Tíminn - 11.01.1970, Qupperneq 7

SUNNUDAGUR 11. janúar 1970.
TÍMINN
MEÐ ELDSPÝTUR í LEIT
AÐ GLUGGATJALDAEFNI?
Kolakyntar eldavélar eru nú
horfnar af sjónarsviðinu hér
hjá okkur, en kertaljós og
jafnvel olíulampar eru að
hefja ihnreið sína að nýju. Lif-
andi ljós og arineldur skapar
vissa stemningu og vellíðan,
en þessu tvennu getur fylgt
liætta, svo ekki sé minnzt á
hættuna sem er samfara eld-
spýtum og sígareltum. í kring
um okkur er stöðugt meira af
eldfimum gerviefnum, t.d. í
gluggatjöldum, áklæðum og
horðdúkum, svo nokkuð sé
uefnt. Þetta er mikið áhyggju-
efni hugsandi manna víða er-
lendis, og t. d. í Bandaríkjun-
um er búið að banna glugga-
tjaldaefni, sem eru sérstak-
lega eldfim.
Það getur' verið erfitt að
þe'kfcja sunclur eldfimt og ó-
eld'fimit gliuggatjaldaefni, svo
dæmi sé nefnt, en í danska
bia'ðinu Bo Bedre er spurt að
því í grein um eldfim glugga-
tjaidaefni, hvort við ættum ef
til vúll að taka með okkur eld-
spýitur, þegar við förum næst
út ti’l þess að kaupa efni í
gtuggatjöldin. Það getur án efa
borgað sig, og orðið til þess
að'fækka eldsvoðum á heimil-
um, því ósjaldan kernur eld-
urinn upp í gl-uggatjöldunum,
og:séu þau mjög eldfim, verð-
ur ekki við neit-t ráðið -eftir það.
Einsta-ka ef-ni geta varla
brunnið,' og það slokknar a-f
sjálfu sér í. þeim, þótt eldur
hafi komizt að þeim, af ein-
hverjum ástæðum. Þar á með-
al má nefna hrein, þéttofin
og þykk efni úr ull, bórnull,
hör og polyester án litarefn-a
og steiningar. — En hvar er
þa-u að finna, og vii-jum við,
þegar öilu er á bot-nin hvolf-t,
hengja þessi cfni f-yrir glugg-
ana hjá okkur, spyr Bo bedre
ennfremur. „Venjan er sú, að
lé-tt og þunn efni fuðra upp.
Þau eru oft fr-amleidd úr ný-
tízkuiegum gerviefnum, sem
geta verið sérlega eldfim, og
það s-e-m verra er, þau brenna
ek-ki eins og venjule-gir hiútir
brenna, heldur leka þa-u niður,
bráðna svipað og kerti. Mjög
hátt hitastig er í dropunum,
og þeir grafa sig djúpt niður
í eld'fim ef-ni, se-m þeir ef til
vi-11 1-enda á“, segir blaðið enn.
í dönskum .skýrsluim um elds
voða segir, að helmingur þeirra
sem át-tu sér stað árið 1968,
hafi verið á hei-mil-um. í skýrsl-
unu-m er sagt, hver orsökin
ha-fi verið, en þar stendur ekk-
er-t um það, hvernig el-durinn
ha-fi breiðzt út. „Höfðu banda-
rísk yfirvöl-d kan-nski þessar
u-pplýsingar á reiðum hönd-
nm, þegar þeir bönnuðu notk-
un eítífimna efna. Er það að-
ein-s taiugavieiklun, sem fæ-r okk
ur til þess a'ð halda þv-i fra-m,
að þessi e-fni -eigi.að fjariægja
af heimilunum?“ í Noregi er
moira að segja svo 1-angt geng-
ið, að talað er u-m að se-tja
reglur um áð ei-nungis verði
notuð óeldifim gl-u-g.gatjöld i há-
hýsu-m.
SAS-fiugfélagið vel-tir miikið
f-yrir sér eltíi og eldhættu, enda
er það nauðsynl-egt dl þess að
try.ggja á sem beztan hátt ör-
yggi hinna fjöldamörgu far-
þega félagsins. Öll þau efni,
sem not-uð eru í fluigvélar,
verða að standas-t ákveðna
rannsókn. Efni er tekið og
se-tt upp.i ákveðinn ramma.
Síðan er eldur borinn %ð‘ því,
og tími tekinn o-g f.vlapt, með
því, hyersu margir cm. þrenna
á ákA-'-eðnum tíma. Til þess að
SAS taki efnið ti-1 notkunar í
flugvélum sí-n-um mega eikki
m-eira en 10 em. e-fnisins
bren-na á einni mínútu. Fyrir
noklkru voru á-tján efni reynd
á þennan -hiá-tt, og aðeins sjö
þeirra stóðus-t prófið Sum efnin
vor-u svo eldfim, að 10 til 17
cm. brunnu á hverri mínútu.
*
0G NÚ ERU BLÓMIN
Í NIDURSUÐUDÓSUM
við getum farið að kaupa
blómin okika-r í niðunsuðudós-
um, en vel g-etur verið að það
sé síður en sivo eftirsóknanveriL
Að minnsta kosti er heldur
leiðinlegt til þess að vita, að
ekki er hægt að búast við að
blómin liifi Lengur en eitt ár.
★
ERFIÐ
BLÓM
Jólastjórnur voru mikið seM
ar í blómabúðum nú fyrir jóh
in. Þessi planta nýtur stöðugt
meiri vinsælda, en ekki er auð-
velt að halda í henni lífinu,
þótt það sé hægt, ef rétt er á
haldið. Jólastjarnan má ekki
standa þar sem súgur er, og
helzt á ekki að hreyfa liana
eftir að hún er komin heim úr
blómabúðinni, því allur flutn-
iugur fer illa með plöntuna.
