Morgunblaðið - 02.10.2004, Blaðsíða 40

40 LAUGARDAGUR 2. OKTÓBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Helga ElísabetKristjánsdóttir
fæddist á Ísafirði 10.
maí 1922. Hún andað-
ist á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Ísa-
firði að morgni 25.
september síðastlið-
ins. Foreldrar hennar
voru Kristján Hannes
Magnússon á Ísafirði,
f. 4.4. 1890, d. 13.7.
1961 og Rannveig
Salóme Sveinbjörns-
dóttir frá Súganda-
firði, f. 9.7. 1895, d.
8.5. 1968. Systkini
Helgu eru: Magnús Helgi, f. 12.6.
1916, d. 1.10. 1968, Bryndís, f. 8.9.
1918, d. 25.10. 1971, Gísli Benóný,
f. 24.4. 1920, Ester, f. 9.8. 1925, d.
24.3. 1945, Elísa Fanney, f. 23.9.
1927 og Halla Pálína, f. 17.3. 1930,
d. 16.8. 1992.
Helga giftist 6.10. 1944 Guð-
mundi Ingvari Guðmundssyni,
Muggi, netagerðarmeistara á Ísa-
firði, f. 16.4. 1921, d. 24.6. 1975.
Foreldrar hans voru Guðmundur
Salómonsson frá Bíldudal, f. 8.5.
1889, d. 26.2. 1921 og Sigrún Krist-
ín Kristjánsdóttir frá Súðavík, f.
19.11. 1896, d. 11.1. 1968. Börn
Helgu og Muggs eru: 1) Kristján
Rafn ökukennari, bús. á Ísafirði, f.
28.5. 1944, kona hans er Ásthildur
Inga Hermannsdóttir, f. 16.7. 1945,
börn þeirra: Guðmundur Rafn, f.
23.11. 1966, kvæntur Jónu Lind
Karlsdóttur, og eiga þau þrjú börn,
Silju Rán, Heklu Dögg og Eddu
Lind. Ingveldur Birna, f. 2.9. 1970,
d. 3.3. 1980 og Helga Bryndís, f.
1.5. 1972, gift Jóni Viggó Gunnars-
syni og eiga þau þrjú
börn, Ingveldi Birnu,
Emblu Katrínu og
Sesselju Malínu. 2)
Jónína Elísa stuðn-
ingsfulltrúi, bús. á
Akureyri, f. 17.7.
1949, maður hennar
er Aðalsteinn Jóns-
son frá Víðivöllum í
Fnjóskadal, f. 10.6.
1949, börn þeirra:
Helga Elísabet, f.
28.5. 1969, gift Ólafi
Kristjáni Guðmunds-
syni og eiga þau þrjú
börn, Jónínu Elísu,
Aðalstein Ásgeir og Höllu Maríu.
Magnús Helgi, f. 14.1. 1971 og Guð-
mundur Albert, f. 17.1. 1980, í sam-
búð með Fjólu Eiríksdóttur. 3) Al-
bert verkfræðingur, bús. á Sel-
tjarnarnesi, f. 9.5. 1952, kona hans
er Anna Þórunn Sveinsdóttir, f.
13.11. 1951, þeirra barn: Barbara
Inga, f. 19.3. 1982, frá fyrra hjóna-
bandi átti Anna dótturina Þóru, f.
18.1. 1971. 4) Stúlkubarn, f. 18.1.
1958, d. 5.2. 1958.
Helga ólst upp í Vallarborg á
Ísafirði. Á unglingsárunum stund-
aði hún ýmsar íþróttir og var virk í
skátahreyfingunni. Þau Muggur
bjuggu allan sinn hjúskap á Ísa-
firði, lengst af á Grænagarði, síðan
í Fjarðarstræti 2 þar sem Helga bjó
þar til hún flutti á Hlíf II á Ísafirði
1989. Lengst af vann Helga á Neta-
gerð Vestfjarða en þau Muggur
voru meðal stofnenda þess fyrir-
tækis.
Útför Helgu fer fram frá Ísa-
fjarðarkirkju í dag og hefst athöfn-
in klukkan 14.
