Tíminn - 14.01.1971, Blaðsíða 8

/
TÍMINN
Margrét Auöunsdóttir, form. Sóknar:
V erkalýðsf or ustan
á að segja af sér
j.
Sú var tíðin, 08 „Þjóðvilj
inn“ hafði stefnu í verkalýðs-
málum einfalda og auðskilda
hverjum manni. Hún gekk eins
og rauður þráður í gegn um öl:
skrif blaðsins og var í fæstum
orðum sagt um að verkafólk
ætti kröfu á mannsæmandi
kaupi fyrir vinnu sína, góöum
aðbúnaði á vinnustað og utan
hans, nau'ðsynlegri hvíld og þar
af leiðandi takmörkuðum vinnu
; degi, sem venjulega var miðað
ur við 8 stundir. Hin síðari ár
hefur lítið borið á þessum kröf-
» um á siðum blaðsins, en á sama
: tíma verið dyggilega stutt við
allar kröfur hálaunahópa og
| fagnað innL'ega í hvert sinn
i sem einhverjum slíkum hóp
í tókst að brjótast út úr því launa
; kerfi, sem allur almenningur
■ hefur orðið að sætta sig við.
— Á sama tíma hefur og miklu
rúmi verið eytt til afsökunar á
; því að stöðugt hefur sigið á ó-
> gæfuhliðina hjá láglaunafólki.
» Skýringin hefur verið einföld:
1 Alit hefur verið að kenna þeim
Hannibal og Birni J'ónssyni.
I Með ofríki sínu hafa þeir neytt
j alla hina róttæku, hers'.táu, hug-
djörfu og hugsjónaglöðu for-
Iystumenn AB í verkalýðsbar-
áttunni til undansláttar og nið-
urlægjandi auðmýktar í stétta-
baráttunni.
En svo er stundum snúið við
blaðinu, eins og fyrir kosning-
arnar í vor, þá var fullyrt, að
þar sem AB réði öl*um mikil-
vægustu verkalýðsfélögunum og
sérgreinasamböndum, þá réðu
þeir að sjálfsögðu öllu, sem þeir
vildu ráíía, í kjarabaráttunni.
Alþýðubandalagið og verkalýðs
samtökin voru nánast eitt og
hið sama; þannig breytist tónn-
inn og „stefnan" frá degi til
dags. Ekki að furða þótt sjá
mætti í Þjóövi'janum s.1 sunnu
dag ákall á þessa leið: „Ég vil
að eftir næstu alþingiskosning-
ar verði Magnús Kjartansson
forsætisráðherra, Austri er
góður“.
En miklum vöddum í verka-
lýðshreyfingunni fylgir ábyrgð,
ábyrgð sem ekki verður vikizt
undan að svara fyrir, þegar út-
af ber.
Á þrettándanum birtist í
Þjóðviljanum grein eftir Her-
dísi Ólafsdóttur á Akranesi,
sem er slík sakfelling á á**la
verkalýðsforystuna (án tillits
til flokka), einstakar félags-
stjórnir, Verkamannasamband-
ið og „Þjóðstjórnina“ í ASÍ, að
verði henni ekki hrundið með
rökum, ættu allir þessir aðilar
að segja af sér, ef þeir vilja
ha.'da virðingu sinni. Efni grein
arinnar er í stuttu máli á þessa
leið: Nefnd frá Akranesi kem-
ur til Reykjavíkur til að semja
við stjórn Vinnuveitendasam-
bandsins um „bónuskerfi" í
skelfiskinum. (Hér verður strax
að gera athugasemd: Hvers-
vegna í ósköpunum eiga full-
trúar verkafólks á Akranesi að
gera sér ferð til Reykjavíkur til
að semja um kaup sitt og kjör?
Ef forysta Vinnuveitendasam-
bandsins þarf að halda í hend-
ina á atvinnurekendum á Akra-
nesi, þá getur hún farið þangað
uppeftir til þess).
Ekkert verður úr bo’ðuðum
fundi og verður það til þess að
nefndin fer í heimsókn á h.’ið-
stæðan vinnustað í Rvík til
að kynna sér málið. Og lýsing-
in á vinnustaðnum er kapituli
út af fyrir sig. „Allt útlit þessa
húss var þannig, að það var eins
og menn hefðu gleymt því aið
til er efni sem heitir málning,
gleymt því að hér var vinnu-
staður hundruða manna og síð
ast en ekki sízt gleymt því að
hér fór fram matvælafram-
,'eiðsia á heimsmarkaðinn".
