NT - 01.11.1985, Blaðsíða 8

Málsvarl frjálslyndis,
samvlnnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstj.: Helgi Pétursson
Ritstjórnarfulltr.: Niels Árni Lund
Framkvst|.: Guðmundur Karlsson
Auglýsingastj.: Steingrímur Gíslason
Innblaösstj.: Oddur Ólalsson
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavik.
Sími: 686300. Auglýsingasimi: 18300
Kvoldsimar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 686495, tæknideild 686538.
Sefning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Bla&aprent h.f.
Kvöldsimar: 686387 og 686306
Veri í lausasölu 35 kr.og 40 kr. um helgar. Áskrlft 400 kr.
Bregst
einkaf ramtakið ?
■ Flestir virðast sammála um að draga
þurfi úr umsvifum ríkisins á sem flestum
sviðum. í það minnsta verði að gæta sparnað-
ar og hagkvæmni hvar sem því verði við
komið. Því er haldið fram hér, að einkageir-
inn svonefndi megi einnig líta í eigin barm.
Því er haldið fram hér, að þar viðgangist
bruðl og óstjórn á mörgum sviðum, sem
innheimt sé af almenningi með hærra vöru-
verði og gjöldum fyrir þjónustu.
Skattalög ýta undir þetta. Þar er að finna
ákvæði um skattfrádrátt fyrir ýmisskonar
útgjöld eigenda og stjórnenda fyrirtækja og
alkunna er að stór hluti rekstrar einstaklinga
virðist vera undanþeginn skatti. Mönnum
virðist í lófa lagið að skrá rekstur heimilis
meira eða minna sem útgjöld vegna atvinnu-
rekstrar.
En fyrst og fremst er þarna um ákveðið
hugarfar að ræða. Það er ríkið sem borgar.
Þetta kemur fram víða. Það er ríkið sem á
að hlaupa undir bagga þegar illa árar, þótt
oft megi finna því stað að rekstrarerfiðleika
megi rekja til óstjórnar og kæruleysis.
En ríkið er við. Ríkið er skattar og álögur
á almenninng. Þetta virðast menn oft ekki
taka með í reikninginn þegar kröfurnar eru
gerðar.
Því hlýtur það að vera okkur öllum, sem
viljum veg einstaklingsins og frelsi hans sem
mest, mikil vonbrigði, ef félög og fyrirtæki
einstaklinga hyggjast ekki taka þátt í Þróun-
arfélagi íslands.
Það verður að túlka sem mikil vonbrigði
og í raun og veru áfall fyrir ríkisstjórn
Framsóknarflokksins og Sjálfstæðisflokks-
ins, ef ekki verður af þátttöku félaga og
einstaklinga í Þróunarfélaginu. Það er meg-
intilgangur félagsins að stuðla að nýsköpun í
atvinnulífi, styrkja fyrirtæki og atvinnurekst-
ur sem fyrir er og veita fé til rannsókna og í
nýjar atvinnugreinar.
Öllum er ljóst, að verulega þarf að taka til
hendinni til þess að efla atvinnulíf í landinu.
Stjórnvöld hafa þegar tekið rándýrt fé að láni
erlendis til þess að halda í horfinu, en með
Þróunarfélaginu á að efla innlenda þátttöku
í uppbyggingu atvinnulífsins.
Félög og fyrirtæki einstaklinga geta ekki
setið auðum höndum og beðið eftir því að
ríkið geri alla hluti. Það er heldur ömurlegt
hlutskipti einkageirans ef hann er orðinn
feitt og latt dekurbarn sem ekki þorir að taka
neina áhættu jafnvel þótt það styrki stöðu
hans síðar meir.
Almenningur mun fylgjast með því næstu
sjö daga, hvert þor einkageirans er við að
taka á vandamálum atvinnulífsins í landinu.
Föstudagur 1. nóvember 1985 8
Bréf að norðan
Magnús Ólafsson Sveinsstöðum:
Ruglið með ráðherrana
■ Pað hefur nokkuð dregist
hjá mér að senda bréf héðan
að norðan. Aðallega er það
fyrir annríki við önnur og
meira aðkallandi störf, enda er
það nú svo að haustin eru æði
mikill annatími í sveitum. Pá
þarf að mörgu að hyggja og
búa undir vetur. Ogsláturtíðin
setur sinn svip á haustið. Áður
en fargað er leggja góðir fjár-
bændur í það mikla vinnu að
velja ásetningsféð. Sérstök
áhersla er lögð á að velja góða
lífhrúta, enda veltur á miklu
að vel takist það val. Þá þarf
að skera úr ánum, bera á tún
og dytta að húsum. Margt er
það því sem að kallar á haust-
dögum.
