Tíminn - 14.01.1971, Blaðsíða 9

IMMTUDAGUR 14. janúar 1971.
TÍMINN
9
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þónarinsson (áh). Jón Helgason, Indriði G. Þorsteinsson og
Tómas Kanlsson. AugJýsingastjóri: Steingrímur Gíslason. Rit-
stjómarskrifstofur í Edduhúsinu, símar 18300 — 18306. Skrif-
stofur Bankastræti 7. — Afgrei'ðslusími 12323. Auglýsingasími:
19523. Aðnar skrifstofur sími 18300. Áskriiftargjald kr. 195,00
á márauði, inraanlands. í lausasölu kr. 12,00 eint. — Prentsm.
Edda hf.

CHRISTOPHER PRICE, The Tlmes, London:
Launahækkanir í lingw
byggjast aöallega á ágó&ahíuta
Langhundar Mbl. um
Ólaf Jóhannesson
Morgunblaðið hefur að undanförnu farið inn á þá
braut að hafa forustugreinar sínar mun styttri en áður.
Tvo síðustu dagana hefur blaðið þó vikið frá þessari
reglu og það svo, að meira en litlu munar. Það hefur í
stað stuttra og gagnorðra forustugreina birt mikla lang-
hunda, sem hafa verið fjórum til fimm sinnum lengri en
venjulegar forustugreinar þess. Bersýnilegt er á því, að
ritstjórum blaðsins er meira en lítið niðri fyrir.
Sama efnið hefur verið í báðum þessum langhundum
ritstjóranna. Það hefur verið ósannindi, óhróður og níð
um formann Framsóknarflokksins, Ólaf Jóhannesson.
Svo langt er meira að segja gengið í ósanninda- og
óhróðursiðjunni, að reynt er að telja lesendum blaðsins
trú um, að Ólafur Jóhannesson hafi upphaflega verið
fylgjandi landhelgissamningnum, þótt hann sé nú á móti
honum! Annað efni langhundanna um Ólaf Jóhannesson
er í svipuðum dúr.
Þeim, sem þekkja til sögu Morgunblaðsins, koma
þessar árásir á Ólaf Jóhannesson eki»ert á óvart. Það
hefur verið regla, sem Mbl. er búið að fylgja í meira en
50 ár, að ráðast sérstaklega gegn þeim forustumönnum
íhaldsandstæðinga, sem afturhaldið hefur talið sér. hættu,^,
legasta hverju sinni. Þannig barðist Mbl. gegn þeim
Jónasi Jónssyni, Tryggva Þórhallssyni, Hermanni Jónas-
syni og Eysteini Jónssyni. Þannig barðist það gegn Jóni
Baldvinssyni, Héðni Valdimarssyni og Sigurjóni Á. Ólafs-
syni.
Ritstjórar Mbl. og aðstandendur gera sér það vel
Ijóst, að Ólafur Jóhannesson er nú sá leiðtogi íhalds-
andstæðinga, er nýtur mests og vaxandi trausts. Jafnt
andstæðingar sem samherjar viðurkenna, að hann sé
mikill drengskaparmaður, réttsýnn og ábyrgur og fylgi
því einu fram, sem hann telur satt og rétt. Hann hefur
sem formaður Framsóknarflokksins kynnt sig á fjöl-
mörgum fundum, á Alþingi, og í hljóðvarpi og sjón-
varpi, sem frjálslyndan og víðsýnan framfaramann.
Ólafur Jóhannesson hefur þannig til að bera þá kosti
og skoðanir, að frjálslynt og umbótasinnað fólk treyst-
ir honum sem öruggum og farsælum forustumanni.
Árásir Mbl. á Ólaf Jóhannesson eru því meira en
skiljanlegri, þegar horft er til þeirra foringjavandamála,
engir þær betur en Framsóknarmenn. Þær verða svo enn
skiljanlegri, þegar horft er til þeirra foringjavandamála,
sem valda nú mestum erfiðleikum hjá Sjálfstæðisflokkn-
um. Svar Framsóknarflokksins við árásum Mbl. verður
nú sem fyrr, að fylkja sér enn betur um foringja sinn og
styrkja flokk sinn og efla. Langhundar Mbl. munu nú sem -
fyrr bera annan árangur en höfundar þeirra ætlast til.
