Fréttablaðið - 30.09.2002, Blaðsíða 4

4 30. september 2002 MÁNUDAGURKJÖRKASSINN
Manndrápið á Klapparstíg:
Er fórnarlamb kerfisins
LÖGREGLUMÁL Steinn Ármann Stef-
ánsson, sem grunaður er um að hafa
stungið mann til bana í íbúð á Klapp-
arstíg í Reykjavík á fimmtudags-
kvöld, var í Héraðsdómi Reykjavík-
ur úrskurðaður í gæsluvarðhald til
8. nóvember. Honum var einnig gert
að sæta geðrannsókn. Steinn kom
fyrir dómara á föstudagskvöld.
Hann tjáði sig lítið fyrir dóminum
og játaði ekki morðið.
Steinn Ármann Stefánsson, sem er
36 ára, á að baki alvarlegan sakafer-
il sem oftar en ekki tengjast fíkni-
efnaneyslu.Viðmælendum blaðsins
ber saman um að þar fari geðsjúkur
einstaklingur sem hafi velkst lengi
um í kerfinu en ekki fengið þau úr-
ræði sem séu nauðsynleg.
Steinn Ármann hefur hlotið
dóma fyrir alvarleg ofbeldisbrot,
þjófnaði og fleira. Þyngsta dóminn
hlaut hann í því sem kallað hefur
verið stóra kókaínmálið. Þar var
hann dæmdur í sjö ára fangelsi fyr-
ir alvarlega líkamsárás, fíkniefna-
brot og brot gegn valdstjórninni.
Hann ók á lögreglubíl í æðisgengn-
um flótta og slasaði tvo lögreglu-
menn, þar af annan hættulega. Þá
lagði Steinn til lögreglumanna með
eggvopni þegar þeir hugðust hand-
taka hann. Steinn afplánaði tvo
þriðju hluta dómsins en var veitt
reynslulausn í 2 ár á eftirstöðvum
dómsins, 840 dögum. Í maí 1998,
rúmu ári eftir að honum var veitt
reynslulausn, var Steinn sakfelldur
fyrir hegningarlagabrot sem varðað
getur allt að 8 ára fangelsi. Dómari í
því máli ákvað hins vegar, með hlið-
sjón af andlegri vanheilsu Steins, að
skilorðsbinda refsingu fyrir hið
nýja brot og láta þar með reynslu-
lausnina standa. Steinn hefur síðan
litla sem enga hjálp fengið en velkst
um í kerfi sem virðist úrræðalaust
gagnvart geðsjúkum fíkniefnaneyt-
endum.
Maðurinn sem Steinn Ármann er
talinn hafa banað hét Bragi Ólafs-
son. Hann var fæddur 17. nóvember
1936. Bragi var ókvæntur en lætur
eftir sig uppkomin börn.

SAMKEPPNIN VIÐ FLUGLEIÐIR
Air Viking
Hóf leiguflug fyrir ferðaskrifstofur og til
stórborga erlendis árið 1976. Félagið var
stórlega undirfjármagnað og varð gjald-
þrota 1979.
Iscargo
Félagið flaug með farþega til Amsterdam
nokkrar ferðir sumarið 1981.
Arnarflug
Nokkrir aðstandendur Air Viking tóku sig
saman um stofnun Arnarflugs, sem í
fyrstu var rekið sem leiguflugfélag. Árið
1982 sótti félagið um leyfi til áætlunar-
flugs. Var það veitt með því skilyrði að
félagið yfirtæki skuldir Íscargo, sem þá
voru rúmar 160 millj. kr.
Flugleiðir höfðu einkaleyfi á því að fljúga
til vinsælustu áfangastaða austan hafs
og vestan. Arnarflug fékk því aðeins leyfi
til að fljúga til borga sem Flugleiðir þjón-
uðu ekki. Fyrstu tvö árin flaug félagið til
Amsterdam, Düsseldorf og Zürich, en
bætti síðan Hamborg við.