En á sama tíma og bændur
um allt land ákváðu hverju
skyldi fargað og Itvað á vetur
sett voru aðrir þjóðfélagsþegn-
ar við önnur störf. Meðal
þeirra var formaður Sjálf-
stæðisflokksins, sem lá undir
feldi og hugsaði um það helst
hvernig hann mætti ná þeim
stól sem hann mest þráði og þá
um leið hverjum hann skyldi
t’arga til þess að sá draumur
rættist. Loks lá ákvörðun for-
ntanns fyrir og var kunngjörð
við mislitla hrifningu. Hverj-
um ráðherra var skipað á nýjan
bás, ti! nýrra starfa, svo for-
maðurinn fengi þann stól er
hann þráði. En Matthías svaf í
fjarlægu landi og fékk engan
nýjan stól. Það er von að menn
tali um að dýr hafi verið ferðin
sú!
Annars sé ég ekki nema eitt
gott við þessa breytingu. Nú
geta ntenn vænst þess að
stjórnmálaumræðan, sem
undanfarin misseri hefur að
stórum hluta snúist um stóla
og göt, færist á annað og
vonandi eitthvað hærra plan.
Ruglið með ráðherrana getur
ekki lagað nokkuð. Ég get
a.m.k. með engu móti skilið
að hafi ráðherrarnir hver fyrir
sig verið óhæfir í þeim ráð-
herraembættum sem þeir
gegndu, verði eitthvað skárri í
öðrum embættum. Raunar er
það furðulegt að þcir skyldu
yfir höfuð taka sæti í nýjum
ráðherrastól eftir svo ntikla
vantraustsyfirlýsingu frá for-
manni flokks síns á miðju
kjörtímabili. En svona geta
góðir stólar verið mjúkir og
lokkandi.
Já, vantraustið var mikið.
Allt í einu rétt fyrir þingsetn-
ingu upplýsir formaðurinn að
þessi og hinn ráðherrann sé
settur úr sínu embætti. Nýir
vendir sópa best, sagði einhver
af hans dyggu stuðningsmönn-
um. Með öðrum orðum, gamli
vöndurinn var orðinn lélegur
ef hann hafði þá nokkru sinni
verið til einhvers nýtur.
Nú heldur kannske einhver
að ég sé alfarið á móti því að
skipt sé um ráðherra. Vissu-
lega er ég það ekki, en það á
aðeins að gera við stjórnarskipti
í kjölfar kosninga og svo að
sjálfsögðu er einhvbr ráðherra
þarf af óviðráðanlegum ástæð-
um að láta af ráðherrastörfum.
Ég lít svo á að þegar ný ríkis-
stjórn tekur við völdum eftir
kosningar þá fari fyrst nokkur
tími í að koma í gegn bráð-
nauðsynlegum málum, málum
sem viðtakandi stjórnarflokk-
ar hafa lagt á áherslu í kosninga-
baráttu. Samhliða hlýtur
hver ráðherra að undirbúa
viðameiri frumvörp í sínu
ráðuneyti, sem eru útfærsla á
stefnu viðkomandi flokks og
málefnasamningi ríkisstjórn-
ar. Verkstjóri í þessu verki
hlýtur ráðherra að vera þó
vissulega vinni embættismenn
og aðrir starfsmenn mikið að
frumvarpsgerðinni.
Verkstjóri í hverju verki
ræður jafnan miklu um hvernig
vinnan er framkvæmd. En allt
í einu er verkstjóranum kippt
burt og nýr settur til starfa. Sá
lilýtur nokkurn tíma að þurfa
til þess að setja sig inn í mál.
Ruglið með ráðherrana hiýtur
því að tefja mjög fyrir störfum
Alþingis að stefnumótun,
a.m.k. ef ráðherrar ráða í raun
einhverju um það á hvern hátt
stefnan birtist.
Já, við sem úr fjarlægð fylgj-
umst með hvað þeir hafast að
þarna fyrir sunnan getum ekki
skilið annað en þetta stólabrölt
sé til mikils skaða fyrir þjóð-
félagið, hvernig sem á málin er
litið. Við getum einfaldað
dæmið.
í upphafi þessa bréfs ræddi
ég um bændur óg þeirra haust-
verk. Hugsum okkur bónda,
sem býr stórt og hefur þrjá
vinnumenn. Einn erfjósamað-
ur, annar t'jármaður og hinn
þriðji sinnir vélaviðhaldi og
öðrum störfum því tengdum.
