Eintak

Ataaseq assigiiaat ilaat

Eintak - 04.08.1994, Qupperneq 14

Eintak - 04.08.1994, Qupperneq 14
Evrópumræðan er að skella á íslandi með fullum þunga og kannski ekki seinna vænna segja sumir. Fram að þessu heíur hún nelhilega verið smá í sniðum og gjarnan á tilfinninganótunum. Annars vegar hafa verið ákafir Evrópusinnar og hins vegar þeir sem eru andsnúnir flestu samstarfi við aðrar þjóðir á grundvelli þjóðernisstefnu. Mitt á milli eru svo þeir, sem gjarnan vilja fylgjast með breyttum tímum, en hafa hins vegar ákveðnar efasemdir um ágæti skriffinnanna í Brussel til þess að vaka yfir hagsmunum landans. En íslendingar eru ekki einir um slíkar efasemdir. Skemmst er að minnast þess að Danir felldu Maastricht-samkomulagið á slíkum forsendum og víða innan Evrópu hafa menn látið í Ijós ugg um að Evrópusambandið sé á rangri braut. Andrés Magnússon veltir vöngum yfir því hvort Evrópusambandið þurfi ekki að taka til í eigin garði áður en það tekur inn nýjar aðildarþjóðir. Þegar horft er til hinnar upp- runalegu Evrópustefnu er sennileg- ast hægt að fullyrða að drjúgur meirihluti þjóðarinnar sé Evrópu- sinnaður. Við teljum okkur vera Evrópubúa, við viljum taka þátt í varnarsamvinnu vestrænna þjóða, við aðhyllumst verslunarfrelsi, við viljum að landamæri séu eins opin og unnt er, við viljum sem fæst boð, höfit og bönn, og við viljum auka samheldni þjóða álfunnar og hagsæld. Um þetta er lítill ef nokkur ágreiningur og í þessu felst Evrópu- stefnan eins og hún var sett fram í Rómarsáttmálanum, sem undirrit- aður var snemma árs 1957. En af hverju eru þá uppi efasemdir um stefnu Evrópusambandsins (ESB)? Ástæðan er fyrst og fremst sú að hin frjálslynda stefna Rómarsátt- málans hefur smátt og smátt lotið í lægra haldi fyrir stjórnlyndi möppudýranna í Brussel. Þaðan hafa undanfarna tvo áratugi streymt reglugerðir, sem eiga að bæta hegðan þegnanna, hafa vit fyrir þeim og skerða frelsi einstak- lingsins, þó svo það hafi alls ekki verið ætlunin. Hér er síður en svo um samsæri að ræða heldur stafar þetta af því að velmeinandi skrif- finnar í verkefnaleit hafa fengið of mikil völd í hendur. Róm eða Brussel? Þegar í upphafi áttunda áratug- arins voru menn farnir að vara við of miklum völdum framkvæmda- stjórnar EBE (sem þá hét), því þar væri saman kominn einsleitur hóp- ur opinberra starfsmanna og að lít- illar andstöðu myndi gæta hjá ráð- herrraráðinu því þar myndu póiit- ísk áhugamál ráðherra líðandi stundar kæfa grundvallarhug- myndir Rómarsáttmálans. Sáttmálinn var gerður með það fyrir augum að endurbyggja Evr- ópu efttir seinni heimsstyrjöldina á grunni lýðræðis — efnahagslegs og pólitísks frelsis. Höfundarnir töldu að unnt væri að sameina þjóðir álf- unnar ef viðskiptahindrunum væri rutt úr vegi og efnahagur ríkjanna samofinn svo að hagsmunir þeirra væru einir og hinir sömu. Rómar- sáttmálinn endurspeglar þessa áherslu á viðskiptafrelsi hvarvetna og er litið á það sem forsendu þess að önnur markmið náist. Samræm- ing reglugerða — sem hvað mest áhersla hefur verið lögð á í seinni tíð — var miðuð við að aflétta hvers konar mismunun í sam- keppnisaðstöðu; til þess að ljá frí- versluninni tiigang en ekki til þess að réttlæta afskiptasemi yfirþjóð- legra skriffinna. Tilgangur alls þessa var vitaskuld sá að með fríversluninni hefðu neytendur álfunnar meira val, sam- keppnin myndi tryggja meiri fram- leiðni og nýtingu auðlinda. Eins var fólki frjálst að vinna annars staðar en í heimalandi sínu ef því sýndist. Þá var loks gefinn frjáls flutningur á fjármagni til þess að leggja hömlur á skattagleði einstakra ríkja. Brussel eflist Þegar grunnur var lagður að stofnun EBE í Messína-viðræðun- um á Sikiley árið 1955 voru Bretar þeirrar skoðunar að frjálslyndis- hugmyndir þær, sem lagðar voru til grundvallar, væru svo í skýjunum að aldrei kæmi til samkomulags. Ekki svo að skilja að þessar hug- ntyndir væru Bretum ekki að skapi, en þeir gátu ekki skilið hvernig unnt væri að fá Frakka, sem þá höfðu fylgt verndarstefnu í 300 ár og höfðu langhæstu tollamúra í Evrópu, til þess að aðhyllast allt i einu friverslun og leyfa Þjóðverjum að keppa við þá á innanlandsmark- aði. Þetta hafðist nú samt, en í ljósi sögunnar síðan er kannski ekki undarlegt þó Bretar hafi veri frem- ur svartsýnir. Staðreyndin er nefni- lega sú að í hvert skipti, sem hrikt hefur í samstarfi ríkjanna, hefur samkomulag náðst með því að slaka á grundvallarhugsjónum Rómarsáttmálans. Og fýrir ótrúlega „tilviljun" þá hafa það oftast verið sérhagsmunir Frakka, sem valdið hafa titringnum hverju sinni, þó svo hin fátækari ríki Miðjarðar- hafsins hafi sótt í sig veðrið að þessu leyti á undanförnum árunt. Fyrir vikið má til sanns vegar færa, að Evrópusamvinnan hefur enst jafnlengi og raun ber vitni vegna þess að sveigt hefur verið af þeirri leið, sem upphaflega var mörkuð í Rómarsáttmálanum. Þær frantfarir sem orðið hafa í átt til frí- verslunar urðu nær allar í upphafi sjöunda áratugarins. Síðan hefur skrifræði það, sem komið var á fót til þess að annast rekstur EBE, svo EB og loks ESB, aukist svo að afli, að nær allt frumkvæði í málefnum sambandsins kemur þaðan. Vitaskuld er erfitt að henda reið- ur á slíkt, en þegar litið er til tilskip- ana framkvæmdastjórnar ESB má ljóst vera að sérfræðingar hennar 14 FIMMTUDAGUR 4. ÁGÚST 1994

x

Eintak

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eintak
https://timarit.is/publication/309

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.