Pollurinn skartaði sínu fegursta,
logn eins og svo oft, fjöllin svört og
gapandi yfir firðinum, einhver mik-
ilfengleg fegurð yfir öllu, þetta var
Ísafjörður að morgni 25. september.
Það voru mikil forréttindi að vera
fyrsta barnabarnið, sérstaklega
þeirra hjóna Helgu og Muggs á
Grænagarði. Það snerist allt um
barnabarnið enda mynduðust
snemma órjúfanleg tengsl milli unga
drengsins og ömmu og afa. Ekki
spillti umhverfið á Grænagarði fyrir
forvitinn strák, fjaran óspillt og ófáar
ferðirnar farnar inn að Stekkjarnesi,
Netagerðin með öllum sínum ævin-
týraljóma og endurnar hans afa.
Þær voru margar næturnar sem ég
gisti hjá ömmu sem barn, sérstaklega
í tengslum við fjarveru foreldrana
vegna veikinda Ingu Birnu systur
minnar. Ýmislegt var brallað, spilað,
teflt, nú eða farið í heimsókn til Fríðu
frænku.
Alltaf var vinsælt að fá mjólk og
heimabökuð vínarbrauð og snúða hjá
ömmu, jafnvel var laumast til hennar
í frímínútunum því alltaf voru til
snúðar.
Amma stundaði íþróttir á sínum
yngri árum, m.a. handbolta á grasi.
Alla tíð hreyfði hún sig mikið og varla
leið sá dagur að hún færi ekki út í
göngutúr. Alltaf fylgdist hún vel með
íþróttum enda voru miklir íþrótta-
menn í kringum hana, fyrst bræður
hennar, þeir Magnús og Gísli, sem
voru í fremstu röð skíðakappa í ár-
daga skíðaíþróttarinnar sem keppn-
isíþróttar á Íslandi, þá Muggur mað-
ur hennar sem stundaði ýmsar
íþróttir m.a. fótbolta og skíði, synir
hennar sem voru frambærilegir á
skíðum og í boltaíþróttum. Vel fylgd-
ist hún með barnabörnunum í ýmsum
íþróttum en mest hafði hún gaman af
að fylgjast með barnabarnabörnun-
um, enginn var glaðari þegar þau
höfðu staðið sig vel. Nefna má að þeg-
ar haldin var sprettganga í miðbæ
Ísafjarðar þá kom amma að sjálf-
sögðu að fylgjast með og hvetja sitt
fólk enda átti hún son, sonarson og
tvær langömmustelpur meðal kepp-
enda.
Amma var alþýðukona og eins og
algengt er um fólk fætt fyrrihluta
tuttugustu aldarinnar gekk hún í
gegnum ýmislegt á langri ævi. Hún
missti systur sína, Ester, ung kona,
missti nýfædda dóttur 1958, afi fellur
frá langt um aldur fram árið 1975,
Inga Birna systir mín 1979 og Halla
Pálína systir hennar og sálufélagi
1992. Allt þetta fékk mikið á ömmu þó
að alltaf bæri hún sig vel og sýndi fá
veikleikamerki út á við. Æðruleysið
var algjört, allt fram á síðustu stundu
hafði hún meiri áhyggjur af barna-
barnabörnunum en af sjálfri sér.
Hvernig gengur hjá Silju Rán eftir að
hún fékk spangirnar? Er Hekla ekki
dugleg að æfa sig á píanóið? Er Edda
ekki að jafna sig eftir kirtlatökuna?
Ekki eru margir dagar síðan þær
Edda Lind og Sesselja Malin fengu
sendingu frá langömmu, því auðvitað
vissi hún að þær vantaði nýprjónaða
ullarsokka fyrir veturinn.
Amma var Ísfirðingur og hvergi
leið henni betur en í faðmi fjalla
blárra. Einhvern veginn hefur þetta
síast inn í ungan huga og er það lík-
lega eitt af því sem hægt er að þakka
fyrir, en það er svo margt.
Það er undarleg tilfinning að
kveðja ömmu, manneskju sem ég hef
þekkt alla ævi og hefur alltaf staðið
traust að baki sama hvað hefur bjátað
á.
