
„Nei, það er alveg ljóst. Sam-
keppnin, sem þegar er mjög
hörð, á enn eftir að harðna. Ég
leyfi mér að fullyrða að smá-
söluálagning hér á landi hefur
aldrei í sögunni verið lægri. Og
ég veit að hún er mun lægri en
á Norðurlöndunum til dæmis.
Þetta hefur ekkert með verð-
lagsákvæði að gera heldur er
um að ræða beina afleiðingu
samkeppninnar."
- Það er keppt á fleiri sviðum
en verði?
„Auðvitað leikur þjónusta
stórt hlutverk í þessu öllu. Nýj-
asta dæmið um það er að Hag-
kaup opnaði bakarí í verslun-
inni.
Upphaflega hugmyndin að
Vörumarkaðnum og auðvitað
Hagkaup líka var sú, að veita
litla þjónustu og lágt verð þann-
ig að það borgaði sig fyrir fólk
að gera sér ferð og kaupa mikið
í einu. Nú er þetta mikið að
breytast, þó að auðvitað sé
reynt að hafa þetta að leiðar-
ljósi. Það sést best á því að nýja
verslunin okkar vestur á Nesi
veitir mun meiri þjónustu held-
ur en gert var hér í Ármúlanum
upphaffega og líka á því að við
erum alltaf að bæta þjónustuna
hérna, nýjasta dæmið um það er
kjötborðið."
Tveir markaðir?
- Nú hefur þú reynslu af
tveimur verslunum sem að
mörgu leyti er ólíkar. Reynið
þið að höfða til tveggja markaða
- annars vegar til rikra og hins
vegar til fátækra?
„Ég held að það sé nú full
mikið sagt. Hins vegar er neyt-
andanum boðið upp á val. Og
auðvitað er efnahagur misjafn
eftir hverfum. En eins og ég
sagði áðan þá er alltaf verið að
bæta þjónustuna hérna í Ármúl-
anum og mismunurinn á versl-
ununum felst kannski einna
helst í því að önnur er nýrri."
- Það er mikið talað um
lélcga lausafjárstöðu stórmark-
■ „ Auðvitað hefur samkeppn-
in harðnað rosalega frá því ég
hóf störf hérna fyrir sjö árum.
En þrátt fyrir fjölgun stórmark-
aða hafa viðskiptin hjá okkur
alls ekki minnkað - við erum
líka með gott kjötborð og höf-
um komið vel út úr verðkönnun-
um Verðlagsstofnunar,“ sagði
Gísli Halldórsson, verslunar-
stjóri í Kostakaupum í Hafnar-
firði, í samtali við NT.
Gísli sagði að Kostakaup
hefðu verið með lægsta verðið á
kjöti í tveimur síðustu könnun-
um verðlagsstjóra. „Viðvinnum
allt okkar kjöt sjálfir og losnum
þar með við milliliði sem eru
mjörgum verslunum þungir í
skauti. Svo skiptir líka máli að
kaupa nógu mikið af kjöti í
einu,“ sagði Gísli.
- Hvaðan koma ykkar við-
skiptavinir?
„Obbinn af þeim er sennilega
aða.
„Það.er alveg ljóst, að þeir
sem hafa fjárfest mest og síðast
standa ekki vel að vígi. Og
annar þáttur, sem raunar er
mun stærri en menn óraði fyrir,
er kreditkortin. Hjá okkur
jaðrar við að helmingur veltu sé
bundinn hjá kreditkortafyrir-
tækjunum og þetta hlutfall vex
stöðugt."
- Hvernig stóð á því að sam-
staða kaupmanna um að hætta
að taka við kreditkortum rofn-
aði?
„Það kom einfaldlega í ljós
að svona samstöðu er geysilegá
erfitt að knýja fram. Það eru
alltaf einhverjir sem ekki fást til
að vera með og aðrir sjá ofsjón-
um yfir því - halda að þeir missi
af viðskiptunum fyrir vikið.
En óhagræðið af kreditkort-
unum er ekki aðeins að þau
úr Hafnarfirði en við verðum
líka heilmikið vör við Reykvík-
inga, Garðbæinga og Kópavogs-
búa í versluninni. Og það er
nokkuð merkilegt að þrátt fyrir
að nýlega hafi verið opnaður
stórmarkaður í Garðabæ virðist
sókn Garðbæinga hingað alls
ekki hafa minnkað.
Ég held líka að eðli svona
viðskipta sé nokkuð að breytast.
Fólk gerir meira af því að flakka
á milli verslana, prufa eitthvað
nýtt. Tryggum kúnnum fækkar.
Kannski að tilboðin, sem alltaf
er verið að auglýsa, eigi sinn
þátt í þessu.“
- Það er mikið talað um
slæma lausafjárstöðu í verslun-
inni og í því sambandi hafa
margir gagnrýnt krítarkortin?
