Morgunblaðið - 02.10.2004, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. OKTÓBER 2004 31
þarf að finna ákveðna hlutfallstölu fyrir
vinnuþátttöku læknis annars vegar á
göngudeildum og hins vegar á öðrum
deildum.“ Aðspurð segjast Axel og Sól-
veig sjá fyrir sér að skýrslan geti verið
fyrsta skrefið í þá átt að skoða heilbrigð-
iskerfið í víðara samhengi. Þau rifja upp
að í haustskýrslu Hagfræðistofnunar frá
árinu 2003, þar sem fjallað var um fjár-
mögnun og rekstur heilbrigðisþjónustu,
hafi ein af tillögum þeirra verið að safna
þurfi saman upplýsingum um íslenska
heilbrigðiskerfið í þeim tilgangi að auka
gagnsæi, skilvirkni og framleiðni og
skoða hvata þeirra sem nota heilbrigð-
isþjónustuna og bera saman kostnað og
árangur í kerfinu. „Við teljum að með
skýrslunni um kostnaðargreiningu á heil-
brigðisþjónustunni sé verið að stíga
fyrsta skrefið í þá átt að skoða slíkan
kostnað. Eðlilega má búast við því að um
leið og menn byrja að skoða verkefnið þá
gera menn sér grein fyrir hvað það er í
eðli sínu flókið. Við eigum alveg eins von á
því að menn muni hnjóta um einstaka
þætti og einstaka tölur skýrslunnar og
muni í kjölfarið vilja skoða einhverja hluti
enn frekar. Í framhaldinu mætti hugsan-
lega gera frekari úttekt til þess að hægt
væri að bera saman bæði kostnaðinn og
þjónustuna, því þá eru menn farnir að
skoða kostnað og árangur. En slíkt við-
vangsefni er í eðli sínu ekki bara hag-
fræðilegt, heldur er það líka læknisfræði-
legt og að slíkri úttekt þurfa fleiri aðilar
að koma.“
fið í skoðun á heil-
u í víðara samhengi
Morgunblaðið/Golli
ll og Sólveigar Jóhannsdóttur, sérfræðinga á Hagfræðistofnun Háskóla Íslands, sem unnu skýrsluna fyrir
er allur samanburður á hinum ólíku þáttum heilbrigðiskerfisins sérlega vandmeðfarinn sökum þess að það
i hvað verið er að bera saman og á hvaða forsendum. silja@mbl.is
Morgunblaðið/Golli
„HVATINN að gerð skýrslunnar var í raun sá
að heilbrigðisráðherra skipaði nefnd undir
forystu Jónínu Bjartmarz til þess að gera til-
lögur um verkaskiptingu milli Landspítala –
háskólasjúkrahúss og
einkarekinna lækna-
stöðva,“ segir Steinn Jóns-
son, formaður Delfí, félags
einkarekinna læknastöðva í
Reykjavík. „Við ákváðum
því að fela óháðum sér-
fræðingum, sem eru í
hæsta gæðaflokki á Íslandi,
að skoða alla þættina, þ.e.
læknisþjónustu utan
sjúkrahúsa hjá heilsugæsl-
unni, á einkareknum læknastöðvum og
göngudeildum LSH, til þess að fá samanburð
á þessari samskonar þjónustu. En aðalfókus-
inn var á samanburð á einkareknu stofnunum
og LSH.“
Að sögn Steins kemur í raun ekki á óvart
að heilsugæslan skuli vera ódýrust, enda það í
raun ofureðlilegt. „Hins vegar er ánægjulegt
að skýrslan skuli staðfesta það, sem við töld-
um okkur raunar vita fyrirfram, að sér-
fræðiþjónustan er mjög ódýr. Þannig kemur í
ljós að meðalkostnaður á komum með öllum
rannsóknum og aðgerðum sérfræðilækna á
einkareknum stöðvum er 6.495 kr. Þarna
fáum við staðfestingu á því, sem lækna-
samtökin hafa raunar haldið fram í áranna
rás, að sérfræðiþjónustan er bæði mjög ódýr
og góð.“
Steinn rifjar upp að í nýlegri skýrslu Rík-
isendurskoðunar hafi því verið haldið fram að
spara megi stórfé með því að flytja þjón-
ustuna sem í dag er veitt á einkareknum
læknastöðvum í stórum stíl inn í gögnudeildir
sjúkrahúsanna. „Ef maður lítur hins vegar á
tölurnar í skýrslunni og ber saman kostn-
aðinn við komu til læknis á einkarekinni
læknastofu annars vegar og á göngudeild
LSH hins vegar þá kemur í ljós að það er allt
upp undir þrefaldur munur á því hvað göngu-
deildir spítalans eru dýrari. Við getum sem
dæmi tekið að hver koma til sérfræðings í
efnaskiptasjúkdómum á stofu kostar 4.545 kr.
