NT - 08.11.1985, Blaðsíða 2

Föstudagur 8. nóvember 1985 2
AIDS: Fordómar
og ofsóknaræði?
■ Sprettur upp alda fordóma og ofsókna í
kjölfar frétta af ónæmistæringu eða AIDS,
verða kynhverfir útilokaðir frá þátttöku í samfé-
laginu?
Þessi virðist ætla að verða raunin hér á landi,
en eins og fram kemur í frétt hér á síðunni var
Guðna Baldurssyni, föstum viðskiptavini sund-
laugarinnar á Hótel Loftleiðum, vísað frá vegna
hræðslu annarra við sýkingu. Þá er einnig greint
frá því hér á síðunni, að hræðsla við smit í
sundlaugum er að öllu leyti ástæðulaus, að sögn
borgarlæknis.
Pá er rétt að benda á að þrátt fyrir að
forstigseinkenna veikinnar hafi orðið vart hér á
landi, hefur enginn enn veikst af Aids.
Borgarlæknir:
Óttinn við
smit í sundi
ástæðulaus
■ „Það cr algjörlega óþekkt
að smit hafi átt sér stað í sundi
og menn geta því alveg veriö
rólcgir varðandi sundstaði hvað
smitun af Aids snertir," sagði
Skúli G. Johnsen borgarlæknir
þegar hann var inntur eftir smit-
hættu af Aids.
„Smit af umræddum sjúkdóm
gerist ekki með öðrum hætti en
frá blóði til blóðs eða þá frá
vessa til blóðs. Jafnvcl þó að
þessar veirur væru í vatni svo
sem í sundlaug og menn gleyptu
þær þá væri ekki hætta á
ferðum. Það þarf að eiga sér
stað miklu nánari snerting til að
srnit geti átt sér stað svo sem við
samfarir. Það hefureinnig verið
bent á að jafnvel kossar væru
hættulausir þó svo að annar
aðilinn hefði veiruna í sér. Ekk-
ert bendir til þess að smitleið
þessa sjúkdóms sé mcð öðrum
hætti en þcgar hefur verið lýst
og menn geta því áhyggjulausir
stundað sitt sund rétt eins
áður.“
■ Guðni Baldursson: „Það sem er sárasf er að fólk skuli nota
tilvist þessa sjúkdóms til að réttlæta misrétti á þennan hátt.
Var ekki
hleypt ofaní
laugina
- á þeirri forsendu að hann væri hommi
og því trúlega með Aids
■ Skúli G. Johnsen borgarlæknir: „Óþekkt að menn hafí smitast
í sundi.“
■ „Já það er rétt að hommar
á íslandi hafa þegar orðið fyrir
barðinu á alls kyns fordómum
sem upp hafa komið í kringum
sjúkdóminn Aids. Mér hefur til
dæmis verið meinaður aðgangur
að sundlauginni á Hótel Loft-
leiðum á þeirri forsendu að ég
væri hommi. Mér var sagt að
þeir vildu ekki missa kúnna
vegna hræðslunnar við Aids.“
Þessa sorglegu sögu hafði
Guðni Baldursson hagfræðing-
ur hjá Hagstofunni að segja
þegar hann var spurður um
fordóma í tengslum við Aids-
umræðuna. Guðni er formaður
Samtakanna 78, félags homrna
og lesbía. Hann er einn þeirra
sem gengið hefur fram fyrir
skjöldu eða komið úr felum eins
og það heitir.
„Ég er búinn að stunda laug-
ina á Loftleiðum í mörg ár en í
sumar fór ég að taka eftir því að
starfsfólkið sem sér um laugina
fór að verða undarlega ókurteist
Síminn stoppar ekki
■ Kristján Erlendsson læknir
situr við símann á skrifstofu
sinni á Landspítalanum á
þriðjudögum og fimmtudögum
á milli klukkan 13 og 14.
Síminn hringir stöðugt og
Kristján veitir upplýsingar um
Aids og leiðbeinir fólki. Marg-
ir þeirra sem hringja eru karl-
tnenn sem legið hafa með
gleðikonum og eru hræddir
um að þeir hafi smitast af
Aids. Aðrir eru í hinum svo-
kölluðu áhættuhópum eða eru
einfaldlega að afia sér upplýs-
inga. Það virðist næg þörf fyrir
þessa símaþjónustu því síminn
þagnar ekki. Símanúmerið er
622280 og við hringdum fimrn
eða sex sinnum á fyrrgreindum
tíma í gær og náðum aldrei
sambandi. Það var alltaf á tali.
Eftir tímann króuðum við
Kristján af og fengum hann til
að segja okkur ofurlítið af
þessari þjónustu.
„Þetta er þriðji dagurinn
sem við veitum þessa þjónustu
og þetta fór rólega af stað en
hefur stöðugt verið að aukast.