Kaffistofa fólksins var í vinnu-
salnum, aðskilin frá honum með
grind.
Hvar er heilbrigðiseftirlitið?
Hvar er vinnustöðvaeftirlit fé-
lagsins (liklega Framsóknar í
þessu tilfelli). Hvar er mórall
þessa fólks, sem lætur bjóða
sér þetta? Hvaða hugmynd ger-
ir það sér um stöðu sína, sam-
takamátt, verkalýðsfélag, Verka
mannasamband, ASÍ?
En þó er þetta ekki það
versta. Leitað er skýringar á
bónuskerfinu. Verkstjórinn get-
ur ekki útskýrt það, aðstoðar-
maður hans getur ekki útskýrt
það, stúlkan, sem reiknar út
kaupið, getur ekki útskýrt það.
Ilagræðingurinn sjálfur, sem
reiknaði það út, getur heldur
ekki útskýrt það svo skiljan-
legt sé. Fó/kið sjálft hefur ó-
ljósa hugmynd um þau kjör sem
það vinnur undir, þó kemur í
ljós með samanburði, að mesta
afkastamanneskjan ber kr. 128
minna úr bitum í þessu „vísinda
lega útreiknaða kerfi“ en sam-
kvæmt „slumpakkorði" sem
Erlingur 'Viggóson,' ‘ómenntaður
verkamaður, kom á í Stykkis-
hólmi. Engin furða þótt hægt
sé að græða á því að flytja skel
á bílum vestan úr Stykkishólmi
til vinnslu í Reykjavik, þótt úr
6 tonna farmi fáist aðeins 300
kg. af fiski. Verkafólkið er nefni
lega látiff borga flutningskostn
aðinn. Mergurinn málsins
er þá þetta: Hér er fólk
látið þræla sér út án þess að
vita hvað það á að hafa fyrir
vinnu sína, svipáð og var áöur
en verkalýðshreyfing var til á
íslandi. Þetta bónuskerfi er að
flytja okkur meira en hálfa öld
aftur í tímann.
Frá mínum sjónarhóli séð,
er það einfalt mál, að verkal,-
forustan veldur ekki verkefni
sínu. Að þessum málum hefur
ÞÓRÐUR SVEIN:;Cí/. Nes’-iaupsia-:;
Rányrkja landgrunnsins
Það hefur verið einkennandi
hin síðari ár, hvað eyðing fiski-
miðanna hér við land hefur
gert vart við sig.
Ef til vill er þetta ekkert und
arlegt, þar sem ekki er hægt að
segja að um skipulag um nýt-
ingu þeirra sé að ræða í fram-
kvæmd, og hefur aldrei verið.
Oft hefur verið kastað fram
dómum á forfeður vora fyrir
skammsýni þeirra í sambandi
við eyðingu skóganna, sem sagt
er a® hafi verið hér milli fjalls
og fjöru á .'andnámsöld. En líta
ber á það, að þessir fátæku
menn þurftu að velta þvi fyrir
sér hvernig hungrið yrði um-
flúið og frostið yrði afborið.
Var þá furða þótt skógarkjarrið
væri 'notað til að halda i sér
lífinu.
A sr.ma tiaja og við fellum
s/íka dóma, eyðum við fiski-
mið okkar með skipulagslausri
ofsókn, án þess að þurfa hvort
sem er að hugsa um hungurvof-
una. Varla verður annað séð,
en að þetta sé verndað af vald-
höfunum, þar sem íslenzkir tog-
veiðibátar virðast .’ítið ónáðað-
ir af gæzlunni svoköllu'ðu, þótt
þeir, sumir hver jir, virðist varla
fiska annarsstaðar en í land-
helgi.
Fáir trúa því að hægt sé að
stunda togveiðar á bátum und-
ir 100 lestum og niður í 50 lest-
ir, án þess að vera innan land
helgi. samt er þcrsktroll not-
að á þessum bátastærðum sem
aðalveiðiaðferð.