„Mér finnst gagnrýnin á krít-
arkortin vera að mörgu leyti
óréttmæt. Vissulega binda þau
peninga í einhvern tíma, en
kosturinn er sá, að þessir pen-
ingar koma inn og það á réttum
tíma. Ef um vanskil er að ræða,
lenda þau á kortafyrirtækjunum
en ekki versluninni. Þessu er
öfugt farið ef maður er með
kúnnann í reikning hjá sér, sem
auðvitað bindur peningana líka.
Mér finnst raunar skrýtið
hvað kaupmenn leggja mikla
áherslu á að gagnrýna krítar-
kortin. Mín reynsla er sú, að
ávísanirnar séu miklu verri.
Maður fær óhemju af innistæðu-
lausum ávísunum í hausinn í
hverjum mánuði og þótt oftast
sé um smáar upphæðir að ræða
safnast þær saman og verða að
töluverðum peningum. Og það
versta er kannski að það er
mjög erfitt að fá lögregluna til
að eltast við falsarana - hún
segir að það þýði ekkert að eiga
við svona smáupphæðir."
- Þið eruð á samningi við
þýskt pylsugerðarfyrirtæki?
„Já. Og við erum alltaf að
bæta við pylsuúrvalið hjá okkur.
við fáum öll krydd í pylsurnar
send hingað heim og framleið-
um svo pylsurnar sjálfir eftir
þeirra uppskriftum í okkar eigin
kjötvinnslu. Þetta er bein afleið-
ing samkeppninnar því að til að
standa upp úr þarf sífellt að
vera með eitthvað nýtt á boð-
stólum,“ sagði Gísli.
■ Gísli Halldórsson, verslunarstjóri í Kostakaupum.
„Gagnrýnin á krítar-
kortin að mörgu leyti
óréttmæt“
-segir Gísii Halldórsson, verslunarstjóri
í Kostakaupum
■ Stefán Friðfínnsson, framkvæmdastjóri Vörumarkaðarins.
bindi fé. í fyrsta lagi þarf að
borga þóknun fyrtr að veita
þessa þjónustu og í öðru lagi,
sem náttúrlega er afleiðing af
bindingunni, þarftu meiri íyrir-
greiðslu í banka, scrn auðvitað
er ekki ókeypis. Svo gerir léleg
lausafjárstaða það að verkum
að menn eiga erfiðara nteð að
nýta sérstaðgreiðsluafslætti. Ég
held að mér sé óhætt að segja að
beinn og óbeinn kostnaður við
kortin sé á bilinu 5 til 6%. Þetta
lendir auðvitað á kúnnanum að
lokuni, jafnt þeim sent nota
kortin og hinum sern gera það
ekki.”
Verðskyn að batna
-Þvt' hefur verið haldið fram
að íslendingar væru rúnir öllu
verðskyni.
„Við höfunt áþreifanlega orð-
ið varir við að þetta er að
breytast í kjölfar minnkandi
verðbólgu. Ég get nefnt sem
dænti að gengissig gagnvart Evr-
ópugjaldmiðlum hefur verið
nokkuð rnikið núna undanfarna
daga, sem gerir að verkunt að
vörur frá Evrópulöndum hækka
kannski um 4 til 5% ntilli send-
inga. Það eru ótrúlega rnargir
sem hafa orð á þessu, sem alls
ekki hefði gerst íyrir örfáum
árum.“
- Þú segir að smásöluálagning
hafi aldrei verið lægri en núna.
Hvað með heildsöluálagningu?
Heildsalar ekki lækkað
álagningu
„Ég held að okkur smásölum
beri nokkurn veginn saman um
það, að heildsalan hafi ekki
lækkað sína álagningu neitt í
líkingu við það sem við höfum
þurft að gera, þrátt fyrir meira
frelsi í álagningu, sem heildsalar
sögðu alltaf að myndi leiða til
lægri álagningar.“
- Erlendis eru ódýrir stór-
markaðir sem bjóða tiltölulega
fáar vörutegundir-jafnvel bara
tvær þrjár af hverju tagi. Hér
ber lítið á þessu.
„Ég veit að í Ameríku eru til
stærðar matvörumarkaðir sem
bjóða kannski bara fimrn hundr-
uð vörutegundir á rnjög lágu
verði. Það byggir á því að
breidd markaðarins er gífurleg
og verslanirnar svo stórar að
þær geta knúið fram lágt vöru-
verð með því að selja bara frá
einu fyrirtæki - framtíð niður-
suðuverksmiðju getur oltið á
einni verslunarkeðju. Hér held
ég að um slíkt verði aldrei að
ræða nerna að mjög litlu leyti,"
sagði Stefán.
„Versluninni standa
engir sjóðir opnir“
- segir Ólafur Torfason, verslunarstjóri í Garðakaupum
■ „Þetta er náttúrlega barn-
ingur að fara af stað með svona
stóra verslun. Baráttan dag frá
degi gengur út á það að ná
endum saman. Fjárfestingin er
mikil og nýjum verslunum
standa engir sjóðir opnir um
þessar mundir,“ sagði Ólafur
Torfason, verslunarstjóri í
Garðakaupum í Garðabæ í sam-
tali við NT.
