Eintak - 15.09.1994, Side 21

Mulugetta Mosissa er staddur hér á landi í tilefni af 20 ára af-
mælishátíð íslandsdeildar Amnesty International. Mosissa er frá
Eþíópíu og sat í fangelsi í 11 ár vegna þjóðernisuppruna síns.
Rödd fólksins í Eþíópu
ÉQ VEIT PAÐ EKKI
HALLGRÍMUR HELGASON
Svona er égl
Iðrun Alma Jónsdóttir segir
frá sjálfri sér og sínum stíl.
Mulugetta Mosissa er af kyn-
þætti Oromo sem er fjölmennasta
þjóðin í Eþíópíu. Oromomenn hafa
verið undirokaðir í hundruðir ára
og lengi barist fyrir sjálfstæði sínu.
Mosissa og eiginkona hans, Namat
Issa, tóku virkan þátt í stjórnmála-
flokki Oromoflokkanna þegar
stjórnvöld iétu handtaka þau.
„Alræðisherrann Menghistu sat
við stjórnvölinn og beitti hernum
fyrir sig. Oromomenn höfðu aðeins
um tvennt að velja; ganga í lið með
Menghistu eða halda áfram að berj-
ast fyrir sjálfstæði þjóðar sinnar.
Oromomenn voru lítt vinsælir af
stjórninni og þúsundir þeirra hurfu
sporlaust. Mér hafði verið sagt frá
morðum og handtökum. Árið 1980
voru kona mín og ég handtekin,“
segir Mosissa.
Þau voru færð hvort í sitt fang-
elsið og ekki var réttað í máli þeirra.
Ekki eru nema þrjú ár síðan farið
var að draga pólitíska fanga í Eþí-
ópíu fyrir dómstóla.
Issa var vanfær þegar hún var
handtekin og slapp þar af leiðandi
við líkamlegt ofbeldi. Hún ól son
þeirra í fangelsinu og þar eyddi
hann fyrstu níu árum ævi sinnar.
Mosissa fékk aðeins fréttir af konu
sinni og syni í gegnum aðra fanga.
Hann sá ekki mynd af syni sínum
fyrr en hann var orðinn níu ára.
Mosissa var heldur ekki beittur lík-
amlegu ofbeldi en horfði upp á þær
afleiðingar sem þær höfðu á vini
hans.
„Pyntingaaðferðirnar eru alls
staðar eins. Menn voru látnir dúsa í
litlum dimmum klefum, fengu raf-
magnslost og látnir í kafbátinn. Fa-
langa var einnig beitt, menn barðir
um allan líkamann og brenndir
með sígarettum. Ekkert hjúkrunar-
fólk var viðstatt pyntingarnar í
fangelsinu. Það skipti engu máli
þótt mennirnir létust. Þegar ég
hugsa aftur til þessara tíma birtast
mér andlit vina minna sem margir
hverjir dóu meðan á fangelsisvist-
inni stóð. Sumir þoldu aðeins sjö ár
bak við rimlana. Þeir létust þó fyrir
réttan málstað."
Þegar Mosissa hafði setið inni í
sex ár fóru Sovétríkin að hvetja
Eþíópíu til að slaka á stjórnartaum-
unum og batnaði ástandið í fang-
elsunum. Árið 1989 var Issa laus úr
haldi og frétti Mosissa þá af þvf að
Amnesty International væri að
berjast fyrir frelsi hans. Fjölskylda
hans og vinir höfðu sagt samtökun-
um af honum. Árið 1991 var honum
loksins sleppt og nokkru síðar fór
Menghistu frá.
„Það var yndislegt að hitta Issu
aftur eftir allan þennan tíma. Til-
finningar okkar til hvors annars
voru alveg þær sömu og áður,“ seg-
ir Mosissa.
Amnesty International bauð
honum til Englands þar sem hann
fékk læknisþjónustu við hæfi.
Stjórnmálaástandið í Eþíópíu leit
út fyrir að vera að fara að skána og
Mosissa sneri vongóður aftur heim.
Hann gerði sér þó fljótlega grein
fyrir því að kúgun Oromomanna
myndi halda áfram. Áður en allt féll
í sama farið settist hann að í Hol-
landi þar sem hann býr nú ásamt
Issu og syninum sem nú er orðinn
13 ára.
Mosissa segist hafa verið einn
þeirra heppnu sem var sleppt laus-
um og þakkar það Amnesty Inter-
national.
„Þó er ég ekki frjáls,“ segir hann.
„Ég varð að flýja land mitt. Það hef-
ur ekki síst verið erfitt fyrir son
minn sem varð að kynnast nýjum
menningarheimi og öðru tungu-
máli. Þó sé ég ekki eftir neinu. Ég
trúði því að ég hafði fylgt réttri
stefnu enda var ég að berjast fyrir
réttlæti."
Mosissa og fjölskylda fylgjast ná-
ið með ástandinu í Eþíópíu þótt
þau búi í annarri heimsálfu. Mos-
issa segist ekki lengur hafa áhuga á
stjórnmálabaráttu en þess í stað
reyni hann að vekja athygli á þeim
mannréttindabrotum sem framin
eru í Eþíópíu.