Atvinnuleysi
Atvinnuleysisskýrslur bera það með sér, að atvinnu-
leysi helzt alltaf meira og minna í allmörgum kauptún-
um og nokkrum kaupstöðum, þótt mjög hafi dregið úr
því annars staðar, sökum batnandi árferðis Meginorsök
þess er, að hið opinbera hefur vanrækt að bæta afkomu-
skilyrði þessara byggðarlaga. Ríkisstjórn, sem hefði fulla
yfirsýn, myndi taka vandamál þessara byggðarlaga til
sérstakra úrbóta, í stað þess að byggja afkomu þeirra
meira og minna á atvinnuleysisstyrkjum. Hér skortir aug-
Ijóslega bæði framtak og úrræði, eins og jafnan er ein-
kenni þeirra ríkisstjórna, sem búnar eru að vera of
lengi við völd. Þ.Þ.
Forstjórar geta fengið fjórtánfalt hærri laun en verkamenn.
..j iualr.-'Ji uj úí;j: JANOS KADAR ■:
Höfundur þessarar grein-
ar, sem hér fer á eftir,
Christopher Price, er fyrrv.
þingmaður Verkamannafl.
í Bretlandi. Hann fór í heim
sókn til Ungverjalands á
sJ. hausti og dvaldist þar í
nokkra daga. Eftir heimkom
una ritafði hann eftirfarandi
grein fyrir The Times, um
þetta ferðalag sitt:
AURÉL HORVÁTH hefur
keypt landspildu skammt frá
Balaton-vatni í Ungverjalandi,
og ætlar að byggja sér þar lítið
hús, sem hann gæti dvalið í um
helgar. Hvort honum auðnast
að koma þessu fram eða ekki,
fer algerlega eftir því, hve
mikill hagnaður verður næstu
ár hjá stáliðjuverinu, sem hann
starfar við. Blómgist stáliðju-
verið, verður þess ekki langt
að bíða að húsið rísi, en það
verður byggt fyrir ágóðahlut-
inn, sem til Horváth gengur.
Segja má, að dr. Horvóth
geti talið sig öruggan um að
eignast húsið. Hann stjórnar
eijipi 4e«d Dui^i. ,yasn}u,( en
það er eitt af stóru stáliðju-
verunuHi;;V,ið Dqná, ,stpp4w-t,á
vesturbakka árinnar, í einu
nýju borginni í Ungvei-jalandi,
Dunaújváros, um það bil fjöru-
tíu mílum sunnar en Búdapest.
Verksmiðjan er um þrjár fer.
mílur að flatarmáli og kostnað-
arverð hennar er orðið sem
næst 10.000 millj. forinta (rúm-
ir þrjátíu milljarðar ísl. kr.).
AMBRUS Borovszki var falin
framkvæmdastjórn verksmiðj-
unnar þegar hún var stofnuð og
gegnir því starfi enn. Af því
má sjá, að þarna er ekki tjald-
að til einnar nætur. Borovszki
er frægur maður 1 Ungverja-
landi, var fyrrum verkamaður
í stáliðnaðinum og þykir enn
gaman að spjalla við fyrri fé-
laga sína í verksmiðjunni. Hann
hlaut raunar frama fyrir mörg
um árum og var settur til
starfa í ráðuneyti því, sem fer
með mál þungaiðnaðarins i
Búdapest, en fél starfið mið-
ur vel og er nú aftur horfinn
á sinn fyrri vettvang.
Aurél Horváth er einn af
aðalstjórnendum verksmiðjunn
ar, en þeir eru alls rúmlega
þrjátíu. Hann hefur aðalum-
sjón með framkvæmd þeirra
efnahagsumbóta, sem byrjað
var á árið 1068 og hafa þegar
stuðlað að miklum framförum,
sem full þörf var á. Fáeinir
menn hafa meira að segja
gerzt svo djarfir að tala um
hið ungverska „kraftaverk“
Það er eitt einkenni framfar-
anna, að ákvarðanir eru ekki
framar teknar af einni mið
stjórn. Yfirvöldin i Búdapest
kveða ekki framar á um annað
en meginlínur í útfærslu og
framleiðslu. Dunai Vasmii er
ætlað það markmið fyrst og
fremst að skila ágóða, eins og
raunar öðrum ríidsfyrirtækj-
um.