Hver þeirra hefur reynslu og
þekkingu á sínu sviði og bú-
skapurinn gengurvel. Hugsum
okkur nú að bóndinn ákveði
einn daginn að vélamaðurinn
verði fjósamaður, fjósamaður-
inn verði fjármaður og fjár-
maðurinn annist vélaviðhald-
ið. Ljóst er að vélamaðurinn
hefur aldrei komið í fjósið og
kann ekkert til þeirra verka og
fjármaðurinn hefur aldrei svo
mikið sem skipt um dekk.
(Lýsti ekki nýi iðnaðarráð-
herrann því yfir við embættis-
tökuna að hann hefði aldrei
komið í iðnaðarráðuneytið?)
Hver yrði árangurinn hjá
bóndanum okkar? Er ekki hætt
við að kýrnar geldist og vélarn-
ar verði gangtregar? Því held
ég að enginn skynsamur bóndi
fari svona að ráði sínu.
Á sama hátt getur maður
ekki skilið að nokkur skynsemi
sé að flytja til ráðherra á þann
hátt sem gert var á dögunutn.
Eða er það virkilega svo að
það sé minna vandaverk að
vera ráðherra en venjulegur
vinnumaður í sveit???
Magnús Ólafsson
Sveinsstöðum.
Nýir vendir sópa best, sagði einhver af
hans dyggu stuðningsmönnum. Með
öðrum orðum, gamli vöndurinn var orð-
inn lélegur ef hann hafði þá nokkru
sinni verið til nokkurs nýtur.
Á sama hátt getur maður alls ekki skilið
að nokkur skynsemd sé að flytja til
ráðherra á þann hátt sem gert var á
dögunum. Eða er það virkilega svo að
það sé minna vandaverk að vera ráð-
herra en venjulegur vinnumaður í
sveit???
Þegar Laxness varð
Nóbelsskáld
fagnaði öll þjóðin
■ Varla blandast mönnum
hugur um, að verk Haildórs
Laxnesserutoppurinn á skáld-
skaparviðleitni íslendinga á
síðari öldum. Halldór er ekki
einasta mcsti skáldsagna-
höfundur þjóðarinnar og mál-
snillingur síðan á Sturlunga-
öid, heldurogljóðasmiðursem
býr yfir meira listfengi en flest-
um er léð. Ef einhver íslend-
ingur átti skilið að fá Nóbels-
verðlaun í bókmenntum þá var
það Halldór Laxness, - því
miöur fyrir Itina sem voru að
vísu góð skáld en urðu að lúta
því stranga lögmáli sem ræður
svona verðlaunaveitingum.
Löngu gleymt pex
Halldór hlaut Nóbelsverð-
launináiið 1955, fyrir30árum.
Og af því að íslendingar eru
minnugir á ártöl og afmælis-
glaðir, auk þess sem blöðin eru
sífellt uppiskroppa með fréttir
og umræðuefni, þá virðist það
hafa orðið að samkomulagi
milli Þjóðviljans og Morgun-
blaðsins að halda upp á 30 ára
afmæli Nóbelsverðlaunanna
með því að hefja á ný löngu
gleymt pex um pólitík frá
kaldastríðsárunum. Þessa
þrætu man varla nokkur maður
- nema ef vera skyldu ritstjórar
Þjóðviljans og Moggans, -
enda hámark allrar heimsku í
untræðum um alþjóðastjórn-
mál fyrr og síðar. - Flestir,
sem stóðu í þessum slag og enn
lifa, eru svo vel menntir og
miklir smekkmenn á umræðu-
efni að þeir telja gleymsku og
þögn hæfa best pólitísku orða-
skaki þessara ára.
Fagnandi þjóð
Að vísu sér í þá glætu í
formyrkvun MacCar’thyism-
ans og Stalínismans á íslandi
á þessum árum að Halldór
Laxness kom siglandi á Gull-
fossi nteð Nóbelsverðlaunin og
var fagnað af allri þjóðinni.
Halldór Laxness hefur nefni-
lega lengst af verið ákaflega
vinsæll meðal þjóðar sinnar,
og þegar verið er að halda því
fram að bækur hans hafi verið
einhvers konar bannvara á ís-
lenskum heimilum og út-
skúfunarefni í fátækum lestrar-
félögum hér og þar. þá er það
eins og hver önnur ímyndun. Ef
eitthvað var - lengi vel - Þá
voru íslenskir heimilisfeður
svo umkomulitlir og félausir
að þeir höfðu ekki efni á að
kaupa bækur fyrir kr. 9,50 eða
hvað það nú var sem bækur
kostuðu fyrir stríð. Á þeim
árum voru menn allan daginn