„Ég reyni að vera rödd fólksins í
Eþíópíu. Ég ferðast um sem fyrir-
lesari og deili reynslu minni með
öðrum. Ástandið í Eþíópíu er enn
slæmt og fjöldi Oromomanna situr
í fangelsi. Mér berast reglulega
fréttir af fólki sem hefur horfið.
Vinir mínir sitja bak við lás og slá
Mulugetta Mosissa
„Þegar ég hugsa aftur til þess-
ara tíma birtast mér andlit vina
minna sem margir hverjir dóu
meðan á fangelsisvistinni stóð. “
og það er svo mikilvægt fýrir þá að
vita af því að það er til fólk sem
stendur með þeim og vinnur að því
að fá þá lausa.“
Mosissa er þess fullviss að vest-
rænar þjóðir gætu haft áhrif á
stjórnmálaástandið í Eþíópíu ef
þær beittu því valdi sem þær hafa.
„Þær ættu að þrýsta á stjórnvöld
áður en ástandið þar verður eins
slærnt og í Rwanda. Við getum lært
af sögunni." O
Ég veit það ekki. Ég held að ég sé
samt frekar skipulögð týpa en það
veltur þó á því hvað ég er að fást við
hverju sinni og ég get verið mjög
óskipulögð ef þannig stendur á.
Ég er yfirleitt mjög stundvís en
þó getur það komið fyrir að ég sé
sein fyrir, ef skipulagið riðlast hjá
mér.
Mér finnst gott að vakna
snemma á morgnana, nerna þegar
ég sef út, sem mér finnst gott að
gera annað slagið. Ég er ntjög
morgunhress, líka þó ég sofi fram-
eftir.
Morgunmatur er þó ekkert
prinsipp-atriði og veltur meira á
því hvort ég er svöng eða ekki.
Ætli megi ekki segja að ég borði
þann mat sem er hendi næst
hverju sinni, en þó kemur það fyrir
að ég tek mig til og elda, ef ekkert
annað er til.
Það kemur fyrir að ég tek heilsu-
tripp og þá reyni ég að borða holl-
an mat, en svo líða heilsutrippin
hjá og ég fell fyrir pizzum og ham-
borgurum. Annars er ég lítið fyrir
skyndibitamat.
Ég held að mér líði best í galla-
buxum og peysu en þó getur það
verið óþægilegt ef buxurnar eru of
þröngar. Annars er ég lítið fyrir að
vera í víðum föturn.
Ég er mest fyrir alian kasúal fatn-
að en mér finnst líka gaman að
klæða mig í glamour-fatnað. Ég er
Iítið gefin fyrir kaffihús en þegar
ég er í þannig skapi fer ég á Kaffí-
barinn.
Ég held að ég sé skapgóð mann-
eskja og þægilegt fyrir aðra að vera
nálægt mér. Annars er það kannski
frekar þeirra að dæma. Þó getur
verið stutt í vonda skapið, ef ég finn
að fólki líkar ekki við mig. En ef ég
fer í vont skap er það fljótt að fara,
sérstaklega ef ég finn að fólk finnur
það.
Minn stærsti kostur er líklega
hvað ég er hreinskilin. Ég segi yfir-
leitt allt.
En ég viðurkenni að ég á það til
að vera dáldið stjórnsöm og skipti
mér full mikið af málum minna
nánustu, sérstaklega ef það er mik-
ið um að vera hjá þeint.
„Ég er umburðarlynd
og það erfátt ífari
fólks semfer í taug-
arnar á mér. Þó get ég
orðið mjög pirruð ef
það er eitthvað sem
fer í taugarnar á mér
ífarifólks.“
Ég hrífst af fólki sem er mikið að
gerast hjá enda dáldið hröð sjálf.
Þó fínnst mér þægilegt að hafa
kvöldin róleg, fara snemma að sofa
og lesa góða bók.
Annars finnst mér voða gott að
fara út að borða, ef þannig stendur
á og ég er svöng, eða í bíó, ef það er
einhver rnynd í bíó.
Ég er umburðarlynd og það er
fátt í fari fólks sem fer t taugarnar á
mér. Þó get ég orðið mjög pirruð ef
það er eitthvað sem fer í taugarnar
á mér í fari fólks.
Yfirleitt er ég með sjálfstraustið í
lagi þó það sé kannski ekki alveg
upp á sitt besta þessa dagana.
Mínir framtíðardraumar eru
tengdir leiklistinni og söngnum en
þó ætla ég að reyna að eignast eitt-
vað af peningum. Ég nenni ekki að
standa í peningavandræðum og ve-
seni. Ætli ég fari ekki til útlanda.
Þegar ég vil vera ein fer ég og
grufla í göntlu rústunum úti í
Gróttu.
Ætli það megi ekki segja að ég
geti hlegið að öliu. Q
Falanga
I Mið-Austurlöndum eru menn látnir hanga uppi
og er barið undir iljarþeirra.
Brunasár eftir pyntingar.
FlMMTUÐAGUR-15. SEBJ£MBER 1994
m