Nú eru þau afi og amma, Muggur
og Helga, loksins sameinuð á ný eftir
29 ára aðskilnað, það eru björtu hlið-
arnar.
Guðmundur Rafn (Muggur).
Amma var eins og ömmur eiga að
vera. Hún var hlý og góð og alltaf gott
að leita til hennar. Best var að fá að
gista og helst fleiri en eina nótt. Þá lá
lítil stelpa í afabóli og fór með fað-
irvorið og aðrar bænir hjá ömmu
sinni. Amma varð ekkja ung, aðeins
53 ára, og eflaust hefur lítil stelpa
stytt henni stundir og var margt
brallað í Fjarðarstætinu.
Amma var þolinmóð kona sem
sýndi sig þegar búið var að flækja í
saumavélinni, stórt lykkjufall á
prjónastykkinu eða snúðadeigið
klesst, alltaf gat amma bjargað hlut-
unum.
Amma var þrjósk kona sem fór sín-
ar eigin leiðir. Bara núna í sumar þeg-
ar hún var að jafna sig eftir mjaðm-
arbrot steig hún upp á stól og skipti
vetrargardínunum út fyrir sumar-
gardínurnar, hún gat þetta sjálf og
bað helst ekki um hjálp.
Amma var mikil hannyrðakona en
vildi ekki gera mikið úr sinni vinnu.
Hún saumaði út, heklaði teppi og
prjónaði hosur og vettlinga og nutu
langömmubörnin þess núna í seinni
tíð.
Amma vildi hafa hreint og fínt í
kringum sig. Eitt skipti er hún var í
heimsókn leist henni ekki á veggja-
skraut litlu langömmustelpunnar og
tók sig til og byrjaði að skrúbba vegg-
inn, í sömu andrá gengum við foreldr-
arnir inn með málningarfötu, svona
var amma alltaf aðeins á undan að
gera hlutina.
Amma var fjölskyldu- og vinaræk-
in kona, passaði upp á að heimsækja
ættingja og vini, einnig komu margir í
heimsókn til hennar. Þegar hana var
farið að lengja eftir að sjá mig fékk ég
iðulega að heyra það að tímaleysi
væri ekki til staðar, maður gerði það
sem maður ætlaði sér að gera. Þótt
gistinæturnar yrðu færri með tíman-
um var samband okkar ömmu alltaf
náið hvort sem var með bréfaskrift-
um, símhringingum, smákökusend-
ingum eða heimsóknum jafnvel alla
leið til Danmerkur. Amma var ein-
stök kona og fyrir mig voru það for-
réttindi að eiga hana fyrir ömmu.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Sveinbjörn Egilsson.)
Helga Bryndís.
Amma á Ísó var lífsreynd og
merkileg kona. Hún var þrautseig,
glaðvær og hjartgóð.
Það sást vel þegar hún fór til
Bandaríkjanna með pabba árið 1999.
Þar átti hún margar ánægjulegar
stundir með frændfólki sínu. Þá lét
hún hvorki heilsufar né tungumála-
örðugleika aftra sér frekar en storm-
ur og stórviðri stóðu í vegi fyrir dag-
legri göngu hennar eftir Seljalands-
veginum. Barbara kom til hennar á
sumrin og var þá oft farið í heimsókn-
ir til góðu vinkvennanna hennar.
Henni þótti mjög vænt um þær og
vildi að Barbara myndi kynnast þeim.
Þegar vinkonur hennar komu í heim-
sókn var það jafnan í verkahring Bar-
böru að hella upp á kaffið og svo var
spilað, spjallað og hlegið.
Það eru forréttindi að hafa fengið
að kynnast ömmu á þennan hátt og
vinkonum hennar, þetta eru ógleym-
anlegar stundir. Þá eru minnisstæðar
ferðirnar okkar ömmu í Völusteins-
stræti í Bolungarvík. Við systurnar
komum saman eitt sumarið með
ömmu, eftir fjölskylduferðalag í Eng-
landi, til Ísafjarðar. Það sem er okkur
efst í huga frá því sumri er hvað hún
var okkur eftirlát og hefur hún
örugglega aldrei eldað jafnmargar
fiskirendur á einu sumri. Amma var
með glettið bros og góðan húmor sem
kom manni alltaf til að hlæja. Þegar
eitthvað bjátaði á, var hún alltaf já-
kvæð. Þetta æðrulausa lífsviðhorf er
það sem við systurnar minnumst
best. Sorgin ristir djúpt, en við vitum
jafnframt að þegar fram líða stundir
þá mun þakklætið fyrir að hafa
kynnst þessari merkilegu konu vera
okkur efst í huga og hjarta.