Það eru bæði karlmenn og
konur sem hafa samband þó
svo að karlmennirnir séu held-
ur fleiri. Ég bið fólk að segja
mér af hverju það hringi og þá
■ kemur yfirleitt í Ijós hvernig í
málinu liggur. Ég leiðbeini
fólki síðan á grundvelli þeirra
upplýsinga sem það lætur í té.
Flestir sem hringt hafa eru
einkennalausir en ég tel rétt að
flciri fari í blóðrannsókn en
færri, sé um einhver vafaatriði
að ræða. í þá þrjá daga sem við
höfum veitt þessa þjónustu
hafa tæplega fimmtíu manns
hringt og nú er ætlunin að
svara líka í símann á milli
klukkan 18 og 19 á þriðjudög-
um. Ég hvet fólk eindregið til
að notfæra sér þessa þjónustu
ef það er í einhverjum vafa og
ef það nær ekki sambandi við
fyrstu tilraun að reyna þá
aftur“
Það eru læknarnir Haraldur
Briem og Sigurður Guðmunds-
son á Borgarspítalanum og
Sigurður B. Þorsteinsson og
Kristján Erlendsson á Land-
spítalanum, viðmælandi
okkar, sem standa að baki
þeirri þjónustu sem hér um
ræðir. Kristján sagði að það
væru fyrst og fremst sögulegar
forsendur fyrir því að skil-
greina sjúkdóminn Aids á
þann hátt að sá maður sem
hefur niðurbrotið ónæmiskerfi
og er með sýkingu sé með
sjúkdóminn. Hann benti einn-
ig á að talið væri að aðeins um
10 prósent þeirra yrðu alvar-
lega veikir eða létust. Menn
geta þvf auðveldlega gengið
með þessa veiru í sér alla ævi.
En allur er varinn góður og því
er fólki sem grunar að það hafi
á einhvern hátt komist í tæri
við Aids-veiruna bent á að
hringja í Kristján. Það kostar
þá aldrei nema símtalið.
■ Kristján Erlendsson læknir á
hringja eru einkennalausir.“
Landspítalanum: „Flestir sem
NT-mynd: Svcrrir
í minn garð. I fyrstu leiddi ég
þetta hjá mér en í haust, þegar
ég kom úr fríi erlendis frá; þá
var mér sagt að ég fengi ekki að
fara ofaní vegna þess að allt
væri fullt. Ég sagðist þá bara
hinkra þangað til eitthvað losn-
aði en fékk að bíða þar til
lauginni var lokað og þá var
búið að hleypa mörgum fram-
fyrir mig. Næst þegar ég kom
spurði stúlka, sem þarna vinnur,
hvort ekki væri búið að tala við
mig. Nei, ég kannaðist ekki við
það og þá sagði hún að þeir
væru búnir að missa svo marga
kúnna vegna hræðslunnar við ;
Aids og að ég væri búinn að koma i
fram í blöðunum. Ég fór þá
beint heim og skrifaði hótel-
stjóranum bréf, sem hann er
reyndar ekki búinn að svara
enn. Ég trúi þó ekki öðru en
bréfi þessu verði svarað og ég
verði boðinn velkominn aftur
og beðist verði afsökunar á
framkomu starfsfólksins. Þetta
er ekkert einsdæmi og segir sína
sögu. Það sem er sárast er að
fólk skuli nota tilvist þessa sjúk-
dóms til að réttlæta misrétti á
þennan hátt. Samkvæmt þeirn
upplýsingum sem liggja fyrir
þarf miklu meira að koma til,
svo smit eigi sér stað, en að
menn baði sig í sömu sundlaug-
inni. En ég óttast sem sagt að
rniklu fleiri eigi eftir að verða
fyrir barðinu á þessum fordóm-
um, og misrétti sem hommar á
íslandi eru beittir eigi eftir að
aukast. Flestir hommar eru ekki
undir þetta búnir og leggja því
niður skottið þegar á þeim er
brotið eins og ætlast er til. Það
skortir töluvert á að umburðar-
lyndi sé eins mikið hér á landi
eins og í nágrannalöndunum.
Islendingar eru fordómafullir og
því verr undir þetta búnir en
aðrar þjóðir. Ef til vill kemur
þetta til vegna smæðar samfé-
lagsins. Fólk þorir ekki öðru en
að sitja og standa eins og það
heldur að ætlast sé til af því. Á
meðan þau viðhorf eru ríkjandi
að það sé rétt að beita homma
misrétti þá gerir fólk það hvort
sem því finnst það rétt eða
rangt. Ég tel að þetta breytist
ekki fyrr en þeir menn sem eru
í forsvari og almenningur tekur
mark á tali hreint út og taki
afstöðu gegn svona misrétti".
Hvað afgreiðslufólkið sem
þarna var að níðast á mér snertir
þá get ég ekki sagt að ég sé
reiður. Ég vorkenni því eigin-
lega meira heldur en ég sé
reiður út í það.“