Morgunblaðið - 31.12.2005, Qupperneq 43

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. DESEMBER 2005 43
UMRÆÐAN
UNDANFARIÐ hafa birst nokkr-
ar gagnrýnar greinar í Morg-
unblaðinu um krist-
infræði í skólum
landsins þar sem meðal
höfunda eru stjórn-
armenn Siðmenntar.
Þar talar stjórnarmað-
urinn Jóhann Björns-
son um „ofsatrúaða
kennara“ og „umburð-
arlaust trúboð“ í gagn-
rýni sinni á það sem
hann telur vera óeðlileg
tengsl þjóðkirkjunnar
við skólana og spyr
hvort ýtt sé undir for-
dóma gagnvart þeim
sem ekki trúi á Guð og
tilheyri ekki kirkjunni og vilji taka
þátt í vígsluathöfn Siðmenntar sem
nefnd er borgaraleg ferming. Jafn-
framt talar hann um nemendur sem
neyðist til að sniðganga námið og séu
utanveltu meðan aðrir séu í „dagskrá
hjá trúfélagi“ og gagnrýnir sér-
staklega að guðfræðingar komi í
skólana. Guðmundur Guðmundsson
gengur síðan enn lengra þegar hann
talar m.a. um „gamlar draugasögur“
og „samsull ranghugmynda og alda-
gamallar mannvonsku“.
Tryggja þarf að enginn fari á mis
við skyldunám þó svo að ágreiningur
um faglega tilhögun þess komi upp,
en slíkt getur gerst með allar greinar.
Jafnframt er mikilvægt að skólar
kynni trúarhefðir með vettvangs-
ferðum til að vinna bug á fordómum
og komi til móts við þarfir nemenda,
m.a. með því að hliðra til fyrir ferm-
ingarfræðslu. Slíkt ætti ekki að
„bitna“ á öðrum sé gætt að virðingu
fyrir fjölbreytni mannlífs. Ennfremur
er alls ekki sjálfgefið að þeir sem hafi
guðfræðimenntun í trúarbragðafræð-
um aðhyllist ein trúarbrögð fremur
en önnur. Umfram allt er afstaða þó
faglegri kennslu óviðkomandi.
Skiljanlegt er að
gerðar séu at-
hugasemdir við orðfæri
greinarhöfunda eins og
Hulda Guðmundsdóttir
gerir í svargrein sinni.
Samt sakar Sigurður
Hólm Gunnarsson,
varaformaður Sið-
menntar, Huldu sjálfa
um gífuryrði og segir
hana gera félaginu upp
þá stefnu að vera á móti
trúarbragðafræðslu í
skólum. Það hafi ávallt
stutt hana en gagnrýni
hins vegar það trúboð
og þá trúariðkun sem stundum eigi
sér þar stað. Um misskilning er hins
vegar að ræða því að Hulda fjallar
fyrst og fremst um tíðar kvartanir
talsmanna Siðmenntar um meint ítök
kristinnar trúar í skólum og sjón-
armið þeirra foreldra sem vilja að
börn þeirra fái enga kristindóms-
fræðslu.
Annar stjórnarmaður, Svanur Sig-
urbjörnsson, gerir svo nánari grein
fyrir gagnrýni félagsins á tilhögun
námsins og tekur þar einkum fyrir
Aðalnámskrá grunnskóla frá 1999.
Málefnaleg umræða um efnistök
námskrárinnar og æskilega tilhögun
námsins er að sjálfsögðu af hinu góða
og má taka undir ýmislegt í gagnrýni
Svans, svo sem að áherslan á önnur
trúarbrögð mætti vera meiri og að
þar vanti umfjöllun um ýmsar guð-
leysisstefnur sem hæglega er hægt
að skilgreina sem trúarlegar. Hins
vegar virðist hann vilja slíkar við-
bætur á kostnað þeirrar kristinfræði
sem fyrir er. Hann talar um að stór
hluti þess náms sé með öllu tilgangs-
laus, segir t.d. að „ofuráhersla“ sé
lögð á að þekkja kristna trú óháð því
hvort þau atriði sem tekin séu þar
fyrir hafi „eitthvað siðferðisgildi eða
ekki“ eins og að það eigi að vera eini
mælikvarðinn á hvað beri að kenna
um trúarbrögð.