Garðakaup var opnuð
skömmu fyrir jólin í vetur sem
leið. Verslunin er miðpunktur
verslunarmiðstöðvar við Garða-
torg og er verslað með matvöru
á um 1.600 fermetrum. Að auki
verða áður en langt um líður
opnaðar nokkrar sérverslanir á
efri hæðinni, en sá rekstur verð-
ur ekki í neinum tengslum við
matvöruverlsunina.
- Þið tókuð ákvörðun um að
■ Ólafur segir allt að helming veltunnar bundinn kreditkortafyrir-
tækjunum.
byggja fyrir um þremur árum.
Var ekki séð fyrir að nóg yrði
komið af stórverslunum þegar
ykkur tækist loks að opna?
Hæstu meðaltekjur á
íslandi
„Auðvitað var farið að tala
um að það væri of mikið af
verslunum af þessu tagi. En hér
í Garðabænum var að hefjast
uppbygging á miðbæ, sem búinn
var að vera á teikniborðinu í ein
tíu ár. Þrátt fyrir allt var margt
sem mælti með því að svona
Verslun gæti gengið hér- Garða-
bærinn er jú 6.000 manna byggð
með hæstu meðaltekjur á Is-
landi. Og hér voru aðeins tvær
tiltölulega litlar matvörubúðir
fyrir.“
- Gerir ekki verslun að þessu
tagi, sem miðast við efnamikla
viðskiptavini, kröfur til aukaút-
gjalda - meiri þjónustu en víð-
ast hvar?
„Hún gerir það. Garðbæingar
eru sennilega vandlátari cn
margir aðrir. Það lýsir sér í því
að þeir vilja langan opnunar-
tíma, lágt vöruverð og ekki síst
mikið úrval.“
- Kemurfólk úröðurnt bæjar-
félögum í verslunina?
„Ég held að obbinn af okkar
viðskiptavinum sé úr Garða-
bænum. En það er samt þó
nokkuð af fólki úr Kópavogi og
Hafnarfirði sem verslar hjá okk-
ur og jafnvel úr Reykjavík
líka.“
Samkeppnin aldrei meiri
- Eruð þið þá nokkuð á auð-
um sjó í samkeppninni?
„Nei alls ekki. Samkeppnin í
verslun hér á höfuðborgarsvæð-
inu hefur aldrei nokkurn tíma
verið meiri. Það lýsir sér í því
að smásöluálagning hefur aldrei
verið minni. En ég hef trú á að
þetta fari að lagast því að menn
hljóta að sjá áður en langt unt
líður að það þýðir hreinlega
ekki að standa í þessu ef ekkert
er hægt að leggja á vöruna.
Ég held líka að heildsalarnir
eigi eftir að taka við sér. Þeir
hafa ekki lækkað álagninguna
hjá sér eða leitað í ódýrari vörur
eftir að verðlagning var gefin
frjáls, að minnsta kosti ekkert á
við það sem smásalinn hefur
gert."
- Hafið þið leitað nokkurra
skýringa á því hvers vegna
heildsalar hafa ekki fylgt þeirri
þróun sem þeir þóttust sjá fyrir í
kjölfar frjálsrar álagningar?
Kreditkortin stærsta
vandamálið
„Nei. Það liggja svo sem eng-
ar einhlítar skýringar á borðinu.
Sennilega eru þeir lengur að
laga sig að breyttum aðstæðum
en smásöluverslunin."
- Þið eruð með kreditkorta-
þjónustu?
„Já. Og kreditkortin eru
sennilega stærsta vandamálið
sem sem verslunin á við að
glíma. Hjá okkur er stundum
allt að helmingur veltunnar
bundinn hjá kortafyrirtækjun-
um, sem auðvitað gerir okkur
erfitt fyrir með innkaup og fleira
- við getum til dæmis ekki nýtt
alla þá staðgreiðsluafslætti sem
bjóðast í heildsölunni.“
- Hvað er til ráða?
„Þessari þróun verður örugg-
lcga ekki snúið við því að
greiðslukort eru þægileg fyrir
kúnnann. Hitt er annað mál að
það væri eðlilegra að færa kostn-
aðinn, ég á við þóknunina, yfir
á kúnnann og þá býst ég við að
sjálfkrafa ntyndi draga úr notk-
un þessara korta. Það er ekkert
réttlæti að láta þetta vera
óbreytt því að aukin útgjöld hjá
versluninni útheimta að sjálf-
sögðu hærra vöruverð sem jafnt
bitnar á þeim sem kortin nota
og hinum sem greiða með reiðu-
fé eða ávísunum.
Svo er mikið óhagræði af
þessu þegar mest er að gera í
verslunum því að það tekur svo
langan tíma að afgreiða þá sem
borga með kortum.“