Þessar borgir voru langt því frá að vera
eftirsóttar af ferðafólki, en Arnarflug lagði
í mikla markaðssókn og tókst ágætlega
að koma Amsterdam á kortið.
Árið 1985 gerðist Arnarflug umsvifamikið
í pílagrímaflugi. Þar voru hins vegar
gerðir samningar þar sem mikil áhætta
féll á félagið og svo fór að lokum að
gríðarlegt tap af pílagrímafluginu, ásamt
vöggugjöfinni frá Íscargo, leiddi til gjald-
þrots Arnarflugs árið 1990.
Atlantsflug
Hóf leiguflug fyrir ferðaskrifstofur 1991
og starfaði í eitt og hálft ár. Töldu for-
ráðamenn félagsins að samgönguráðu-
neytið hefði brugðið fæti fyrir það að
ósekju.
Emerald Air
Flaug áætlunarflug milli Belfast og
London 1994. Skipt var um flugvél og
áhafnir þjálfaðar, en vélin stóð í tvo
mánuði og fékk aldrei leyfi breskra flug-
yfirvalda til að fljúga til London. Lífeyris-
sjóður bænda tók þátt í ævintýrinu og
beið hnekki af. Nokkrar ferðir voru farnar
milli Íslands og Belfast og svo ekki sög-
una meir.
Arctic Air
Sett saman úr leyfunum af Emerald Air,
illa undirbúið og með skömmum fyrir-
vara. Fór 7 eða 8 ferðir til Íslands og
lagði síðan upp laupana.
SAS Áætlunarflug
SAS hóf áætlunarflug til Íslands árið
1988 og flaug þrisvar sinnum í viku til
Kaupmannahafnar. SAS hætti þessu flugi
eftir að hafa samið við Flugleiðir um að
fá tengiumferð um Kaupmannahöfn í
staðinn.
Flugfrelsi
Ferðaskrifstofan Samvinnuferðir Landsýn
hóf reglubundið leiguflug til Kaup-
mannahafnar og London sumarið 1999.
Flogið var með Boeing 747-júmbóþotu
frá Atlanta tvisvar í viku til Kaupmanna-
hafnar og einu sinni í viku til London.
Veikleiki þessa verkefnis var sá að mjög
marga farþega þurfti til að hvert flug
stæði undir sér og ferðatíðni var of lítil
fyrir stóran hóp ferðamanna, einkum til
London. Vegna stærðar vélarinnar varð
nýting ekki sem skyldi og dæmið gekk
ekki upp.
Íslandsflug og Atlanta
Félögin hafa aldrei staðið að áætlunar-
flugi eða leiguflugi á eigin vegum milli
Íslands og annarra landa. Þau hafa hins
vegar lagt íslenskum ferðaskrifstofum og
öðrum aðilum flugvélar í margvíslegt
leiguflug.
Erlend félög
Nokkur erlend flugfélög stunda farþega-
flug hingað til lands yfir sumartímann.
Sem dæmi má nefna LTU, sem flýgur
nokkrum sinnum í viku milli Íslands og
Þýskalands. Svo lág ferðatíðni er ekki tal-
inn grundvöllur þess að geta veitt alvöru
samkeppni í millilandaflugi. GO flaug
hingað í áætlunarflugi að sumarlagi árin
2000 og 2001 en hætti svo. Sú skýring
hefur verið gefin á brotthvarfi GO að af-
greiðslugjöld á Keflavíkurflugvelli hafi
verið svo há. Hin raunverulega skýring er
sú að GO flaug hingað á næturna, en
ákvað að hætta öllu næturflugi sínu
vegna mikils kostnaðar. Það er síðan
mun arðbærara fyrir GO að fljúga styttri
leiðir á meginlandi Evrópu yfir daginn
heldur en að fljúga til Íslands á daginn.
