NT - 26.10.1985, Blaðsíða 8

Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstj.: Helgi Pétursson
Ritstjórnarfulltr.: Níels Árni Lund
Framkvstj.: Guðmundur Karlsson
Auglýsingastj.: Steingrimur Gíslason
Innblaðsstj.: Oddur Ólafsson
Skrifstofur: Siðumúli 15, Reykjavík.
Simi: 686300. Auglýsingasimi: 18300
Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 686495, tæknideild 686538.
rai
Setning og umbrot: Tœknideild NT.
_T'mT Prentun: Blaðaprent h.f.
Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 35 kr. og 40 kr. um helgar. Áskrift 360 kr.
Vanhugsuð
málsmeðferð
■ Með afgreiðslu sinni á lögum um gerðardóm í
kjaradeilu flugfreyja og Flugleiða, setti Aiþingi
forseta íslands, Vigdísi Finnbogadóttur, í ákaflega
erfiða stöðu.
Henni var gert að undirrita lögin á frídegi kvenna
þar sem landsmenn minntust loka kvennaáratugs;
aukinnar umræðu um stöðu kvenna og lagasetningar
um réttindi þeirra til jafns við karlmenn. Langt er í
land með að konur hafi náð fullu jafnrétti á við karla
í þessu þjóðfélagi okkar og því hlýtur það að hafa
verið erfið ákvörðun fyrir forseta, að undirrita lögin.
En hún hafði ekkert val og ekkert fordæmi er fyrir
því að forseti hafi tekið sér umþóttunartíma fyrir
undirritun laga. Forsetinn er æðsti embættismaður
landsins og getur ekki annað en axlað þær skuldbind-
ingar, sem því starfi fylgja, hvort sem það er
persónunni sjálfri ljúft eða leitt.
Forsetanum hafði verið kynnt lagafrumvarpið um
gerðardóm í deilumáli forstöðumanna Flugleiða við
flugfreyjur og hún fyrir sitt leyti fallist á málsmeð-
ferð. Hins vegar er á það að líta, að afgreiðsla
málsins tafðist verulega við umræður í þinginu,
meðal annars fyrir málþóf stjórnarandstöðunnar,
sérstaklega langar ræður Jóhönnu Sigurðardóttur
þingmánns Alþýðuflokksins. Þinginu hefði verið í
lófa lagið að afgreiða málið á einni kvöldstund og
þannig forða því að stilla forseta landsins upp við
vegg. Þingmönnum og ráðherrum og landslýð öllum
er fullkunnugt um afstöðu Vigdísar Finnbogadóttur
sem einstaklings til kvennabaráttu í landinu og því
er með eindæmum klaufalegt að afgreiðsla laganna
skuli hafa tafist svo lengi sem raun bar vitni í þinginu.
Hér verður því ekki trúað að óreyndu, að þingmenn
stjórnarandstöðunnar sem greiddu atkvæði gegn
lögunum, eða viku af þingfundum, hafi ætlað sér að
flækja forsetann í málið með þessum hætti. Slíkt væri
meiri hneisa fyrir stjórnmálabaráttu í landinu en
orðum tæki.
Engum dylst, að forsetanum kom ekki í hug annað
en að undirrita lögin um gerðardóminn. Stórkallaleg-
ar yfirlýsingar Matthíasar Bjarnasonar, samgöngu-
ráðherra, um afsögn embættis eru kjánalegar og
segja landsmönnum allt um það hvað hann hefur lært
á þessum áratug sem er að líða.
Ríkisstjórn, sem telur sig þurfa að leysa innanhúss
vanda einkafyrirtækis úti í bæ með lagasetningu á
Alþingi, á ekki að gera það á kostnað forseta íslands. |
Stjórnarandstaða, sem í örvæntingu notar öll
meðul til þess að klekkja á ríkisstjórn, verður að
hugsa herbrögð sín til enda. Málþóf stjórnarand-
stöðunnar tafði afgreiðslu laganna og varð til þess,
að þau komu til undirritunar á kvennafrídeginum.
Forseti íslands, Vigdís Finnbogadóttir, hefur á
embættisferli sínum gert sér far um að einangrast
ekki frá þjóð sinni og fylgst náið með þjóðmálum.
Einmitt þess vegna nýtur hún mikillar virðingar
meðal landsmanna og einmitt þess vegna hefur
hróður landsins borist víða. Það orð fer af okkur að
sakir frjálslyndis og víðsýni í skoðunum höfum við
kjörið fyrstu konuna í embætti forseta í lýðfrjálsum
kosningum.