en 12.323 kr. á göngudeild sykursjúkra á spít-
alanum. Ef við skoðum kostnaðinn af hverrri
komu til krabbameinslæknis á einkarekinni
stofu þá er hann 5.835 kr., en 14.508 á göngu-
deild LSH. Hver koma hjá lungnalækni kostar
á einkarekinni stofu 5.648 kr. en 8.001 á
göngudeild LSH.
Samkvæmt skýrslunni kostar hver koma
hjá bæklunarlækni á stofu 9.432 en 4.583 á
göngudeild. Hér er hins vegar mikilvægt að
hafa í huga að þessar tölur eru ekki sambæri-
legar sökum þess að mikill munur er á kostn-
aði vegna fyrstu komu annars vegar og end-
urkomu hins vegar. Þannig eru endurkomur
miklum mun ódýrari, en göngudeild bækl-
unarlækninga sinnir aðeins endurkomum á
meðan bæklunarlæknar á stofum sinna að
stórum hluta líka fyrstu komu og dýrum og
flóknum aðgerðum. Þannig að hér er alls ekki
um sambærilega hluti að ræða.“
Ekki hagkvæmara að veita
þjónustuna á göngudeildum
Steinn segir ljóst að samanburðurinn á
einkareknum stofum og göngudeildum LSH
er einkareknu stofunum mjög í hag. „Það er
hins vegar ósköp eðlilegt vegna þess að á
einkareknu læknastofunum er miklu minni
stjórnunarkostnaður og annar kostnaður. Það
þarf í sjálfu sér ekki að koma neitt á óvart að
spítalinn er heldur dýrari og það er alveg
eðlilegt vegna þess að þar er verið að stunda
vísindarannsóknir og kennslu. Ríkisend-
urskoðun hefur hins vegar látið að því liggja
að það sé hagkvæmara að veita þessa þjón-
ustu inni á göngudeildum LSH en á stofum
sérfræðinga. Í því liggur auðvitað sú tillaga
að þetta eigi að vera hagkvæmara fyrir rík-
issjóð að reka þessa starfssemi þar. Okkur
finnst hins vegar að þessar niðurstöður í þess-
ari skýrslu bendi til þess að því sé alveg þver-
öfugt farið.“
Að mati Steins er skýrsla Hagfræðistofn-
unar afar mikilvæg fyrir heilbrigðisyfirvöld
til þess að hjálpa til við að stýra hvernig þjón-
ustan er veitt og hvert fjármagnið á að fara.
„Ég tel að þessi skýrsla geti verið leiðbein-
andi fyrir heilbrigðisyfirvöld og Trygg-
ingastofnun ríkisins í þeirra vinnu og hjálpa
mönnum til að finna hagkvæmustu leiðirnar
fyrir þjónustuna þannig að fjármagnið nýtist
sem best,“ segir Steinn og tekur fram að
fljótlega verði heilbrigðisáðherra og fjár-
málaráðherra kynnt skýrslan. „Að auki mun-
um við að sjálfsögðu kynna þessar nið-
urstöður fyrir samninganefnd TR, en þar eru
samningar framundan milli sérfræðilækna og
TR. Við teljum að þetta geti orðið gott inn-
legg í þær umræður.“
Sérfræðiþjón-
ustan er bæði
ódýr og góð
Steinn
Jónsson
a – háskólasjúkra-
slunnar því bók-
er ekki nægilega
framhaldinu af þess-
an vilja sjá þróunina
þeir sem fara með
með góðu móti áttað
utirnir í raun og
nvöld hljóta í ljósi
að átta sig á því að
við LSH þurfa að
nig að hægt sé að
að unnt sé að kostn-
ki betur en að það sé
u að kalla eftir og
ýmsar athugasemd-
þátt sjálfstætt starf-
. „Kostnaður við
ár samkvæmt skýrsl-
kki hefðbundið stofu-
urðaðgerð að ræða.