Það verður að teljast áhyggjuefni
að Svanur skuli andmæla því að loka-
takmark námsins samkvæmt nám-
skránni skuli vera að nemandinn
„öðlist þekkingu á kristinni trú … og
skilji áhrif fagnaðarerindisins á ein-
staklinga og samfélög“, en hann er
ósáttur við að aðaltrúaratriðin,
þrenningin og fagnaðarerindið, séu
nefnd þar á nafn og segist „hálf-
hræddur“ þegar minnst er á kristna
sköpunartrú. Að sjálfsögðu á allt nám
í trúarbragðafræðum að snúast um
það að nemandinn öðlist þekkingu á
grundvallartrúaratriðunum og skilji
hvaða áhrif þau hafa á ekki aðeins þá
sem trúa heldur samfélögin í heild,
slíkt er fræðsla en ekki trúboð. Í
sama anda eru andmæli Svans við því
að nemendur „öðlist skilning á ástæð-
unum fyrir kristniboðs- og hjálpar-
starfi kristinnar kirkju og þekki til
einstaklinga sem unnið hafa að því“.
Trúboð er eins og í svo mörgum öðr-
um trúarbrögðum eitt meginatriði
kristindómsins og því nauðsynlegt að
kunna skil á forsendum þess til að
öðlast skilning á trúnni og þeim
mönnum sem þar hafa vægi. Svanur
andmælir því jafnvel að nemendum
sé gefið tækifæri til eigin listsköp-
unar í trúarefnum. Slíkt ætti þó að
vera sjálfsagður hlutur enda er trúin
ekki bara samofin menningararfleifð-
inni heldur líka sjálfsmynd manna að
margra mati.
Loks er það ekki síður áhyggjuefni
að Svanur skuli andmæla því að nem-
endum sé kennt að temja sér „virð-
ingu fyrir því sem öðrum er heilagt“
því að slík afstaða er einmitt trygging
fyrir því að öll umræða og gagnrýni
verði málefnaleg og fordómalaus.
Andmæli hans eru þó í fullu samræmi
við það baráttumál Siðmenntar, sem
fram kemur í stefnuyfirlýsingu fé-
lagsins í „trúfrelsismálum“, að af-
nema beri 125. gr. almennra hegning-
arlaga þess efnis að ekki megi
opinberlega draga dár að eða smána
trúarkenningar eða guðsdýrkun lög-
legs trúfélags. Þar sem það er hins
vegar „gagnstætt góðu siðferði og
allsherjarreglu“ samkvæmt lögum
um skráð trúfélög, ætti Siðmennt,
sem hæglega er hægt að skilgreina
sem trúfélag innan trúarbragðafræð-
anna, að fá synjun um slíka skráningu
hér á landi svo lengi sem þessu sjón-
armiði er haldið til streitu.
Bjarni Randver Sigurvinsson
svarar gagnrýni félagsmanna
Siðmenntar um kristinfræði í
skólum landsins
’Trúboð er eins og í svomörgum öðrum trúar-
brögðum eitt megin-
atriði kristindómsins
og því nauðsynlegt að
kunna skil á forsendum
þess til að öðlast skiln-
ing á trúnni og þeim
mönnum sem þar hafa
vægi.‘
Bjarni Randver
Sigurvinsson
Höfundur er stundakennari við
guðfræðideild HÍ.
Málflutningur Siðmenntar
Mikið úrval af
fallegum
rúmfatnaði
Skólavörðustíg 21, Reykjavík, sími 551 4050
Rakarastofan
Klapparstíg
S: 551 3010
Hair play frá
Rakarastofan
Klapparstíg
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111