IMMMMMMMM
GRIPIÐ HEFUR verið til
ýmiskonar fjárhagslegra hvatn-
inga til þess að gera rekstur-
inn arðbærari en áður. Mikil-
vægasta atriðið er ágóðahlutur
starfsmannanna. Arður Dunai
Vasmtt nam 1200 millj forinta
árið 1069 (sem næst 3600 millj-
ísl. kr.). 30 af hundraði runnu
til rikisins í sköttum, 58 af
hundraði var varið til aukning-
ar og eflingar rekstrinum, en
12 af hundraði runnu til starfs-
mannanna. Þetta þykir nýstár-
leg aðferð í kommúnistaríki.
Æðstu stjórnendur fyrir-
tækisins, milli þrjátíu og fjöra-
tíu að tölu, geta fengið í ágóða-
hlut allt að 85 af hundraði
venjulegra launa sinna. 500
óæðri yfirmenn geta fengið
50% uppbót á laun sín, en
ágóðahlutur annarra starfs-
manna, sem eru um 12 þúsund,
getur numið 15% á föst laun.
Stjrón verksmiðjunnar og fúll-
trúar verkalýðssamtakanna
ákveða ágóðahlut hvers flokks
um sij að fjárhagsárinu liðnu.
Stjórn verksmiðjunnar og full
fram tillögur og ræður úrslit-
um.
STJÓRNENDURNIR kröfð-
ust ekki jafn mikils ágóðahluta
sér til handa og þeir höfðu
rétt á árið 1969, en létu sér
nægja 34 af hundraði og létu
verkamönnunum í té 11 af
hundraði. Launamunur er hins
vegar mikill. Dr. Horváth hef-
ur ti! dæmis í laun um 100
þús. forintur á ári (um 300
þús. ísl. kr.). Þeir sem kunna
að telja þetta lág laun. þurfa
að hafa í huga, að verðlag ailt
er undir ströngu eftirliti og
brýnar nauðsynjar mjög !ágar
í verði), Borovszki, yfirmaður
Horváths, hefur í árslaun sem
svarar 440 þús. ísl. og óbreytt-
ur, en þjálfaðup verkamaSur
sem svarar tæpum 30 þús. fsl.
krónum í árslaun.
Með þessu er þó aðeins hálf
sagan sögð. Fari svo, að iðju-
verið Dunai Vasmtt skili ekki
ágóða eða jafnvel tapi, fær
hinn óbreytti starfsmaður sín
laun, án allra uppbóta að vísu,
en stjórnendur fyrirtækisins
verða hins vegar að sætta sig
við allt að 25% launaskerðingu,
ef halli verður. Þetta er áhrifa
mikil hvatning, eins og einn af
embættismönnum ríkisstjórnar-
innar komst að orði.
Dr. Horváth á að herða á
eftirlitinu með vörugæðunum
og örva útflutninginn. (Ríkis-
stjórnin ákveður vöruverð og
laun, og markaðurinn innan
lands eykst því hægt. Stjórnin
ákveður leyfilegt hámark launa
hækkana, en það nam 4,5% árið
1069. Vegna þessa er auðveld-
ast að auka hagnaðinn (og
ágóðahlut stjórnendanna um
leið) með því að leggja alúð
við útflutninginn).
IÐJUVERIÐ Dunai Vasmtt
flytur út tnikið af framleiðslu
sinni til rúmlega fimmtíu landa
en iðjuverið selur einkum
plötustál og salan fer fram á
vegum ríkisútflutningsfyrirtæk-
is þungaiðnaðarins. Af þessum
sökum veltur mikið á öruggu
gæðaeftirliti og góðu sambandi
við viðskiptavinina. Dr. Hor-
váth verður því yfirleitt að
fara til annarra landa fjórum
til fimm sinnum á ári, einkum
vesturlanda.
Útdráttur miðstjórnarvalds-
ins eykur ábyrgð Horváths, en
gerir starf hans um leið
skemmtilegra en áður. Hlut- |
verk hans er r'juno í Ung- á
verjalandi, og sama er að segja fi
Framh á 14. síðu. S