Þóra og Barbara Inga.
Þegar ég sá langömmu síðast á
sjúkrahúsinu var hún hress, eða leit
allavega út fyrir að vera það. Þannig
var hún alltaf. Þegar ég var lítil hélt
ég að hún yrði meira en 100 ára. Hún
var alltaf að prjóna vettlinga og sokka
á alla og alltaf þegar ég kom í heim-
sókn gaf hún mér súkkulaði, mjólk
eða kók. Hún var alltaf að hugsa um
aðra, hvernig okkur stelpunum gekk í
skólanum, á skíðunum og píanóinu.
Guð geymi Helgu langömmu.
Silja Rán.
Í dag verður jarðsett frá Ísafjarð-
arkirkju mágkona mín, Helga E.
Kristjánsdóttir, Helga frá Græna-
garði, eins og við kölluðum hana
gjarna. Á björtu vori fyrir 82 árum
fæddist á Ísafirði lítil, falleg stelpa,
sem var vel fagnað af foreldrum sín-
um Salóme Sveinbjörnsdóttur og
Kristjáni H. Magnússyni, hún var sú
fjórða í röðinni, en alls urðu börnin
sjö, fimm dætur og tveir synir. Helga
var alla tíð vorsins barn, glöð, hlý og
góð, vinur æskunnar, söngs og góðra
bóka, hafði yndi af að ferðast, ef tæki-
færi gáfust. Ung tók hún virkan þátt í
ýmsum félagsmálum með góðum ár-
angri t.d. í skátastarfinu á Ísafirði,
sem þá stóð þar með miklum blóma
og var eins og allir sem til þekkja hinn
ágætasti félagsskapur barna og ung-
linga. Sannaðist á Helgu sem sagt er
„einu sinni skáti, ávalt skáti“. For-
eldrar Helgu, Salóme og Kristján,
voru heiðurshjón. Oft var á þessum
árum lítið um vinnu og vinnufúsar
hendur biðu oft langtímum saman
eftir að flytja björg í bú. Þó hýbýli
fjölskyldunnar væru hvorki háreist
né víðfeðm, var alltaf nóg pláss, ef
einhver þurfti á að halda, hjartarýmið
var stórt og góðviljinn til staðar. Í
starfi sínu öllu, þó ekki væri hrópað
hátt, miðluðu hjónin dýrum arfi til
barna sinna, héldu á lofti manngildi
og heiðarleika í öllu sínu lífi. Syst-
kinahópurinn stóri ólst upp við leik og
störf í samheldni og sátt og árin liðu.
Þögn sló á hópinn þegar ein systirin,
Ester, dó tvítug að aldri, árið 1945.
Það fer aldrei svo á langri vegferð, að
ekki gefi á bátinn, þá er ekki annað til
ráða en halda áfram og brosa gegnum
tárin. Þegar ég, fyrir rúmlega hálfri
öld, kynntist Helgu og fjölskyldu
hennar tók ég strax eftir hinu nána og
góða sambandi og samstöðu milli
systkinanna og þó tímar liðu urðu
alltaf fagnaðarfundir þegar þau hitt-
ust og gaman var að hlusta á þau
spjalla um liðna tíð, alltaf á glöðum
nótum og aldrei hallað á nokkurn
mann, frekar borið í bætifláka ef eitt-
hvað var. Árið 1944 giftist Helga góð-
um og vel gefnum manni Guðmundi I.
Guðmundssyni netagerðarmeistara.