m en fyrsta koma til
mfram endurkomur,
r fyrst og fremst í
gi fyrir
„Ég er afar ánægður með skýrsluna. Við þekkjum vinnu-
brögðin á Hagfræðistofnun, en þar vinnur fólk vandaða
vinnu og stundar akademísk vinnubrögð,“ segir Sig-
urbjörn Sveinsson, formaður Læknafélags Íslands, en
auk LÍ standa Læknafélag Reykjavíkur og Delfí, félag
einkarekinna læknastöðva í Reykjavík, að gerð skýrsl-
unnar. „Ég held að skýrslan sé þýðingarmikil fyrir alla
sem vilja taka þátt í umræðunni um veitingu heilbrigð-
isþjónustunnar og kostnað við hana, hvað snýr að lækn-
isþættinum, og að það verði þægilegra að halda uppi vit-
rænni umræðu um þetta og jafnvel móta stefnu sem
studd er traustari rökum heldur en verið hefur.“
Sigurbjörn bendir á að fram til þessa hafi allar kostn-
aðartölur í sambandi við heilbrigðisþjónustuna verið
mjög á reiki. „Þannig má nefna að kostnaður fyrir viðtal
við heimilislækna hefur hlaupið á bilinu frá því að vera
2.000 kr. allt upp í 16.000 kr. Eins hefur oft verið slegið
fram hinum ýmsu tölum í umræðum um fjárlög, samn-
inga sérfræðinga og rekstrarform heilsugæslunnar. Við
höfum vissulega haft okkar efasemdir um réttmæti
þeirra talna en fundist við vera öryggislaus í umræðunni
þar sem við höfum ekki haft nægileg gögn í höndunum
til þess að hrekja fullyrðingar manna, þar til nú.“
Sigurbjörn segir skýrsluna leiða í ljós að ekki sé um-
talsverður munur á kostnaði einstakra læknahópa við
sambærileg verk. „Einnig sýnir skýrslan okkur að það er
enginn sérstakur munur t.d. á kostnaði við þjónustu sér-
greinalækna og þjónustu heim-
ilislækna. Í samanburði á þjónustunni
má vera ljóst að þjónusta lækna við ut-
anspítalasjúklinga er ódýr og ábyggi-
lega mun ódýrari en menn bjuggust
við,“ segir Sigurbjörn og veltir í fram-
haldinu upp þeirri spurningu hvort
þjónusta sérgreinalækna sé hreinlega
óþægilega ódýr. „Að mínu mati er
kostnaður samfélagsins fyrir hvert við-
tal sérgreinalækna óþægilega lágur og
ég hef vissar áhyggjur af því að það
geti beinlínis haft faglega neikvæðar afleiðingar fyrir
stéttina, þar sem hætta er á ákveðinni útþynningu á þjón-
ustu sem á að vera sértæk og sérhæfð. Ég held að stjórn-
völd þurfi að íhuga þetta vandlega og athuga hvort ekki
sé rétt að láta af þessum sífellda hernaði gegn sér-
greinalæknum og því áróðursstríði gegn þeim sem í
gangi hefur verið.“
Hvað hlut göngudeilda LSH varðar segir Sigurbjörn
ljóst að þar verði menn að fara að velta hlutunum fyrir
sér og reyna að gera sér grein fyrir kostnaðarbreyt-
unum. „Það er greinilegt að menn verða að hugsa hlutina
upp á nýtt og athuga hvaða breytur ráða mestu um
kostnaðinn og hvernig hafa megi áhrif á þær. Í þeirri
vinnu tel ég að menn verði að vera opnir fyrir öllum
möguleikum.“
Stjórnvöld láti af áróðursstríðinu
Sigurbjörn
Sveinsson