Við megum ekki láta úrræðaleysi stjórnenda
einkafyrirtækis, karlrembulegar yfirlýsingar sam-
gönguráðherra og vanhugsuð útspil stjórnarand-
stöðuflokka eyðileggja þetta álit.
Laugardagur 26. október 1985 8
Vetftvangur
Steinþór Þorsteinsson, forstöðumaður Afurðasölu Sambandsins:
Málflutningur
Bjarna Pálssonar
■ í blaðagreinum í NT
17. og 18. október víkur
leiðarahöfundur Alþýðu-
flokksins, Bjarni Pálsson,
m.a. að Sambandinu og
Kaupfélagi Borgfirðinga
vegna sláturkostnaðar og
sölu sauðfjárafurða. Skrif
þessi einkennast af kunnum
aðferðum allmargra forystu
manna jafnaðarmanna og
fleiri um samvinnuhreyf-
inguna, þar sem jöfnum
höndum er blandað saman
takmörkuðum sannleika
við öfgar og ímyndanir í
því skyni að vekja tor-
tryggni í garð söiuaðila
bænda.
Undirritaður hefði látið
þetta karp leiðarahöfund-
arins afskiptalaust ef hann
hefði látið nægja að láta
skapsmuni sína fá útrás í
blaði sínu. Aftur á móti er
skörin heldur farin að fær-
ast upp á bekkinn þegar
skammirnar eru komnar
I
inn á síður fjöllesins dag-
blaðs og þar vegið að sam-
vinnuhreyfingunni. Þá er
mál til andsvara.
Áður en lengra er haldið
má þó vekja athygli á öðru.
í fyrri grein sinni segir
Bjarni m.a. og ræðir þar
um einn af leiðurum sínum
í Alþýðublaðinu: „í leiðar-
anum var sagt að þetta
hefði verið árið 1983, en
tölurnar áttu við árið 1982,
Annaðhvort hefur ræðu-
maður nefnt árið 1983 eða
undirritaður tekið rangt
eftir.u
Þegar rætt er um mikil-
væg málefni sem snerta
hagsmuni margra verður að
gera þá kröfu að menn fari
rétt með staðreyndir eða
láti þær ósagðar ella. Stað-
reyndin er sú að menn, sem
ætla að skapa tortryggni,
taka oft viljandi rangt eftir.
Síðar víkur Bjarni að
Kaupfélagi Borgfirðinga og
segir: „Nú vil ég taka það
fram að það er ekki af
annarlegum hvötum sem
það félag er nefnt hér sem
dæmi.“
Hér er að því að gæta,
sem Bjarna Pálssyni ætti að
vera fullkunnugt um, að
Kaupfélag Borgfirðinga
hefur gegnt forystuhlut-
verki í uppbyggingu vinnslu-
stöðva fyrir landbúnaðaraf-
urðir. Jafnframt hafa þeir
verið fremstir að því er
varðar hreinlæti og vand-
aða vörumeðferð. í þessu
sambandi má rifja upp að
árin 1964-65 reisti félagið
vandað sláturhús sem var
að fullu tekið í notkun
1966. Petta gerðist á sama
tíma og erlendir markaðir
fyrir lambakjöt voru að
komast í mikla hættu og
framleiðslan var hvað mest.
Þessi hætta stafaði af ^ð-
stöðuleysi í gömlum slátur-
húsum hér á landi sem olli
því að vörur úr þessum
sláturhúsum fengust ekki
lengur viðurkenndar af er-
lendum kaupendum.
Við þessar aðstæður tók
Kaupfélag Borgfirðinga
frumkvæði og byggði best
búna sláturhús landsins sem
leysti þetta vandamál. Eftir
tilkomu þess var hægt að
bjóða erlendum kaupend-
um vörur sem uppfylltu
kröfur þeirra. Síðan komu
aðrir í kjölfarið og endur-
nýjuðu hús sín eða byggðu
ný-
I framhaldi afþessu víkur
höfundur að því sem hann
Séu fjármunir ekki ætlaðir til þessara
hluta getur afleiðingin aldrei orðið
nema ein. Smám saman myndi allri
þjónustu í þessari mikilvægu neyslu-
vöru þjóðarinnar hraka og endirinn
gæti orðið alger stöðnun í þessum
rekstri. Ekki gæti slíkt heitið að gæta
hagsmuna framleiðenda.