Það virðist hafa einkennt
réttarfarið undanfarin ár að
togveiðiskipstjórar, sem að
staða.'dri hafa stundað veiðar
innan landhelgi og hafa verið
staðnir að veiðuin innan land-
helgi (sem sjaldan er þó gert),
hafi verið gefnar upp sakir,
enda hafa þeir gengið fyrir
fram út frá þvi og hagaö veið-
um sínum samkvæmt því.
Ef við hugsum til framtíðar
sjávarútvegs í þessu landi, verð-
um við í alvöru að fara að
hugsa um ræktun allskyns sjáv-
ardýra, sem orðið geta til nytja
og skipuleggja sókn okkar.
A slíkum áætlunum væri eðli
legt að reisa kröfur á alþjóða-
vettvangi um útfærslu fiskveiði
lar.dlielgi út á landgrunnsmörk.
Við okkar vogskornu strönd
væri hægt að hugsa sér nokkurs
konar uppeldisstöðvar nytja-
fiska. skelja a.lskonar, rækju,
humars og yfirleitt aJls þess,
sem gc-tur orðið sjávai'afli til
nytja.
Her vjð austfirðina er nauð
syolegt að koraa þannig fyrir
FIMMTUDAGUR 14. janúar 1971
7
Margrét Auðonsdóttir
verið þannig staðið, að í upp-
hafi gerðj stj. ASÍ rammasamn.
um bónuskcrfi við samtök vinnu
veitenda. Verkalýðssamtökin
tilnefna svo fulltrúa sína, sem
menntaðir voru á kostna® ríkis-
valdsins og kallaðir eru hag-
ræðingar; þeir starfa nú á veg-
um sumra sambanda og a.m.k.
einn á vegum ASÍ. Þessir menn
hafa átt að vera verkafólki ti.’
aðstoðar og ráðuneytis um til-
högun bónuskerfa. Ég veit nú
ekki betur en ríkisvaldið greiði
þeim laun eitthvað í námunda
við laun menntaskólakennara.
Allir geta nú séð hvernig þeir
hafa valdið þessu verkefni.
Ég er margt búin a® heyra
um bónuskerfin og reynsluna
af þeim og hef margoft vakið
máls á þessu við forystumenn
ýmissa verkalýðsfélaga. Svörin
hafa oftast verið eitthvað á
þessa .’eið: „Við ráðum ekki
við þetta“ eða: „timakaupið er
svo lágt, það verður a® gefa
fólkinu færi á að drýgja það
með þyí að, bamast þar til það
gefst upp“. Þetta er „forysta"
J"í lagi. 'Svóiia 'fÓikí'ber að segja
af sér, og það án tafar.
Eftir því sem ég bezt veit,
þá eru þessir svokölluðu bón-
usstaðlar komnir frá Noregi, O'g
sennilega eru þeir samþykktir
og uppáskrifaðir af hagræðing-
um verkalýðsins. Eða láta þeir
sér nægja að samþykkja þá með
þögninni og afskiptaleysinu?
Hvort heldur sem er, fer ég
a,m.k. að velta fyrir mér
hvort hagræðingar A. S. 1
og verkalýðssambandanna séu
ekki fyrst og fremst hagræðing
ar þess va.’ds sem greiðir þeim
launin, og vinsemd þess í garð
þeirra sem lægst hafa launin,
þekkir verkafólk af langri setu
þessarar ríkisstjórnar. Nú hef
ég heyrt að miðstjóm ASÍ, eða
réttai'á sagt þjóðstjórnin í
hlutunum, að ekki sé hver að
eyðileggja atvinnuvegina fyrir
öðrum, en þa® er þó það sem
hefur gerzt.
Dragnóta og togveiðibátar
sækja inn á grunnmið, jafnvel
inn á flóa og víkur. Drgnótabát
ar hafa leyfi til a® veiða upp
að fjöru á þeim stöðum, sem
tri.lur og smærri vélbátar geta
aðeins verið og veldur þetta
smábátum stórtjóni.
Sú spurning kann að vakna,
hversvegna ekki megi alveg eins
veiða fisk í nót eða tro.l.
Því er til að svara að þessi
veiðarfæri drepa mikið, jafn-
vel margfalt meira magn af
fiski, en p*8 sem nýtist, þau
sía ekki frá smáfisk.
Mikið hefur verið rætt um
möskvastær®, en þótt verið sé
að setja reglur um það, þá
koma þær ekki að gagni í fram-
kvæmd.
