Lesbók Morgunblaðsins - 19.11.2005, Blaðsíða 9

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 19. nóvember 2005 | 9
flutningi á Íslandi,“ segir Linda Dögg.
„Þetta hlýtur að vekja spurningar um það
hvort nóg sé gert til að tryggja fordómalausa
og sanngjarna umfjöllun í sjónvarpi.“ Linda
Dögg segir að upp hafi komið viss þversögn í
rannsókn sinni sem nauðsynlegt sé að minnast
á.
„Þegar gagnrýnt er að það eigi ekki að ein-
blína á innflytjendur sem hópa, heldur frekar
sem einstaklinga, er auðvitað þversögn í því að
spyrja dagskrárgerðarstjórana: Af hverju er-
uð þið ekki með efni sérstaklega fyrir hópa
eins og til dæmis innflytjendur? En það er
hægt að nálgast málið á annan hátt. Það er
hægt að vera meðvitaðri um innflytjendur sem
hóp af mismunandi einstaklingum. Til dæmis,
þegar umræðuþættir eru á dagskrá um ein-
hver tiltekin samfélagsleg málefni, er hægt að
ræða við innflytjendur í þeim þáttum stund-
um. Af hverju þurfa þetta eiginlega alltaf að
vera frægir „Íslendingar“? Það er hægt að búa
til stefnu um að vera meðvitaður um innflytj-
endur án þess að búa sífellt til steríótýpu hópa.
Þegar fjallað er um listir, menningu og fleira,
af hverju er ekki stundum talað við innflytj-
endur? Þeir hafa áhuga á öðru en bara rétt-
indabaráttu innflytjenda og matargerð síns
heimalands. En þá komum við að íslenskunni,“
segir Linda Dögg.
Úrelt hreintungustefna?
Mörg ungmennin sem Linda Dögg ræddi við
vildu ekki tjá sig á íslensku, þó svo að þau
kunni flest eitthvað í málinu. Hún tók því mörg
viðtölin á ensku. En enskan hjá ungmenn-
unum var ekki alltaf góð.
„Ef þau kunna bæði að tjá sig að einhverju
leyti á íslensku og ensku, af hverju velja þau
þá frekar að tjá sig á ensku við íslenskumæl-
andi manneskju á Íslandi? Það sem var áber-
andi í gegnum alla rannsóknina var áherslan á
tungumálið á Íslandi. Hvað íslenskan skiptir
Íslendinga miklu máli, og hvað þeir hafa litla
þolinmæði fyrir ekki alveg fullkominni ís-
lensku. Ef fólk er með einhvern smá hreim eða
talar eitthvað örlítið vitlaust, hafa Íslendingar
og íslenskir fjölmiðlar margir hverjir litla sem
enga þolinmæði,“ segir Linda Dögg.
„Hér er fullt af fólki sem búið hefur á Ís-
landi í tíu ár eða meira og talar mjög fína ís-
lensku. Af hverju ekki að hleypa þeim í um-
ræðuþætti í sjónvarpi til að tjá sig um ýmis
mál svo sem pólitík, íþróttir, viðskipti og
fleira? Við verðum þá líka vanari því að hlusta
á þau. Það finnst auðvitað mörgum mjög mik-
ilvægt að halda okkar tungumáli hreinu, og
okkar menningu „íslenskri“, en það verður
ekki hjá því komist að við lifum í breyttu sam-
félagi og þurfum bara aðeins að slaka á kröf-
unum,“ segir Linda Dögg.
Hún minnist á óeirðirnar í Frakklandi sem
ýkt dæmi af því sem getur gerst ef innflytj-
endum er ekki gefinn kostur á því að taka þátt
í samfélaginu.
„Ef ungir innflytjendur fara ekki að upplifa
sig sem hluta af samfélaginu, meðal annars í
gegnum fjölmiðla, held ég að við eigum eftir að
fá smáspark í rassinn eftir nokkur ár. Þetta er
fólk sem er að fara út á vinnumarkaðinn, fólk
sem er að fara að verða sýnilegra og fólk sem
fær kosningarétt.“
Nauðsynlegt að
rannsaka menntakerfið
Linda Dögg segist taka það skýrt fram í rit-
gerð sinni að þar sem rannsókn hennar sé
„eigindleg“, sé ekki hægt að líta á niðurstöð-
urnar sem marktækan „sannleik“ um ástand
mála á Íslandi í dag.