Jólastjarnan þarfnast t-öluvert
mikils vatns, en þó má ekki
vökva hana allt of mikið. Þá
þarf Jólastjarnan birtu, cn
gæta verður þess vel, að hún
standi ekki í sól.
Asalea, eða alparós, er einn
ig vandmeðf-arin, eins og vdð
vit-urn iá-klega adlar, og það er
mjög erf-i-tt að fá hana til þess
að þrífast vel í þurru stoful’oft-
inu. Hún þarf að standa á
heldur köldum stað, og ek-ki í
sterkri só’l. Al-parósin imá
aldrei þorna alveg, en fari svo,
verðdð þið að vöfeva hana mjög
rækil-ega til þess að reyna að
fyrirbyggja, að hún drepist.
Bezt er að fylla fötu af vatni
og setj.a svo blómsturpottirm
niður í fötuna, svo að vatnið
nái u-pp fyrir pottbrúnirnar.
Eoma þá loftbólur upp í gegn
um moldina í pottinu-m, en
honum) sfeal halda niðri i vata
inu -þar til loftbólurnar hætta
að sjást. Þá fer potturinn tek-
inn upp, oig vatnið látið renna
úr hon-um. Endurtakið þetta
nokkrum sinnum, eða þangað
til þið fi-nnið, að potturin-n hef
ur fengið eðlilega þyngd, þ.e.
þá þyngd, sem hann hefur ih-aft,
þe-gar næg-iiegt va-tn va-r á
plön-tunni.
Að lofeum er það svo Alpa-
fjólan, sem efeki er s-íður vand-
meðfarin en Alparósin og Jóla
stjarnan. Hún þarf að standa á
björtum en köldum stað, og
v-erði hit-inn of mi’kill á henni,
eiga blöðin það ti-I að gulna.
Hún þarfnas-t mikil-s vatns, en
það má etok fara á blórnin eða
á blaðslíðrið, getur því verið
vandaminnst að hella vaitninu
í undirskáli-na, frem-ur en
hætta á, að vatn fari á þá staði,
sem eífeki rnega vökna. Ek-ki má
tín-a af visnuð blöð cða blóm,
því það getur orðið ti-1 þess aS
plantan fari að rotna.
Það er fleira en matur, sem
sett er í dósir og soðið nið-
ur. Nú síðast fréttist af niður-
soðnum blómum, sem seld eru
í vöruhúsum í Japan. Reynd-
ar er helzt til mikið að segja,
að blómin sjálf séu niðursoð
in, því það sem fólk kaupir í
dósunum eru fræ, mold og á-
burður. Ég spurði Jón H.
Björnsson, framkvæmdastjóra
Alaska, hvort hann kannaðist
við blóm sem þessi, en hann
sagðist ekki hafa heyrt um þau
fyrr. Hingað hefðu þó oft ver-
ið fluttir inn lokaðir blóma-
pottar með begoníum, en
aldrei niðursoðin blóm.
Japansiki-r Móm-aáhuigaanenn
geta valið um sex teg-undir
potta-blóm-a í m-argli-tum dós
u-m m-eð nýtízkul-egu m-unstri.
Hver dós hef-ur að geyrna fræ,
áburð, sand og kísil. Þegar dós
in befur ye-riðj ogn-uð, þarf að-
ctM Úð''('0Íkivá'"viðVið, Ög i
síðasta lagi eftir. tvo mánuði
er vaxin .u-pp iitskrúð-ug stofu-
jurt. Blómið getur lifað í um
það bil eitt ár, að því er Jap-
anirnir segja, en ekki má taik-a
úr dósinni eða skipt-a um jafð
veg á ’því.
Jón sagði, að eins o-g stæði
væri dauft yfir hjá blómasöl-
um, því víðast hvar væ-ri v-erið
að tafca niður þáð, sem í blóma
búðunum og gróðurih-úsuinu-m
v-a-r, í samlbandi við jólin.
Hann sag-ði, að þeir hjá Alaska
hefðu farið austur í srveitir fyr-
ir skömm-u ti-1 iþess að sjá hivað
gróðunhúsaeigendu-r þar hefðu
á boðstóluim, en ekki yrðu
blómin flutt 'hingað suður fyrr
en held-ur færi að hlýna í
veðri. Mætti því búast við að
margt falle-gt yrði að sjá hjá
Alaska, stra-x og frostkafli-n-n
væri liðin-n Ih-já.
— Grænu plönturnar eru
enn vinsæl-astar hjá almenn-
ingi, sagði Jón. — Anna-rs var
blóma-salan almiennt minni á
síðasta áiú heldur en verið hef
ur u-ndanifarin ár. Höfum við
1-á-tið okfeur detta í hu-g, að ef
til vill hafi minna verið keypt
af blómum, þar sem fólk hef-
ur efeki eins mikið verið að
flytja inn í nýtt húsnæði
og of-t áðu-r. Fólk kaupir gjarn
an ný blóm, þegar það ftt-y-tur
í nýjar íbúðir, sér í 1-agi, ef
efek-i e-r til aMt o-f mi'kið af
hús-gögnum, því blórnin fyll-a
upp og g-er-a umlhiverf-ið hlý-
legra og ske-mmtilegra, sagði
Jón.
— Um afskornu bl-ómin er
það að segja, að chrysantem-
um er að hverfa af markaðin-
uim, en í staðinn fara túlípan
arnir, páskaliljur af írisar a-ð
ráða ríkjum, þar til rósir og
neliifeur koma á ný.
Sennile-ga þurfum við eit-t-
hvað að bíða enn, þan-gað til
(