Hillir undir breytingar á flugi til og frá landinu:
Samkeppnin í millilandaflugi
SAMGÖNGUR Fundir Jóhannesar
Georgssonar, fyrrum forstöðu-
manns SAS-flugfélagsins á Ís-
landi, við aðila í London um þessa
helgi geta skorið úr um hvenær
af stofnun nýs flugfélags verður
hér á landi; flugfélags sem
keppti við Flugleiðir í áætlunar-
flugi til og frá landinu. Flugleiðir
hafa haft litla sem enga sam-
keppni í þessu flugi í 12 ár eða
allt frá því að Arnaflug varð
gjaldþrota 1990.
Jóhannes Georgsson og félag-
ar hafa legið yfir útreikningum
og staðið í undirbúningi á þriðja
ár og nú síðustu mánuðina í
samningaviðræðum við erlenda
flugrekstraraðila. Sér nú fyrir
endann á þeim samningum en
hugmyndin um nýtt flugfélag
byggir á gjörbreyttu samkeppn-
isumhverfi sem varð til er Ís-
lendingar gerðust aðilar að Evr-
ópska efnahagssvæðinu. Áður
fyrr höfðu Flugleiðir einkarétt til
flugs til þeirra staða sem arð-
vænlegastir voru en nú getur í
raun hver sem er flogið þangað.
Það er mat Jóhannesar Georgs-
sonar og samstarfsmanna hans
að saga þeirra sex flugfélaga sem
stofnuð hafa verið hér á landi á
síðustu árum og öll lagt upp
laupana hefði orðið önnur ef nú-
verandi samkeppnisumhverfi
hefði verið til staðar á þeim tíma.
Á það er veðjað þegar nýtt flug-
félag verður stofnað.

Á FLUGI
Margra ára undirbúningsvinna getur gjörbreytt flugumhverfi og ferðalögum Íslendinga.
Framsókn
í Norðvesturkjördæmi:
Herdís
vill 2. sætið
FRAMBOÐ Herdís Á. Sæmundar-
dóttir á Sauðárkróki sækist eftir
öðru sæti á lista Framsóknar-
flokksins í Norðvesturkjör-
dæmi. Hún var bæjarfulltrúi og
varamaður í sveitarstjórnum
Sauðárkróks og sveitarfélagsins
Skagafjarðar í samtals 12 ár og
leiddi lista Framsóknarmanna á
síðasta kjörtímabili. Þar með
hafa fimm gefið sig upp fyrir
prófkjör Framsóknarflokksins í
kjördæminu sem fram fer 16.
nóvember.

BRUNINN Í FÁKAFENI
10-20 milljónir í viðgerð á listaverkum.
Danskur forvörður metur
listaverkin úr Fákafens-
brunanum:
Öll skemmd
- nokkur ónýt
BRUNATJÓN Listasafn Reykjavíkur
fékk hingað til lands danskan for-
vörð til að meta skemmdir á lista-
verkum sem urðu illa úti í elds-
voðanum í Fákafeni í sumar. Nið-
urstaða Danans liggur nú fyrir:
„Öll verkin eru eitthvað
skemmd og nokkur alveg ónýt,“
segir Eiríkur Þorláksson, for-
stöðumaður Listasafns Reykja-
víkur. „Fjögur til fimm verk, sem
gerð voru úr viðkvæmum efnum,
eyðilögðust alveg en allt annað er
viðgerðarhæft,“ segir hann.
Meðal listamanna sem áttu
verk sem eyðilögðust í eldsvoðan-
um í Fákafeni eru þau Svava
Björnsdóttir, Finnbogi Pétursson
og Ívar Valgarðsson.
„Ákvarðanir um viðgerðir á
listaverkunum verða teknar í
samráði við þá listamenn sem
þarna eiga verk og eru enn ofan
jarðar,“ segir Eiríkur Þorláksson
og áætlar að viðgerðarkostnaður-
inn geti numið 10-20 milljónum
króna.

