Morgunblaðið - 27.03.2005, Blaðsíða 26

26 | 27.3.2005
Margt er rætt og ritað um offramboð bandarískra og engilsaxneskra kvikmynda á meðanhlutur Evrópuframleiðslu fer minnkandi með ári hverju. Burðarásar bíóanna eru sem fyrrgestir innan við tvítugt og nú er svo komið að þeir þekkja lítið til kvikmyndagerðar megin-
landsins sem er slæm þróun, gjarnan skellt á Hollywood. Þeir sem muna lengra aftur, geta ekki heils-
hugar skrifað undir það, hluti vandans liggur hjá meginlandsþjóðunum sjálfum. Vissulega eiga þær
nú sem fyrr frábæra leikara og leikstjóra en virðast farnar að
ryðga í kúnstinni að gera myndir og skapa stjörnuímyndir sem
lokka fjöldann í bíó.
Ekki er ýkja langt síðan lönd á borð við Ítalíu og Frakkland
áttu sæg kvikmyndastjarna sem hændu að sér íslenska áhorf-
endur og mótuðu til framtíðar skoðanir þeirra og viðhorf til
kvikmyndaheimsins. Nánast hvar sem er á jarðkringlunni ræð-
ur Hollywood nú yfir stjörnu-
skaranum, leikstjórunum og
tækninni sem skapar aðsóknina.
En ekki er meiningin að rekja
yfirburðina í vestri heldur minn-
ast þeirra daga þegar Evrópu-
myndir voru snar þáttur í fram-
boði bíóanna í borginni og
evrópskar stjörnur voru í háveg-
um hafðar hjá bíógestum hér
sem annars staðar í álfunni. Þá
var kvikmyndaheimurinn fjölbreyttari, frjórri
og skemmtilegri.
Ítalskar bombur af báðum kynjum | Ítalir hafa
löngum stært sig af fegurstu stjörnum hvíta
tjaldsins; leikkonum með slíkt aðdráttarafl að
nöfn þeirra sköpuðu þvögu við bíóin á
kvöldin. Þetta voru konur sem mann
dreymdi um í vöku sem draumi:
Gina Lollobrigida, Sophia Loren,
Claudia Cardinale, Monica Vitti, Orn-
ella Muti og Sandra Milo, svo nokkr-
ar séu nefndar, á meðan ítalskar
myndir voru enn gjaldgengar á al-
mennum sýningum í Reykjavík. Lor-
en reis hæst og varð um sinn alþjóðleg
stjarna og lék á móti helstu leikurum
heims. Við sem þá vorum á „bíóaldrinum“, átt-
um okkur fjölda evrópskra uppáhaldsstjarna af báð-
um kynjum. Karlpeninginn vantaði heldur ekki í
goðatöluna, gæðaleikarar á borð við Marcello Mastroianni áttu hug og hjörtu
bíógesta engu síður en enskumælandi kollegar þeirra. Á þessum bæ var Vitt-
orio Gassman í hávegum hafður, hann fór létt með að gera B-myndir að krás-
um líkt og Se permettete parliamo di donne (’64), sem hét að mig minnir
Hrekkjalómurinn á því ylhýra, og drottnaði yfir perlum eins og Kvennailmi – Pro-
fumo di donna (1974), sem síðar var kvikmynduð með Al Pacino sem Scent of a
Woman. Hollywoodstjarnan gerði lítið meira en halda í við ítalska senuþjófinn. Ítal-
ir áttu gnótt skapgerðarleikara á borð við Lino Ventura, Ugo Tognazzi, Paolo
Stoppa og Gabriele Ferzetti (L’Avventura), sem þéttuðu myndirnar. Í ofanálag voru
þessir úrvalsleikarar oft undir handleiðslu meistaranna, hvað minnisstæðust er sam-
vinna De Sica, Loren og Mastroiannis, og Fellinis og þess síðasttalda, í fjölda að-
sóknarmynda.
Frönsk sjarmatröll | Allt fram á 9. áratuginn voru franskar myndir ekki síður áberandi í bíóunum
hér heima en ítalskar og áttu stjörnur sem héldu fyllilega hlut sínum fyrir þeim engilsaxnesku. Í
minningunni stormar enn af Catherine Deneuve í Bunuel-myndunum Tristana og Belle de jour,
hennar vegna og hinnar skammlífu Françoise Dorléac (systur hennar) lagði maður á sig að sjá Les
Demoiselles de Rochefort í tvígang – þó væmin væri. Þar kom einnig við sögu höfðinginn Michel
Piccoli, sem bar ægishjálm yfir landa sína á tímabili í jafnólíkum myndum og Vetrarbraut Bunuels og
Compartiment tueurs, fyrstu mynd Costa-Gavras og sýnd var í Nýja bíói líkt og margar aðrar megin-
landsperlur. Hvað minnisstæðastur er hann í spennukrimmum Chabrols, LaDécade prodigieuse, og
Blóðbrullaupinu – Les Noces rouges, þar kom Stéphane Audran, hin fagurhærða eiginkona leikstjór-
KVIKMYNDIR | SÆBJÖRN VALDIMARSSON
ÞEGAR EVRÓPU-
STJÖRNURNAR SKINU
Í eina tíð voru meginlandsmyndir snar þáttur í framboði bíóanna í borginni
Gina Lollobrigida
Lilli Palmer
og George
Peppard
Romy Schneider
Sophia Loren
og Marcello
Mastroianni
Peter Alexander
Ingrid Thulin
Gérard Depardieu
Irene Papas
Jean Gabin
Dirch Passer
Claudia
Cardinale
Monica Vitti