Sunnudagsblaðið - 20.06.1965, Qupperneq 12

illur, en ekki fundið margar UPP'
lýsingar, sem hann taldi þorandi
að treysta. Það má því segja. a
lifnaðarhættir górilluapanna hatj
verið með öllu óþekktir þar
dr. Schaller lagði upp í lei2angul
sinn.
DÝRAPRÆÐII\rGAR og dýrasál-
fræðingar • hafa undanfarna ára-
tugi lagt mikið kaþp á að kynnast
lifn’aðarháttum og samfélagsvenj-
um dýra. Fyrstu athuganir ? þessu
sviði foru fram í dýragörðum, en
þær athuganir er hins vegar ekki
fyllilega að marka, vegna þess að
líf dýra í fangavist er um svo
margt ólikt lífi þeirra í skauti
náttúrunnar.
Þótt undarlegt megi- . virðast
iiafa menri. löngum verið einna fá
fróðastir um bau dýr, sem þó eru
skyldust okkur mönnunum,
mannanana. Og af þeim mannapa-
teeundum, sem til eru, hefur
einna minnst verið vitað um gór
illur. Górilluanar eru fremur fáir
ti-1 í dvragörðum og auka þar sjald
an kyn, sitt.. þótt það hafi komið
fyrir, og dýrafræðineum hefur
ekki þótt árennilegt að rannsaka
lifnaðarhætti þeirra í heimkvnum
þeirra í Afríku. Fvrrr bragðið hef
ur ekki legið mikið fvrir af áreið’
anlegum upplýgipgum um líf gór-
illuananna, þar til nú, að banda-
rísk'i dvrafræðingurinri, dr. Georgre
B. Schaller hefur eefið út rit
um bað efni. Dr. Schalier og kona
hans dvöldust árin 1959—60 með-
al fjallagórillna í Áfríku og bók-
in skýrir frá þeim athueunum,
sem þau hjón serðu þá. Rit dr.
Schajlers nefnist The year of the
gorílla eða ,Ár rrórillunnar. og er
gefið út af forlagi Gollins í Lon-
don, Dönsk blöð hafa nýlega birt
greinar um þessa bók, og fer ein
þeirra hér á eftir í lauslegri þýð-
ingú eða endursögn. Sú grein er
eftir Ole Vinding.
ÁÐUlt En dr. Schaller fór á stúf-
ana voru engar traustar upplýs-
ingar til um atferli górilluapa í
eðlilegum heimkynnum þeirra,
en hins vegar þúsundir veiðimanna
sagna og þjóðsagna. Þegar við
segjum „góriila", þá dettur okkur
strax í hug fantur af verstu gerð.
Roskið fólk, sem í æsku eignað-
ist bók Hagénbæks um villidýr,
gleymir aldrei þeirri mynd, sem
þar birtist af skotnum góriiluapa.
Risinn sat þar milli noKkurra
Afríkumanna, sem stóðu umhverf
is, svo að þetta var eins og fjöl-
skyldumynd. En þótt apinn sæti
var hann miklu hærri en menn-
irnir og cftir því digur.. Andlitið
var eins og á tröllamyndum
norskra þjóðsagnateiknara, en þó
þræðilegra með keilulagað höfuð,
kraftmikia kjálka, flatt nef og lít
il augu, sem störðu út úr mynd-
inni, þrátt fyrir að þau væru
dauð.
Frönsku blöðin kalla lífverði
de Gaulles „górillurnar" og nafn-
giftin felur í sér fullkom'ð misk-
unnarleysi, tillitslausar bardaga-
aðferðir, óhefta' grimmd.
Þegar dr. Schaller hélt af stað
með konu sinni til bækistöðvanna
í Kabara í fjallllendinu á mörkum
Kongós og Uganda, var aðeins
einn sérfræðingur, sem leitað var
til, bjartsýnn á að þeim myndi
takast ætiunarverk sitt. Áður
hafði dr. Schaller lesið allt, sem
hann hafði komizt yfir um gór-
í þeilt ár bjuggu þau hjónin, ðr-
Schaller og Kay, kona hans. e’n
inni í frumskógaþykkninu. í tor
með þeim .var aðeins vingjarnlej’
ur, latur en þreytandi blökkuma ,
ur sem þjónustumaður.
Schaller afsannar þannig með ilU"
rekki sínu, sem gefur hugrek
manns hennar ekkert eftir Þj61
staðhæfingar margra, að ban
rískar konur krefjist þess,
með þær sé farið sem varnarlausn
fuglsunga. Hún var oft e'nsöm11
heilu dagana í frumstæðum hy
um þeirra, kofa með bárujáms
þaki og óþéttum veggjum. meðan
maðurinn hennar var einn S1
liðs að rannsóknum úti í torföm
um frumskóginum, þar sem v*
undar, hlébarðar og góriiluaP31^
eru á hverju strái. Baeði sluP"
þau heilu og höldnu frá Þessala
ársdvöl, sem þau telja bezta t> ’
sem þau hafi lifað, og í frásbf!
inni er ekkert, sem bendm ^
þess, að vistin hafi reynt á taU'_
arnar. Þau hafa unnið aí'rck. _
á nánast heima meðal aevm ’
or P°
jafnvel „hetjusagna , og ^
afrek þeirra ólíkt friðsaml°“ _
en afrek flestra hetja, en e
minna fyrir það.
DR. SCHALLER hélt vopnlauS ^
móts við górilluapana, frumsku
arjötnana, sem allir töldu sla
sagt að óttast. Vitneskja hans U _
líf villtra dýra, t. d. bjarndýr^,
Alaska, (en meðal þeirra ha ^
hann dvalizt áður) veitti hollU^
öryggi. Dýr hafa mjög nsenm ^
hyglisgáfu, og þau cru flj°
taka eftir því, hvort einhver e
Dýrafræðingur hefur dvalizt í heilt ár meðal gór-
illuapa í Kongó og skrifað um þá merkilega bók*
Hér segir frá rannsókn hans og niðurstöðum.
452 SUNNUDAGSBLAÐ ALÞÝÐUBLADIÐ