Morgunblaðið - 25.07.2004, Blaðsíða 2

FRÉTTIR
2 SUNNUDAGUR 25. JÚLÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
BYSSUSKOT Á AKUREYRI
Karlmaður skaut a.m.k. þremur
skotum úr veiðiriffli á Akureyri á
föstudagskvöld. Lögreglan og sér-
sveitarmenn sátu um hann í rúma
klukkustund og hann gafst að lokum
upp. Hann greip til vopnsins þar
sem hann taldi sig eiga eitthvað sök-
ótt við annan mann.
Hættulegt hreyfingarleysi
Rannsóknir vísindamanna í Hong
Kong gefa til kynna að skortur á
hreyfingu valdi enn fleiri ótímabær-
um dauðsföllum en reykingar, meðal
annars vegna þess að hættan á
krabbameini eykst ef fólk hreyfir sig
ekki nóg. Athugaður var ferill og
lífshættir um 24.000 karla og kvenna
yfir 35 ára aldri sem létust árið 1998.
Í ljós kom að hægt var að rekja
dauða um 6.400 þeirra til skorts á
líkamsþjálfun en um 5.700 dóu af
völdum reykinga.
Álver á Norðurlandi?
Stærstu álfyrirtæki heims hafa
spurst fyrir um möguleika til að
kaupa raforku af Landsvirkjun til ál-
bræðslu. Forstjóri Landsvirkjunar
segir að mikill áhugi sé fyrir bygg-
ingu álvers á Norðurlandi. Jafn-
framt séu möguleikar á álbræðslu á
Reykjanesi.
Fjölgað í friðargæslu
Þrír Íslendingar eru við frið-
argæslu á Sri Lanka en ákveðið hef-
ur verið að fjölga um einn að ósk
norska utanríkisráðuneytisins. Eftir
fjölgun verða 58 friðargæsluliðar á
Sri Lanka. Blóðug borgarastyrjöld
geisaði áratugum saman í landinu en
þar hefur ríkt ótryggt vopnahlé síð-
ustu tvö árin og voru það Norðmenn
sem höfðu milligöngu um frið-
arsamningana.
Vaxtalækkun möguleg
Vaxtabreyting á bréfum Íbúða-
lánasjóðs mun væntanlega hafa áhrif
til vaxtalækkunar almennt í þjóð-
félaginu. Um 90% útistandandi hús-
og húsnæðisbréfa hefur verið skipt
fyrir nýja tegund skuldabréfa.
Líflegir geitungar
Geitungum og búum þeirra fjölg-
ar dag frá degi. Þeir eru mikið á
ferðinni og standa vörð um bú sín.
Þeir geta þó orðið árásargjarnari
eftir miðjan ágúst. Hunangsflugan
er aftur á móti meinlaus og er iðin
við að bera frjó á milli plantna.
Y f i r l i t
Í dag
Fréttaskýring 8 Auðlesið efni 41
Rispur 16 Dagbók 44/46
Sjónspegill 17 Myndasögur 44
Eru þeir að fá’ann 21 Staður og stund 46
Forystugrein 28 Af listum 47
Umræðan 26/33 Menning 47/53
Reykjavíkurbréf 28 Bíó 50/53
Bréf 33 Sjónvarp 54/55
Minningar 34/40 Veður 55
Hugvekja 34 Staksteinar 55
* * *
Morgunblaðið Kringlunni 1, 103 Reykjavík. Sími 5691100 Innlendar fréttir frett@mbl.is Ágúst Ingi Jónsson, aðstoðarfréttaritstjóri, aij@mbl.is Sigtryggur Sigtryggsson, aðstoðarfréttaritstjóri, sisi@mbl.is Erlendar fréttir Ásgeir Sverrisson, fréttastjóri,
asv@mbl.is Viðskipti vidsk@mbl.is Ólafur Stephensen, aðstoðarritstjóri, olafur@mbl.is Úr verinu Hjörtur Gíslason, fréttastjóri, hjgi@mbl.is Daglegt líf Guðbjörg Guðmundsdóttir, gudbjorg@mbl.is Menning menning@mbl.is Orri Páll Ormarsson, ritstjórnarfull-
trúi, orri@mbl.is Skarphéðinn Guðmundsson, skarpi@mbl.is Umræðan|Bréf til blaðsins Magnús Finnsson, fulltrúi ritstjóra, magnus@mbl.is Hallur Þorsteinsson, hallur@ .is Minningar minning@mbl.is Hilmar P. Þormóðsson, Stefán Ólafsson Dagbók|Kirkjustarf
Ellý H. Gunnarsdóttir, elly@mbl.is Íþróttir sport@mbl.is Sigmundur Ó. Steinarsson, fréttastjóri, sos@mbl.is Útvarp|Sjónvarp Andrea Guðmundsdóttir, andrea@mbl.is mbl.is netfrett@mbl.is Guðmundur Sv. Hermannsson fréttastjóri gummi@mbl
SIGLFIRÐINGAR voru í hátíðarskapi þegar þeir
tóku á móti forseta Íslands, Ólafi Ragnari Gríms-
syni, og eiginkonu hans, Dorrit Moussaieff, á
Siglufjarðarflugvelli í gærmorgun. Heimamenn
minnast þess um helgina að 100 ár eru liðin frá því
síldarævintýri Íslendinga hófst. Siglufjörður varð
fljótt að miðstöð síldarútvegs hér á landi og þegar
mest var umleikis voru starfræktar allt að 25 sölt-
unarstöðvar í bænum og 3–5 bræðsluverksmiðjur.