Þau eignuðust fjögur börn og bjuggu
allan sinn búskap á Ísafirði, lengst af
á Grænagarði. Hjá þeim áttu foreldr-
ar Helgu skjól þegar aldurinn sótti að
og þrekið dvínaði. Mann sinn missti
Helga langt fyrir aldur fram árið
1975. Helga ól allan sinn aldur á Ísa-
firði, að lokinni lífsgöngu sofnaði hún
sátt í faðmi fjallanna við lognkyrran
Pollinn, umvafin elsku og umhyggju
ástvina sinna. Að leiðarlokum þökk-
um við Gísli Helgu fyrir allt og allt á
langri samleið. Börnin okkar þakka
Helgu frænku á Ísafirði alveg sér-
staklega fyrir það hvað hún var alltaf
jákvæð og skemmtileg. Fjölskyldu
Helgu vottum við dýpstu samúð.
Þeim sem lifað hafa vammlausu lífi
verður gott að vakna í landi eilífðar-
innar.
Sigurbjörg Jóhanna
Þórðardóttir.
Laugardagurinn rann upp stilltur
og fagur, óvenju stilltur í samanburði
við vindasama rigningatíðina dagana
á undan. Ég frétti að Helga frænka
væri öll, hefði þá um morguninn
gengið á vit feðra sinna. Laugardag-
urinn var eins og Helga, hæglátur,
notalegur og góður. Ég hafði átt þess
kost að hitta Helgu stutta stund
kvöldið áður, á sjúkrahúsinu, þar sem
hún hafði dvalið í fáeina daga. Hún
hafði ekki áhyggjur af sjálfri sér frek-
ar en fyrri daginn en spurði mig hvort
ekki væri allt í lagi hjá mér.
Ég man fyrst eftir Helgu á Græna-
garði, eins og við systkinin kölluðum
hana ávallt þegar við vorum lítil, í eld-
húsinu í húsinu við sjóinn á Græna-
garði. Helga að hella uppá kaffi, en
við að borða skyr með aðalbláberjum
sem alltaf virtust óþrjótandi á
Grænagarði. Við systkinin af Völ-
usteinsstrætinu vorum þar tíðir gest-
ir og þangað þótti okkur alltaf gaman
að koma. Þær systurnar, Halla móðir
mín og Helga, voru ávallt í miklu
sambandi allt þar til móðir mín lést
árið 1992. Sambandið á milli fjöl-
skyldnanna var því alltaf náið.
Þegar foreldrar mínir fóru af bæ
um lengri eða skemmri tíma, fékk ég
gjarnan að vera á Grænagarði. Það
kom aldrei að sök að leikfélaga á mín-
um aldri vantaði, þannig var fyrir
börn að umgangast Helgu og Mugg.
Mér eru minnisstæðar ferðirnar með
Mugg út í bæ í tíu-kaffinu, á meðan
Helga lagaði kaffi. Þá fórum við að
sækja nýtt brauð og stundum mola-
sykur, en Muggur, sem var sérlega
hár og grannur maður, fékk sér
ávallt, að mér fannst, lófafylli af mola-
sykri með kaffinu, sem hann drakk
ætíð úr vatnsglasi. Í miðri brekkunni
upp frá Grænagarði var sígarettu-
kveikjarinn í bílnum orðinn heitur og
Muggur kveikti í og raulaði svo Litlu
fluguna út í bæ, ég smápatti við hlið-
ina á honum, í framsætinu að sjálf-
sögðu, þótt ég sæi varla yfir mæla-
borðið. Öryggisbelti voru á þeim tíma
eitthvað sem þvældist stundum á
milli stafs og hurðar en voru jafnan
ekki notuð til að festa fólk.
Þá er mér sérstaklega minnisstætt
atvik af netagerðinni þegar frændi
minn, Kristján Rafn, sem þá hefur
líklega verið vel innan við tvítugt og
var að vinna á neðri hæðinni, sendi
litla frænda sinn, í gríni, upp á efri
hæðina þar sem voru yfirstandandi
rökræður, sem oft gátu orðið fjörug-
ar, með þau skilaboð að segja full-
orðna fólkinu, „hátt og snjallt“, að
þegja. Þá fékk ég tiltal frá Helgu
frænku að þannig talaði maður aldrei
við fullorðið fólk, ekki einu sinni í
gríni.
Ekki man ég eftir í annan tíma að
ég hafi fengið slíkt tiltal frá Helgu,
enda var hún einstaklega barngóð.