„Ég er ekki að reyna að halda því fram að
það sé til einhver ein einföld lausn, eða að fjöl-
miðlar séu engan veginn að standa sig. Það
sem ég er að reyna að gera er að varpa fram
ýmsum spurningum og vekja athygli á stöðu
innflytjenda á Íslandi í tengslum við fjölmiðla,
sem ég tel að sé mjög brýnt. Við þurfum að
fara að taka á ýmsum málum,“ segir Linda
Dögg. Fyrr á þessu ári var haldin ráðstefna í
Norræna húsinu um málefni innflytjenda á Ís-
landi. Linda Dögg segist vita um fullt af
áhugaverðum rannsóknum sem nú sé verið að
gera um stöðu innflytjenda á Íslandi, þó svo að
margt sé enn ekki farið að rannsaka.
„Á síðu Rauða krossins á Íslandi má finna
fullt af hugmyndum um áhugaverðar rann-
sóknir sem þarf að framkvæma. Ég tel að það
sé nauðsynlegt að rannsaka betur stöðu inn-
flytjenda innan menntakerfisins. Til dæmis
ástæður þess að krakkar innflytjenda detta
mikið út úr framhaldsskólum, sem er mjög
mikið áhyggjuefni að mínu mati.“
Eftir að hafa framkvæmt rannsóknina og
spáð mikið í málefni innflytjenda og fjölmiðla
segist Linda Dögg vera fullviss um að ým-
islegt einfalt sé hægt að gera til að stórbæta
stöðuna.
„Við þurfum bara öll að vera aðeins meðvit-
aðri um það að við erum ekki eins einsleitur
hópur og við vorum hér fyrir 20 árum. Sam-
félagið er okkar allra og fjölmiðlar spila mjög
stóran þátt í því. Það er fullt af fólki sem flytur
til Íslands og kann ekki tungumálið fyrst í
stað. Til að hjálpa því að aðlagast samfélaginu
og verða að virkum þátttakendum, þarf að
vera einhvers konar leið til þess, hvort sem
það er stuttur útvarpsþáttur á kvöldin eða sér-
stakar blaðsíður í dagblöðum. Það eina sem
þarf eru stuttar fréttir á nokkrum tungu-
málum. Ég held að þetta sé ekkert rosalega
flókið. Við þurfum bara aðeins að fara að setj-
ast niður og hugsa um þetta. Um leið og fólk er
upplýstara um það sem er að gerast í sam-
félaginu, því auðveldara er fyrir það að taka
þátt í því.“
Ljósmynd/Jón Gunnar Ólafsson
Linda Dögg Hlöðversdóttir „Enginn af ungling-
unum tólf sagðist vera íslenskur, hvorki þeir sem
hafa flust hingað, né þeir sem eru fæddir hér og
hafa alist upp alfarið á Íslandi. Það fannst mér
frekar sláandi.“
Höfundur er blaðamaður í London.
#6
Við bjuggum saman í ferkantaðri íbúð sem samanstóð af einu herbergi
og einu baðherbergi maðurinn minn og ég með þrjú börn. Við vorum
atvinnulaus og þegar hann spilaði ekki á fiðluna málaði hann af okkur
myndir í fallegum litum. Af mér að gefa elsta barninu. Af mér að gefa
næstelsta barninu. Af mér að gefa yngsta barninu. Svo málaði hann
líka sjálfsmyndir. Á sumum þeirra sást í mig og börnin í rakspeglinum
eða í speglinum þarsem ég greiddi mér um hárið. Þegar börnin voru
sofnuð á kvöldin málaði hann myndir af mér einni. Kannski lá ég nakin
í sófanum. Kannski las ég í bók. Ef augun þreyttust greip hann í
fiðluna og skreytti heimilið með fegurstu tónum.
Kristín Ómarsdóttir
Einu sinni saga
Höfundur er rithöfundur.