Heilmikil dagskrá er af þessu tilefni á Siglufirði
um helgina og er síldarstemningin allsráðandi í
bænum. Að lokinni stuttri móttökuathöfn á flug-
velli var haldið inn í bæinn. Á Ráðhústorgi var
bæjarbúum og gestum þeirra boðið að smakka á
síld og öðru góðgæti svo sem vera ber þegar þess
er minnst að öld er liðin frá því landsmenn fóru að
veiða þessa fisktegund, silfur hafsins eins og síld-
in var kölluð í eina tíð. Um hádegisbil tóku for-
setahjónin ásamt fjölskyldu Páls Samúelssonar
þátt í að opna formlega gönguleið upp kirkju-
tröppurnar á Siglufirði, en Páll kostaði gerð
hennar til minningar um foreldra sína. Þá var við
hæfi að salta síld, slá upp bryggjuballi og dansa
við dunandi harmonikkuleik. Fjöldi listamanna
tekur þátt í hátíðinni og skemmtikraftar af ýmsu
tagi, þar á meðal var norska hjómsveitin Löv-
staken sem lék fyrir gesti á Gránupalli í gærdag.
Morgunblaðið/Steingrímur
Síldarævintýris minnst á Siglufirði
RIGOLETTO Verdis verður næsta
hlutverk Ólafs Kjartans Sigurð-
arsonar barítónsöngvara á óp-
erusviðinu og þá í uppsetningu Mid
Wales Opera á Bretlandi. Ólafur
Kjartan, sem varð fyrsti söngv-
arinn til að hljóta fastráðningu hjá
Íslensku óperunni, hefur nú sagt
skilið við
vinnuveitanda
sinn í bili en
ráðning-
arsamningur
hans rennur
formlega út í
næsta mánuði.
Í viðtali við
Tímarit Morg-
unblaðsins í
dag segir Ólaf-
ur Kjartan frá
því að flest
verkefni sín hafi hann fengið í
gegnum leikstjóra og tónlistar-
stjórnendur sem þekkja hann af af-
spurn. Titilhlutverkið í Rigoletto
hlaut hann hins vegar eftir prufu-
söng á vormánuðum. „Það er líka
mjög gaman að fá verkefni þann-
ig,“ segir Ólafur Kjartan. „Reyndar
sagði Jamie Hayes leikstjóri, vinur
minn: „Þú hefur ekki einu sinni
þurft að syngja, þú ert svo ljótur að
þeir hafa ráðið þig á staðnum!“ Ég
þarf náttúrlega að syngja krypp-
linginn.“
Æfingar á Rigoletto hefjast um
miðjan næsta mánuð og í kjölfar
þeirra verður lagt upp í nokkuð
stranga sýningarför um Bretland
sem stendur til 15. nóvember næst-
komandi. Ólafur Kjartan mun þó
koma heim á því tímabili og syngja
Kindertotenlieder eftir Mahler með
Sinfóníuhljómsveit Íslands. Í febr-
úar á næsta ári verður svo frumsýn-
ing á Toscu Puccinis í Íslensku óp-
erunni þar sem hann treður upp
sem gestasöngvari í hlutverki ill-
mennisins Scarpia.
Í hlutverki
krypplingsins
Ólafur Kjartan
Sigurðarson
ÍSLENSK iðnfyrirtæki eru mörg
hver iðin í útflutningi. Þegar talað er
um útrásarfyrirtækin koma stórfyr-
irtæki helst upp í hugann, en fjölmörg
smærri fyrirtæki standa þó einnig í
töluvert viðamiklum útflutningi. Eitt
þeirra er Samey hf. í Garðabæ sem
titlar sig sjálfvirknimiðstöð.
