Morgunblaðið - 21.04.2005, Blaðsíða 6

6 B FIMMTUDAGUR 21. APRÍL 2005 MORGUNBLAÐIÐ

V
iðskiptaum-
hverfið hér á
landi er vel þró-
að, að mati
Simeon Djan-
kov, fram-
kvæmdastjóra
greining-
ardeildar Alþjóðabankans. Flestir
þeir vísar sem greiningardeild Al-
þjóðabankans fara eftir benda til
þess að auðvelt sé að stofna fyr-
irtæki hér á landi og að það sé
auðveldara en gengur og gerist í
löndum Efnahags- og framfara-
stofnunarinnar, OECD. Það sama
á reyndar við um Norðurlöndin í
heild sinni, að sögn Djankov. En
telur hann að smæð íslenska hag-
kerfisins, sem og þeirra norrænu,
geti verið skýringin?
„Við höfum tekið eftir þeirri til-
hneigingu smærri hagkerfa að
setja minna af reglugerðum og þar
með er það almennt auðveldara að
stofna fyrirtæki. Einnig tel ég að á
Norðurlöndunum ríki hefð fyrir
lipru viðskiptalífi enda standa þau
sig öll mjög vel, til dæmis í sam-
anburði við enskumælandi lönd. Að
sama skapi hefur fjölda reglugerða
verið aflétt á Norðurlöndunum á
síðasta áratug og er hluta af skýr-
ingunni að finna þar,“ segir Djan-
kov.
Ísland meðal bestu þjóða
Eins og fram kom í Morg-
unblaðinu í síðustu viku mun Ís-
land hafna ofarlega á lista Alþjóða-
bankans um hvar er auðveldast að
stofna fyrirtæki, þó getur Djankov
af eðlilegum ástæðum ekki alveg
fullyrt um hvaða sæti Ísland muni
tylla sér í þar sem greiningu
bankans er ekki enn að fullu lokið.
Hann telur þó líklegt að Ísland
muni hafna á meðal tíu efstu þjóða
á listanum. Þótt þetta sé mjög
góður árangur er engin ástæða til
þess að láta staðar numið og telur
Djankov að með vissum umbótum
getum við náð enn lengra.
„Íslendingar standa sig ekki sér-
staklega illa á neinu sviði en miðað
við önnur lönd OECD eru þeir
svolítið á eftir þegar kemur að því
að framfylgja samningum. Ef deil-
ur rísa milli viðskiptaaðila tekur
það langan tíma að leysa þessar
deilur í réttarkerfinu. Ég er ekki
að segja að réttarkerfið sé óskil-
virkt en miðað við önnur lönd, eins
og til dæmis Norðurlöndin, Þýska-
land og Holland, er Ísland á eftir
hvað varðar umbætur varðandi af-
greiðsluhraða og kostnað í þessum
deilumálum. Að mínu mati gæti
það verið gagnlegt að líta til Hol-
lands, Danmerkur og Þýskalands
og sjá hvernig umbætur hafa verið
gerðar þar.
Í þeim löndum er hugsað á þann
hátt að ef svona mál taka langan
tíma í afgreiðslu þá þýðir það að
peningar eru fastir og á meðan svo
er eru peningarnir ekki notaðir á
skilvirkan hátt,“ segir Djankov.
Hvað varðar almenna stjórnhætti
fyrirtækja (e. corporate govern-
ance) segir hann að þörf sé á frek-
ari umbótum. „Ég er ekki að segja
að engar umbætur hafi verið gerð-
ar en eigi hlutabréfamarkaðurinn
að þróast frekar er frekari umbóta
þörf,“ segir Djankov.
Aðgangur að
fjármagni mikilvægur
Maður í stöðu Djankov fer víða og
þarf að hafa gríðarlega yfirsýn yfir
fjármálamarkaði og efnahagslíf í
löndum heimsins. Því er ekki úr
vegi að fá hans mat á stöðu ís-
lenskra fjármálamarkaða og efna-
hagslífsins. Telur hann að sú stað-
reynd að hér séu aðeins þrír
viðskiptabankar, auk sparisjóð-
anna, hefti íslenskan markað?
„Ef tekið er tillit til stærðar
landsins er nauðsynlegt að meta
hvort þátttaka Íslendinga á alþjóð-
legum mörkuðum sé næg og hvort
áhugi erlendra fjármálafyrirtækja
á að koma til landsins sé fyrir
hendi. Sé þessi áhugi ekki fyrir
hendi getur það leitt til þess að ís-
lensk fyrirtæki leiti á erlenda
hlutabréfamarkaði til þess að afla
fjár enda er aðgangur að fjár-
magni mun auðveldari þar. Þessi
þróun gæti einnig orðið að veru-
leika ef íslensk fyrirtæki telja sig
ekki fá nægilega góða þjónustu
hér á landi. Þannig tel ég að það
sé ekki fjöldi banka sem skiptir
máli þegar allt kemur til alls held-
ur er það samkeppni og aðgangur
að fjármagni,“ segir Djankov.
Útrás íslenskra fyrirtækja til
Bretlands og Norðurlandanna hef-
ur verið mikið í umræðunni að
undanförnu. Telur Djankov að
þessi útrás geti aukið samkeppn-
ishæfi fjármálaumhverfisins hér-
lendis?