Þegar rætt er um mikilvæg málefni
sem snerta hagsmuni margra verður
að gera þá kröfu að menn fari rétt
með staðreyndir eða láti þær ósagðar
ella. Staðreyndin er sú að menn, sem
ætla að skapa tortryggni, taka oft
viljandi rangt eftir.
Æviferill Kjarvals er viðfangs
efni fyrir unga listfræðinga
■ „Nú skyldi ég hlæja, ef ég
væri ekki dauður,“ sagði mað-
urinn, sem var verið að bera til
grafar hér um árið.
Hvað myndi Jóhannes
Sveinsson Kjarval-svo næmur
á skop sem hann var - hafa
sagt ef hann hefði getað risið
úr gröf sinni á 100 ára afmæli
sínu, sem haldið cr hátíðlegt í
Reykjavík og nágrenni þessa
úrgu októberdaga 1985 með
mikilli viðhöfn, sýningum á
hinum ólíklegustu stöðum á
borgarlandinu og undraniiklu
orðaflóði, svo að flæðir yfir
síður blaöa, og málæði sern
stoppar hlustir þeirra seni enn
hlýða á Ríkisútvarpið.
En í öllu þessu tilstandi veit
maður varla hvað það er sem
skiptir máli. A.m.k. verður
ekki séð að verið sé að leita að
kjarna málsins og útskýra það
hvers vegna svona mikið er
fyrir því haft að halda upp á
100 ára afmæi Kjarvals frekar
en einhvers annars manns sem
fæddur er á þessu sama ári og
hann,
Samkvæmisbrandarar
Heilbrigðisráðherra lands-
ins var fenginn til að tala við
opnun sýningar á verkum
Kjarvals, og samkvæmt út-
varpsfréttum af þeirri ræðu var
meginefni hennar það að segja
einn samkvæmisbrandarann
enn af Kjarvali karli, sem
aldrei sat sig úr færi að lífga
upp á heimilislíf yfirstéttar-
fólks í Reykjavík með óvænt-
um uppákomum, svo sem eins
og það að koma í kvöldverðar-
veislur höfðingjanna í
olíukápu og klofbússum. Mik-
ið skelfing má ■þetta teljast
mikilvægt framlag til skilnings-
auka á listamanninum Jóhann-
esi Sveinssyni Kjarval!
Málalengingar og orð-
skrúð
Ef það er list Kjarvals sem
verið er að minnast á þessu 100
ára afmæli, þá þarf varla alla
þessa orðafroðu sem er í kring-
um afmælið, því að myndverk
Kjarvals tala sínu eigin máli,
og þeim er nóg að vera vel fyrir
komið í sýningarsölum, þar
sem fólkið á götunni getur
komið inn og séð þau með
eigin augum. Þessi verk verða
hvorki fegurri né aðgengilegri
þótt þessir sömu herramenn
sern hafa verið að segja þetta
sama um Kjarval í 50 ár endur-
taki það allt á.þessari afmælis-
hátíð með sömu mála-
lengingunum og því ofhlæði
orða, sem þeim er svo lagið að
láta hylja kjarna málsins svo
að hann sést aldrei fyrir ein-
tómum umbúðum.
Ekkert nýtt af Kjarval að
segja
Ekki er það minningu Kjarv-
als heldur til mikils sóma að
blöðin fari að jagast um það
hvor þeirra Indriða G. og
Björns Th. hefði átt að búa til
þessa löggiltu skrautútgáfu af
ævisögu Jóhannesar Kjarvals,
sem lengi hefur vantað í bóka-
hillur þeirra, sem skipta við
Almenna bókafélagið. Indriði
er ekki verr að því kominn en
Björn Th., ekki síst vegna þess
að hann (Skagfirðingurinn)
hefur í sér ögn af skopskyni og
kann að segja tröllasögur.
Kynslóð þeirra Björns og
Indriða, sem að vísu er farin
að fella af, þótt hún sé við
sæniilega heilsu, skynjaði
Kjarval sem brandarakarl og
kemst ekki yfir það. Það er
ósanngjarnt að ætlast til þess
að úr penna eða munni manna
á þessum aldri getið komið
neitt nýtt um Kjarval, enda
hefur það ekki gerst á þessu
afmæli.
Verkefni fyrir unga menn
Við hæfi hefði verið á þess-