Sunnudagsblaðið - 14.07.1957, Blaðsíða 5

SUNNUDAGSBLAÐIÐ
421
Hafsbofni breyff í akurlönd
ÉG SAT í flugvél, er flaug yfir
^loiland. Skyndilega þyrptust hol-
lenzku farþegarnir saman við
filuggana. Langt niðri breiddi úr
sér akurlendi, græn og frjósöm.
Hvað var sérstakt við þetta? Ein-
íaldlega, að landið undir okkur
hafði nýlega verið þurkað upp. Það
var einn hluti af hinum nýju fylkj
Uiu, sem Holland' var að leggja
undir sig frá hafinu. Flæðilönd
halla þeir þau, og þau eru stolt
Hollendingsins. Augu þeirra ljóma
begar talið berst að þeim.
Aðferðin er þannig, að þeir
hj'ggja flóðgarða út frá ströndinni
°g á þann hátt loka þeir inni sneið
af hafinu. Síðan er sjónum dælt
ut, og beðið í nokkur ár, meðan
regnvatnið hreinsar saltið úr jarð-
veginum, síðan er byrjað að ræsa
°g rækta.
Þetta er ekkert nýmæli í Hol-
landi. Þetta hefur verið gert í t.ugi
ara, munurinn aðeins sá, að vél-
ta>knin hefur verið tekin í notkun
v>ð framkvæmdirnar, og spildurn-
ar eru stærri nú en áður. Við
°kum út einn garðinn, sem umlyk-
llr eitt flæðilandið. Ströndin var
aö baki okkar, en vegurinn lá út
t>l hafsins, þetta var mikilfeng-
tegt. Að síðustu náðum við út til
uthéraðsins, verðandi höfuðstað
Lelystad. Enn er hann aðeins á-
Jyngi í flóðgarðabyggingunni, og
l3ar standa um fimmtíu íbúðarhús,
skó]j og sjúkrahús. Eru það aðal-
Jega starfsmenn við flóðgarðinn,
Sem búa þar. Beggja vegna bæjar-
>ns óigar hafið, erkifjandi Hollend-
lngsins. Ef stíflugarðarnir væru
ekki, væri stór hluti Hollands und-
lr sjó. Hluti af landinu liggur sex
Uactra fyrir neðan sjávarmál, og
hað er þetta, sem gerir Holland að
Loliandi. Landflæmið, sem aðskil-
^ hei’ur verið írá haíinu, þorilai•
ekki af sjálfsdáðum, til þess eru
myllurnar notaðar, sem dæla vatn-
inu upp. í Hollandi sér maður alls
staðar til skurða, síkin liggja með
fram götum kaupstaðanna, fylgja
þjóðveginum, og liggja þveyt í
gegnum búgarðana. Þannig verður
það að vera, því til þess að fá
vatnið af jörðinni, verður að hafa
skurði þvers og krus í gegnum
engin mcð aðcins 30 mctra milli-
bili.
Hin smærri ræsi liggja í önnur
stærri og þau aftur í skurði, og
að síðustu nær vatnið til dælu-
stöðvanna, sem dæla því til hafs.
Enda ,,kerin“ í Amsterdam, Rott-
erdam og fleiri borgum. Eru stífl-
ur með flóðgáttum. Er flæðir að,
lokast flóðgáttin, svo að sjórinn
strevmir ekki inn, en er fjarar,
opnast gáttirnar svo vatnið renn-
ur út. Flæðilöndin eru héruð fram-
tíðarinnar, og hefur hinn fyrrver-
andi Zuidersjór verið þurkaður
spildu fyrir spildu. Þessar risa
spildur eru frá 20,000 til 50,000
hektarar að stærð. Á hverri eiga
að rúmast allt upp í 2500 bónda-
býli, 12 þorp og 1 kaupstaður.
Zuidersjó-áætlunina var byrjað
að framkvæma 1923, og fyrsta
spildan var þurr orðin 1930. Hin
næsta var tilbúin 1942 og er nú
verið að rækta hana upp, og sú
þriðja verður tekin í notkun næsta
ár, en sú síðasta ekki fyrr en 1980.
Þegar flóðgarða framkvæmdun-
um er lokið, taka jarðvegsfræðing
arnir til starfa, síðan brúar- og
vegagerðarflokkur, og að síðustu
húsasmiðirnir.
Er landið rís úr sæ er það alger
eyðimörk, grá og ömurleg. En í
áætluninni er þegar búið að gera
ráð fyrir hvar kauptúnin eiga að
standa, bændabýlin, engin og skóg
arnii'. Skógur? Auðvitað. Börnin
verða að hal'a skóg til að leika sér
í, og seinna meir leiða sér við hlið
sinn eða sína útvöldu. Hollending-
arnir hugsa fyrir öllu.
En það er ei fyrr e» eftir marg-
ar vorrigningar, að saltið þvæst
úr jarðveginum, og þá er farið að
ræsa landið fram. Það er ei fram-
kvæmanlegt fyrir þá bændur, er
þar ætla að setjast að, sökum hins
mikla kostnaðar. Þar er það ríkið,
sem sér um framkvæmdirnar, og
eru notaðar við það hinar full-
komnustu vélar. Þar gctur ckki
hver sem vill flutt til flæðiland-
anna. Hollendingarnir velja þessa
landnema með mikilli nákvæmni,
og það hvern einasta. Það er rann-
sökuð fortíð hvers og eins, fram-
ferði, lunderni og efni. Því land-
ið verður að manna, ekki aðeins
með duglegum bændum, þar verða
einnig að koma góðir borgarar, svo
sem verzlunarmenn, iðnaðarmenn
o.s.frv., og með þessu er ætlazt til
að hvert flæðiland verði sem mest
sjálfu sér nóg frá byrjun.
Hollendingarnir skipuleggja og
hyggja þessi nýju flóðasvæði þann-
ig, að þau líkist mest hinu gamla.
í kaupstöðunum láta þeir hinar
tvær aðalgötur ekki þverskerast,
held skáskerast, þeir teikna held-
ur enga götu beina, heldur með
smá bugðu. Einnig bóndabæirnir
eru gerðir „gamaldags“, bugða á
heimreiðinni, plantað í lítinn lund,
sem gæti ef til vill eytt tilbreyt-
ingarleysinu o.s.frv. Ríkið byggir
hvert einasta hús, bóndabæ, skóla
og kirkju. Fyrst þegar trén eru
gróðursett við bóndabæinn og lyk-
illinn stendur í útihurðarskránni,
fær bóndinn leyfi til að setjast að
á jörðinni. En hann getur ekki
keypt jarðeignina, heldur fær
hann hana leigða til 12 ára í senn,
og framlengist leigan aðeins, ef
hann hefur sýnt dugnað og hag-
sýni í búskapnum. Sama gildir um
bæjarbúa.
Þjóðíélagsí'iæðiugaiinr aætla,