Sunnudagsblaðið - 28.11.1965, Blaðsíða 4

Vilhjálmur keLsarl,
fjugurra ára famall i
matrósafötum
mikla athyj, a málsókn gæti
hæglega, jafl.-ei þótt hún bæri
árangur, vakið slíka athygli, að
það kæmi keisaranum illa.
„Hvað eigum við að gera?” —
spurði Novak. „Það verður að
gera eitthvað.” Ég stakk up'p á
því, að keisarinn skrifaði skýring-
ar á sambandi Eiínu. við móðurina,
og .þessar skýringar yrðu birtar í .
Englandi og Þýzkalandi. Nowak
leizt vel á þessa hugmynd, — og
hann gekk cnn lengra. „Við gæt-
um gefið bréfin út á þýzku,” —
sagði hann, — „og keisarinn gæti
skrifað formála að þeirri útgáfu.”
Ég hélt aftur til Englands og
Nowak slóst í för með mér. Við
hittum að máli Sir Frederick Mac-
miljan, útgefanda bréfanna. Hann
Viidi allt fyrir okkur gera, og 24.
nóvember fór ég með Nowak til
Doorn. Keisarinn féllst á tillögu
Nowaks og áður en sextán dagar
voru liðnir frá þvf að ég hafði
snætt með Kiihlmann hafði erf-
itt og viðkvæmt mál verið leitt til
lykta á farsælan hátt.
Við þetta tækifæri talaði ég ekki
vlð keisarann, því að hann hafði
svarið þess eið að taka ekki á
móti neinum brezkum þegni, með-
an brezkur her væri kyrr á þýzkri
grund. Mér var hins vegar sýnd
fyllsta gestrisni, og ég fékk að
sjá keisarann nokkrum sinnum,
nánast eins og leikara á sviði. Vf-
irskeggið fræga var nú orðið grátt
og ekki lengur stinnt. Auk þess
hafði grátt hökuskegg bætzt við.
Herforinginn frá árinu 1905 var
orðinn góðlátlegur gamall maðiu-.
Ég hvarf ánægður heim aftur, þótt
ég fengi ekki að tala við hann,
því að ég hafði fengið einkaleyfi
til að birta enska þýðingu á for-
mála keisarans í blaði mínu, og
auk þess hafði mér verið lofað, að
strax og brezki herinn væri farinn
úr Rínarlöndum, skyldi ég fá
fyrsta viðtalið við keisarann, sem
hann veitti frá valdaafsali sínu.
Formálann fékk ég snemma árs
1929, og hann birtist í Evening
Standard í febrúar það ár. Eg
leiddi hugann lítið að viðtalinu,
sem hafði verið lofað. Blaða-
menn allra landa töldu, að neit-
un keisarans um blaðaviðtöl
væri óhagganleg, og almennt var
talið, að ekkert yrði úr viðtali
minu.
588 SXJNNUDAGSBLAÐ — ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Síðustu brezku hersveitirnar
héldu frá Þýzkalandi 12. desem-
ber 1929. 14. desember var ég
lagður af stað til Doorn í boði
keisarans. í heimboðinu sagði,
að keisarinn vildi þakka mér per-
sónulega fyrir þá aðstoð, sem ég
hefði veitt í sambandi við for-
mála keisarans að bréfum Frið-
rikku keisaraynju, hinnar elskuðu
móður hans.
Doorn er um það bil 20 km.
suðaustur af Utrecht og staðurinn
er á dæmigerðu hollenzku flat-
lendi. Hús keisarans var áður
biskupssetur og stendur í litlum
garði. Skúraveður var, þegar ég
lagði af stað frá Utrecht, en þeg-
ar ég kom til Doorn hafði stytt
upp. Ég hitti keisarann úti í garð-
inum. Hann bar linan hatt á
höfði og var klæddur í reiðbuxur
og með síða og víða skykkju á
herðum. Hann var þá sjötugur
að aldri, en leit út fyrir að vera
tíu árum yngri. Hann tók mig
undir arminn og fór að spyrja
mig um skyldmenni sín í Eng-
landi. Hann sagði mér, að Bea-
trice prinsessa hefði verið sú
eina úr brezku konungsfjölskyld-
unni, sem hefði skrifað honum
samúðarbréf við fráfall keisara-
frúarinnar.
Við gengum inn í skrifstofu
hans á efri hæðinni í turninum,
og þar hafði allt verið búið und-
ir að taka á roóti brezkum gestí.
Á borði skammt frá skrifborðí
hans voru myndir af keisaranum
í bernsku 1 Englandi: á einnl
mjmdinni var hann klæddur í
skotapils, á annarri í matrósaföt.
En sú myndin, sem hann mat mest,
var af honum í kjól, tveggja ára
gömlum. Viktorfa drottning hafðí
málað þá mynd. Það kom mér
ekki á óvart, þegar hann sagöist
háfa verið uppáhalds barnabarn-
ið.
Hann talaði ágæta ensku. Hann
talaði hratt og af tilfinningu, og
ándlit hans Ijómaði af hrifningu,
þegar hann fór að tala sig volg-
an. t vissu tilliti var hann erki-
þýzkur. Heimili hans var stjórn-
að með þýzkri reglusemi. Eigið
líf hans var einnig þrautskipu-
lagt að þýzkum sið. Hann vaknaði
klukkan sjö, var kominn á fœt-
ur klukkan átta og fór í langa