Helga ræddi sjaldan stjórnmál en ef
henni misbauð eitthvað í kerfinu not-
aði hún stundum orðatiltækið „að þar
væri hver silkihúfan upp af annarri“.
Ekki efa ég að það hafi verið rétt mat
hjá Helgu. Þá var henni tamt að segja
„að ekki væri öll vitleysan eins“, þeg-
ar eitthvað gekk fram af henni. Ég
held að Helgu hafi fundist að allir
hlytu að hafa eitthvað til síns ágætis,
hún lagði því aldrei slæmt orð til
fólks.
Mér eru ógleymanlegar stundirnar
á Grænagarði á skíðavikum á þeim
tíma er Gullfoss kom til Ísafjarðar á
páskum. Þá fluttum við systkinin öll
inn á Grænagarð og dvöldum þar alla
dymbilvikuna og síðan fram yfir
páska, jafnvel með vini eða vinkonur
með okkur. Muggur keyrði síðan alla
á skíði á morgnana og sótti aftur síð-
degis þ.e.a.s. ef ekki var hægt að
renna sér heim. Ísafjörður státaði á
þessum tíma af nýrri lyftu upp á Gull-
hól, lengstu skíðalyftu á Íslandi.
Þegar ég fór í Menntaskólann á
Ísafirði varð úr að ég var í fæði og
leigði herbergi hjá Helgu, sem þá var
flutt í Fjarðarstrætið. Muggur var þá
fallinn frá og öll börnin þeirra flutt að
heiman. Ef talað er í mín eyru um að
lifa eins og blómi í eggi, þá verður
mér hugsað til vetranna í Fjarðar-
strætinu.
Helga, sem þá vann ennþá á Neta-
gerðinni, hafði það fyrir sið að vekja
mig á morgnana svona rétt fyrir hálf
átta en var þá jafnan búin að hella
uppá og smyrja brauð, ekki bara í
morgunmatinn heldur einnig til að ég
hefði eitthvað í löngu frímínútunum.
Örstutt var út í Menntaskóla sem þá
var í gamla barnaskólanum. Við kom-
um þá oft í kaffi ég og einn til tveir fé-
lagar mínir og gengum að tilbúnu
kaffi og með því, þótt Helga væri far-
in til vinnu. Ennþá bjó Helga til
berjasultuna góðu sem ég hafði
kynnst á Grænagarði sem barn, en
einnig heimabakað brauð og snúða.
Ég er þakklátur fyrir þessa vetur, að
hafa þarna átt mitt annað heimili.
Þegar hugað er að lífshlaupi Helgu
kemur upp í hugann hvílíkar regin
breytingar fólk eins og Helga upplifði
á sinni ævi. Alin upp á fátæku heimili í
stórum systkinahópi þar sem mörg
börn deildu herbergi, saltaði síld á
plönunum á Siglufirði, vann við neta-
gerð á Ísafirði, en í ellinni orðinn mik-
ill tónlistarunnandi og lét sig yfirleitt
ekki vanta á tónleika í kirkjunni á Ísa-
firði. Já, Helga kunni að njóta þess að
verða gömul. Hún gerði það með því
að breytast einfaldlega ekki neitt síð-
ustu 30 ár ævinnar, hvorki í líkam-
legu atgervi né andlegu. Hægara sagt
en gert, kann einhver að segja, en
þannig var Helga einmitt, hún gerði
ýmislegt sem var hægara sagt en
gert, en alltaf án þess að flíka því við
aðra.
Það eru forréttindi í lífinu að fá að
kynnast fólki eins og Helgu sem tók
öllu mótlæti af fullkomnu æðruleysi,
tók einatt velferð annarra fram yfir
sína eigin, bar ávallt virðingu fyrir
samferðafólki sínu og einstaka um-
hyggju fyrir börnum. Hafðu þökk
fyrir, Helga frænka.
Börnum, tengdabörnum, barna-
börnum og mökum og barnabarna-
börnum votta ég samúð mína og fjöl-
skyldu minnar.
Elías Jónatansson.
HELGA ELÍSABET
KRISTJÁNSDÓTTIR