Sem dæmi uppá það, má
nefna að hin síðari ár hafa
TÖskvarnir i neti því, sem haft
er í síidarl.af, sem háfað er upp
í verkalýðshreyfingunni, hafi
sagt upp hinum alræmda
rammasamningi, sem hún á
sínum tíma gerði við vinnuveit-
endur. En ekki verður það
lausn á málum, eftir reynsl-
unnj aó' dæma, að félögunum
verði þetta í sjálfsvald se.t, sam
kvæmt grein Herdísar að for-
maður í litlu félagi úti á landi
geti „slumpað" á miklu betri
kjör en fólk verður a® vinna
eftir í höfuðstöðvum Verka-
mannasambandsins í Reykjavík.
Við Herdísi vildi ég að lok-
um segja þetta: Bónuskerfið
er ekki lengur neitt sérmál
ykkar Akurnesinga, sem þú eig
ir að basla við að leysa ein og
hjá.’parlaust, enda þótt ýTTAir
forystumenn hér syðra grétu
það ekki að þú biðir þar ósigur.
Gerðu því kröfu til Sambands-
stj. ASÍ að láta rannsaka þetta
mál og bónuskerfið í heild, og
aö við þá rannsókn verði fólk,
sem vinnur við þessj störf
og á að búa við þau kjör sem
um er samið, en ekki tómir
skrifstofumenn verkalýðshreyf.
ingarinnar, sem sumir segja að
séu í 27. launaflokki opinberra
starfsmanna. Þeir eru ekki leng
ur í tengslum við launafólk, og
munu ekki sjálfvi/jugir fara
úr sínum mjúku skrifstofustól-
um. Og hvar er nú hin eina
sanna verkalýðsforysta Þjóðvilj
ans? Vilja nú ekki ritstjórar og
blaðamenn Þjóðviljans, í fram-
haldi af grein Herdísar, fara á
þennan vinnustað, sem hún ræð
ir um, mynda hann og skrifa
um hann, og líta við á öðrum
vinnustöðum og skýra frá kaffi-
stofum og klósettmennmgu, og
koma þessu til réttra aðila? Svo
væri mjög fróðlegt að frétta af
bónuskerfi úr stórum verstöðv-
'um svo sem Vm.eyjum. Hvort
rétt sé. td. að þar hafi staðallinn
verið hækkaður tvisvar til þrisv
ar sinnum vegna of mikilla af-
kasta fólksins. Það er lágmark
að ritstjórar og blaðamenn
blaðs, sem kennir sig við verka
lýðshreyfingu og þjóðfrelsi,
hafi stefnu í þessum málum, og
að það sé ekki tilviljun að gagn
rýni komi fram, eins og kemur
fram í grein Herdísar.
I þessari grein geri ég enga
ti/raun til að deila sökinni á
einstaka forystumenn, enda
hljóta þeir allir að vera undir
sömu sök seldir og bera sam-
eiginlega ábyrgð meðan enginn
þeirra skapar sér sérstöðu í
forystu ASl og annarsstaðar.
En lengur verður varla þagað
í þessum máluon.
úr síldarnótum með, verið 10—
15 cm. legg í möskva og ekki
ber mikið á þvi að háfurinn
leki síldinni.
Það viðgengst að dragnót og
trollbátar fái jafvel fullt dekk
í einu kasti af smáfiski og örlít
ill hluti hirtur sökum smæðar,
en allt drepið og síðan hent
megninu af öllu saman.
Þessvegna ber nauðsyn til að
slik veiðitæki séu látin halda
sig utan þeirra marka, þar sem
smáfiskurinn er að vaxa upp.
Núna, þ.e. mánaðarmót nóv.
des., eru lit.'ir línubátar að róa
frá Neskaupstað og þeir verða
að fara út fyrir 10 mílur til
að komast út fyrir belti af tog-
bátum, sem eru hér upp á 3
mílur frá landi, að sögn Hnu-
bátverja.
Nú virðist gleymt þorska-
stríðið, og tilgangur þess og
verndarhugsjónir í sambandi
við þorskstofninn, roknar út í
veður og vind.
Á meðan slíkt ástand ríkir, er
ekki við miklu að búast af
sjávarafla í framtíðinni.