„Ég tel að þetta sé nauðsynlegt
fyrir þróun íslenska fjármála-
umhverfisins þar sem markaðurinn
hér er allt of lítill til þess að fyr-
irtækin geti haldið áfram að
stækka eins og þau þurfa. Enn-
fremur eykur þetta aðgang að
fjármagni sem er nauðsynlegt fyr-
ir þróun markaðarins. Til þess að
auka möguleikana enn frekar held
ég að það sé nauðsynlegt fyrir fyr-
irtækin að leita á fleiri markaði en
þau gera í dag. Eitt slíkt svæði er
Eystrasaltslöndin þar sem mark-
aðir eru vanþróaðir og von um
meiri arð af fjárfestingum en af
mörkuðum eins og þeim breska og
sænska þar sem samkeppni er
mikil,“ segir Djankov.
Of lítill markaður?
Segja má að íslenski hlutabréfa-
markaðurinn sé rétt að slíta barns-
skónum. Telur Djankov að hægt sé
að sjá fyrir framtíð markaðarins
hér miðað við þá reynslu sem kom-
in er á öðrum mörkuðum?
„Þegar nýþróaðir markaðir eru
annars vegar er alltaf spurningin
hvort þeir séu nægilega stórir og
það er spurning hvort íslenski
hlutabréfamarkaðurinn sé lífvæn-
legur til langs tíma litið. Almennt
séð er svarið sennilega neikvætt
þar sem íslenski markaðurinn mun
þurfa að glíma við harða sam-
keppni frá öðrum mörkuðum svo
sem þeim breska og hinum nor-
rænu mörkuðunum. Þessa þróun
höfum við séð meðal annars í A-
Evrópu þar sem markaðir þróuð-
ust mjög hratt á miðjum 10. ára-
tugnum en síðan hefur fyr-
irtækjum fækkað og fjármagn
minnkað. Undantekning frá þessu
er Pólland. Ástæðan fyrir því að
fyrirtækjum fækkar er sú að þau
afskrá sig og skrá sig síðan í
London eða Frankfurt. Þeir hluta-
bréfamarkaðir sem hafa náð að
halda sínum hlut eru markaðir
sem skapa lífvænlegt umhverfi fyr-
ir lítil eða miðlungsstór fyrirtæki
og laða fjárfesta að þeim. Þá á ég
ekki við stóra stofnanafjárfesta
eins og lífeyrissjóði heldur þessa
smærri einstaklingsfjárfesta,“ seg-
ir Djankov. Hann heldur áfram og
segir að til þess að þessi þróun
geti orðið hérlendis þurfi umbætur
að eiga sér stað og fyrirtækin að
taka meira tillit til minni hluthafa.
En telur hann að aukin sam-
þætting hlutabréfamarkaða á
Norðurlöndum meðal annars með
NOREX-kauphallasamstarfinu geti
hægt á þessari þróun?
„Vissulega getur það hægt á
þróuninni en engu að síður tel ég
að þótt norrænu og baltnesku
kauphallirnar starfi saman séu
þær ekki stór aðili í Evrópu. Þess
vegna tel ég að þótt þessar kaup-
hallir starfi saman séu þær þrátt
fyrir allt ekki nægilega áhugaverð-
ur markaður fyrir stóru fyrirtækin
og líklegra að þau leiti á stærri
markaði, svo sem London, í leit að
fjármagni. Fari hins vegar svo að
löndin auki einkavæðingu á lífeyr-
issparnaði, líkt og gert hefur verið
í Svíþjóð, getur aukið fjármagn
streymt inn á markaðinn sem
verður til þess að auka samkeppn-
ishæfni markaðanna,“ segir Djan-
kov.
Heilbrigðar horfur
Að lokum er ekki úr vegi að biðja
Djankov um að meta stöðu ís-
lenska hagkerfisins miðað við nið-
urstöður þær sem skýrsla grein-
ingardeildar Alþjóðabankans leiðir
í ljós.
„Ég tel að til skamms eða með-
allangs tíma muni hagvöxtur vera
ansi kröftugur, á bilinu 5–6% á
næstu 3–5 árum. Jafnframt er það
mitt mat að þær efnahagsumbætur
sem hafa verið gerðar hér á síð-
ustu rúmlega tíu árum verði til
þess að þessi vöxtur verði var-
anlegri en ekki eingöngu byggður
á örfáum atvinnugreinum. Til með-
allangs tíma eru horfurnar að
mínu mati mjög heilbrigðar.
Spurningin er hins vegar hvernig
er hægt að viðhalda hagvexti til
langs tíma litið yfir meðaltali
OECD sem á tíu ára tímabili er á
bilinu 2–2,5%. Til þess að það sé
hægt er nauðsynlegt að halda
áfram að leita nýrra markaða,
bæði í Bretlandi og á Norðurlönd-
unum, þar sem Íslendingar eru að
hasla sér völl, sem og í Eystra-
saltslöndunum eins og ég nefndi
áðan. Til langs tíma litið tel ég enn
fremur vænlegt að leita á enn fjar-
lægari markaði,“ segir Djankov og
nefnir í því samhengi Kína, Bras-
ilíu, Indland og Indónesíu.
Glöggt er gests augað
Simeon Djankov,
framkvæmdastjóri
greiningardeildar Al-
þjóðabankans, var
staddur hér á landi
fyrir stuttu til þess að
kynna skýrslu deild-
arinnar um viðskipta-
umhverfið hérlendis.
Guðmundur Sverrir Þór
hitti hann að máli.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Góð frammistaða Íslands Simeon Djankov kynnir skýrslu Alþjóðabankans á fundi Verslunarráðs og Viðskiptaskrifstofu utanríkisráðuneytisins.
sverrirth@mbl.is
Það er spurning hvort íslenski hlutabréfamark-
aðurinn er lífvænlegur til langs tíma litið.
Til þess að auka möguleikana enn frekar held ég að
það sé nauðsynlegt fyrir fyrirtækin að leita á
fleiri markaði en þau gera í dag.
’
‘