Neyðarástand í
vistun geðveikra
Mál mannsins sem grunaður er um morðið á Klapparstígnum hefur
þvælst um í kerfinu lengi.
LÖGREGLUMÁL Sigursteinn Másson,
formaður Geðhjálpar, segir neyð-
arástand ríkja vegna úrræðaleys-
is heilbrigðiskerfisins í málum
geðsjúkra. Mál Steins Ármanns
Stefánssonar, sem grunaður er
um að hafa stungið mann til bana
í íbúð á Klapparstíg í Reykjavík á
fimmtudagskvöld, hafa velkst í
kerfinu lengi án nokkurrar úr-
lausnar. Sigursteinn segir mál af
svipuðu tagi koma inn á borð Geð-
hjálpar í hverri viku. „Ástandið
verður óviðunandi þangað til
stjórnvöld horfast í augu við
vandann og taka á honum. Mála-
flokkurinn heyrir undir heilbrigð-
isráðuneytið en spjótin standa
einnig á félags- og dómsmálaráð-
herra. Það er auðvitað ríkisstjórn-
arinnar allrar að leysa málið.
Stjórnin hefur lýst því yfir að sér-
stök áhersla verði lögð á málefni
geðveikra en enn hefur ekkert
komið fram sem bendir til þess að
menn ætli að standa við þau orð.“
Sigursteinn segir það hörmu-
legt að horfa upp á mál geðveikra
enda með hörmungum og það sé
ómögulegt að geðsjúkir afbrota-
menn séu vistaðir í fangelsum.
Hann telur Þorstein A. Jónsson,
forstjóra Fangelsismálastofnun-
ar, ekki eiga eftir að uppskera
miklar þakkir frá dómsmálaráð-
herra fyrir að lýsa því yfir að
Steinn Ármann Stefánsson hefði
átt að vera undir eftirliti en hann
hafi ekki fengið nauðsynlega
þjónustu á stofnunum. „Okkur er
kunnugt um að Fangelsismála-
stofnun eigi í vandræðum með að
vista geðveika. Þeim finnst þetta
alveg jafn hræðilegt og okkur hin-
um en úrræðaleysið er slíkt að
stofnunin neyðist til að vista geð-
veikt fólk í fangelsum.“
Elsa B. Friðfinnsdóttir, aðstoð-
armaður heilbrigðisráðherra, seg-
ir það rétt að það komi fram í
stefnuyfirlýsingu forsætisráð-
herra að leggja beri áherslu á geð-
heilbrigðismál. „Fjárveiting til
málaflokksins var aukin um 40
milljónir króna í kjölfarið en
megnið af þeim peningum fóru í
fyrirbyggjandi aðgerðir, þannig
að það getur vel staðist að Sigur-
steinn hafi ekki orðið var við þetta
í þjónustu stofnana.“
Elsa segir vonast til þess að
gagnrýni Geðhjálpar verði til
þess að dómsmálaráðuneytið,
Fangelsismálastofnun, heilbrigð-
isráðuneytið og sveitarfélögin
vinni nánar saman að lausn á vist-
unarvandamálum geðsjúkra af-
brotamanna.
thorarinn@frettabladid.is
VETTVANGUR
Það var í þessu húsi sem Braga Ólafssyni
var ráðinn bani.
SIGURSTEINN MÁSSON
Segir spjótin fyrst og fremst beinast að heilbrigðisráðuneyt-
inu en félags- og dómsmálaráðuneytið verði einnig að taka
á málinu sem ríkisstjórninni ber að leysa.
Farðu inn á frett.is og segðu
þína skoðun
frétt.is
72,3%
Nei 27,7%
Verða Evrópumálin kosninga-
mál?
Spurning dagsins í dag:
Fylgist þú með íslenskum handbolta?
Niðurstöður gærdagsins
á www.frett.is
Já
ALÞINGI
Flestir segja
Evrópumálin verða
kosningamál.