Samey er 15 ára gamalt fyrirtæki
með 15 manns í vinnu við það m.a. að
hanna lausnir fyrir þjarka (róbóta)
sem seldir hafa verið til Noregs, Fær-
eyja og Svíþjóðar. Að sögn Þorkels
Jónssonar, aðaleiganda og forstjóra
Sameyjar, hefur fyrirtækið þróast úr
því að vera rafmagnstæknifyrirtæki í
meira alhliða tæknifyrirtæki. Samey
selur heildarlausnir fyrir þjarka sem
þýðir að hjá fyrirtækinu eru hönnuð
forrit fyrir þjarkana til að vinna eftir,
smíðaður búnaður í kringum þá auk
þess sem fyrirtækið sér um að setja
þá upp og gangsetja. Þjarkar eins og
þeir sem Samey vinnur með geta að
sögn Þorkels gengið allan sólarhring-
inn í tíu ár nánast án viðhalds.
Ekki markmið að þenjast út
Þorkell segir það ekki sérstakt
markmið hjá fyrirtækinu að þenjast
út. Á meðan verkefni séu fyrir hendi á
einhverju af þeim þremur sviðum sem
fyrirtækið starfar á, þ.e. þjarkalausn-
um fyrir erlend og íslensk fyrirtæki,
sölu á rafmagnsbúnaði og rafverk-
töku innanlands, þá snúist hjólin og
fyrirtækið gangi vel.
Hann segir fyrirtækið hafa einblínt
aðallega á Noreg í útrásinni og það
gefist vel. Samey hefur selt norskum
laxeldisfyrirtækjum þjarkalausnir, en
með því að nota þjarka við laxaslátrun
er hægt að losa um störf í vinnslunni.
Norska laxeldisfyrirtækið Fjord Sea-
food fékk Samey til að setja upp
þjarka sem hefur það starf að raða
kössum með laxi í á bretti og flokka
eftir stærð. Fyrir tilkomu þjarkans
þurfti fimm manns til að vinna verkið.
Að sögn Þorkels fengu mennirnir
fimm önnur verkefni innan fyrirtæk-
isins, en hann segir að þau störf sem
þjarkarnir geti unnið séu jafnan þau
sem enginn sér eftir.
Fleiri verkefni liggja fyrir í Noregi
og Þorkell segir fyrirtækið einnig
hafa verið að líta til Skotlands. Þá hafi
hann kynnt sér laxaslátrun í Chile en
hann segir að þar séu tækifæri til að
flytja út þjarkalausnir.
Samey hefur tekið að sér ýmis
verkefni hér innanlands og mun á
næstunni setja upp annan þjarkann
fyrir Mjólkurbú Flóamanna sem hef-
ur það starf að pakka skyri og jógúrt í
bakka. Að sögn Þorkels hefur Samey
þó ekki sóst sérstaklega eftir stærstu
verkefnunum innanlands, eins og
hann orðar það og á við t.d. Kára-
hnjúka. Það borgi sig einfaldlega ekki
fyrir svo smátt fyrirtæki að hafa allan
mannskapinn á einum stað í langan
tíma.
Ætla að auka sjálfvirkni
saltfiskvinnslu í Noregi
Maritech í Noregi er umboðsaðili
fyrir Samey þar í landi. Fyrirtækin
tvö í samvinnu við Marel takast á
næstunni á við verkefni sem miðast að
því að gera saltfiskverkun í Noregi
sjálfvirkari.
Þjarkar eins og þeir sem Samey
flytur inn frá Japan, forritar á ákveð-
inn hátt og setur svo upp gagnast við
ýmiss konar framleiðslu og er ætlað
að auka framleiðni. Það segir Þorkell
þó oft erfitt í íslenskum iðnaði, t.d.
matvælaiðnaði, því framleiðslan sé
einungis í gangi brot úr sólarhring og
fjárfesting í sjálfvirkni nýtist því ekki
eins vel og í stórum erlendum verk-
smiðjum þar sem þjarkarnir geti ver-
ið í gangi allan sólarhringinn. Hann
segist þó telja að íslenskur iðnaður
þurfi í auknum mæli að huga að sjálf-
virkni, eigi hann að standast sam-
keppni.
Þjarkar til Noregs
Morgunblaðið/Jim Smart
Þorkell Jónsson, forstjóri Sameyjar, við einn af minni þjörkunum sem fyr-
irtækið flytur inn frá Japan og selur m.a. til notkunar í laxaslátrun í Noregi.
Smáfyrirtækin
gera það ekki síð-
ur gott í útflutn-
ingi en þau stærri