Fréttablaðið - 18.11.2002, Blaðsíða 28

28 18. nóvember 2002 MÁNUDAGUR
Prímadonnur á sviði
Leikkonurnar Kristbjörg Kjeld og Margrét Guðmundsdóttir hafa leikið í Þjóðleikhúsinu í
tæp fimmtíu ár. Nú standa þær stöllur saman á sviðinu í Halta Billa, þar sem þær leika
kúnstugar systur. Síðast léku þær saman í Ríkharði III fyrir áratug, en þá léku þær drottn-
ingar. Nú eru þær orðnar drottningar í Þjóðleikhúsinu.
LEIKHÚS Þeim fástráðnu leikurum
Þjóðleikhússins sem hafa verið
með frá upphafi fækkar nú óðum.
Nú er á fjölum Þjóðleikhússins
írska leikritið Halti Billi, en þar
standa saman á sviði síungar
„kerlingar“ sem hafa verið „leik-
félagar“ í tæp 50 ár, þær Margrét
Guðmundsdóttir, 69 ára, og Krist-
björg Kjeld, 67 ára.
„Við lékum fyrst saman á tíu
ára afmæli Þjóðleikhússins árið
1961 í leikritinu Skálholti. Svo höf-
um við auðvitað oft leikið saman í
gegnum tíðina og sennilega síðast í
Ríkharði III. Þar lékum við drottn-
ingarnar Margrét og Elísabetu,“
segja þær. „En við höfum ekki
áður verið aðrar eins samlokur og
kerlingarnar í þessu leikriti,“ segir
Margrét. „Þetta eru gamlar, frekar
kúnstugar systur, sem ganga Billa
í móðurstað.“ Aðspurðar hvort
þær systur séu dæmigerðar
piparjómkur hlæja þær og segjast
ekki vita um neina menn í lífi þeir-
ra, nema auðvitað Billa.
„Það er alltaf gaman að leika
með Kristbjörgu,“ segir Margrét,
og Kristbjörg þakkar Margréti
sömuleiðis. „Við höfum engar
áhyggjur og treystum hvor annar-
ri fullkomlega.“
En hvernig er að vera kona á
besta aldri í leikhúsheiminum. Eru
alltaf næg hlutverk? „Nei,“ segir
Kristbjörg, hlutverkin eru reynd-
ar ekki mörg, en við höfum ekki
þurft að kvarta.“ Nú er til dæmis í
gangi leikrit í London eftir David
Hare, Breath of Life, sem er bein-
línis skrifað fyrir konur á þessum
aldri og ekki ómerkari prímadonn-
ur en þær Maggie Smith og Judi
Dench sem fara með aðalhlutverk-
in. Væri það ekki kjörið leikrit fyr-
ir Margréti og Kristbjörgu?
„Það væri örugglega gaman,“
segir Kristbjörg, „en leikritið fékk
nú reyndar misjafna dóma.
Leikkonurnar hlutu þó einróma lof
eins og við var að búast.“ „Já,“
segir Margét, „Bretar hafa alltaf
verið duglegir við að hampa sínum
gömlu leikurum, það er ekki ung-
lingadýrkunin þar og þeir sýna
eldri leikurum mikla virðingu.“
Eftir 50 ára reynslu á sviði eru
Margrét og Kristbjörg að sjálf-
sögðu skólaðar í hinum ýmsu upp-
ákomum. „Það er misjafnt hvað
maður er kvíðinn,“ segir Krist-
björg. „Já, stundum er maður illa
haldinn,“ samsinnir Margrét, „ef
leikrit hvílir á herðum manns get-
ur maður verið ansi slæmur. En ef
eitthvað bregður út af, eins og að
missa niður línu, bjargar maður
því fyrir horn. Það er líka alltaf
hægt að treysta á kollegana.“ Þær
segja gagnrýni ekki hafa minnstu
áhrif á þær. „Við erum með svo
þykkan skráp, en það hefur nú svo
sem verið farið mjúkum höndum
um okkur í gegnum árin.“
Fastráðningu við Þjóðleikhúsið
lýkur þegar leikarar ná sjötugs-
aldri. Margrét og Kristbjörg kvíða
þó engu. „Við verðum áfram við-
loðandi leiklistina,“ segja þær og
líta sannarlega út eins og glæsileg-
ar drottningar þar sem þær horfa
sposkar inn í framtíðina.
edda@frettabladid.is
BÓKMENNTIR Fyrir jólin er sem rit-
höfundar fari í flokkum nánast
hús úr húsi og lesi upp úr nýút-
komnum verkum sínum.
Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson,
formaður Rithöfundasambands
Íslands, sem sjálfur segist þó
hafa mesta ánægju af því að lesa
upp í febrúar, dregur ekki úr
mikilvægi upplestra einmitt á
þessum árstíma.
Upplestrar við kjöraðstæður,
eins og til dæmis á upplestrar-
kvöldi á Súfistanum eða hlið-
stæðum stað, geti haft heilmikla
þýðingu. Lesendur hafi gaman af
að leggja spurningar fyrir höf-
unda og taka þátt í umræðum.
Upplestrar geti líka verið þýðing-
arlausir.
„Upplestur er oft góð auglýs-
ing á góðri bók og vekur áhuga á
henni. Hins vegar eru til gerðir
af upplestrum sem ég hef enga
trú á. Það er þegar verið er að
láta höfunda lesa upp í stórmark-
aði eða verslunarmiðstöð. Það er
tóm tjara. Fyrir nokkrum árum
lenti ég í því að eiga að lesa upp í
Kringlunni. Það var skelfilegt og
algerlega mislukkað. Maður lær-
ir að vera ekki að hlaupa út um
allt,“ segir Aðalsteinn.
Aðalsteinn nefnir einnig upp-
lestra í skólum, á vinnustöðum og
hjá félagasamtökum. Þeir séu þó
fremur kynning á höfundinum
sjálfum og mikilvægir fyrir þá.
„Í fyrra voru sumir höfundar
einfaldlega í bókabúðum við af-
greiðslustörf. Það mæltist mjög
vel fyrir. Það eru margir sem
hafa upplifað það að eiga að árita
en svo selst bara ein bók eða eng-
in. Það er mjög neyðarlegt,“ seg-
ir Aðalsteinn, sem telur betra
fyrir höfundana að hafa eitthvað
fyrir stafni í bókabúðunum.

AÐALSTEINN ÁSBERG SIGURÐSSON
„Upplestur er oft góð auglýsing á góðri
bók og vekur áhuga á henni. Hins vegar
eru til gerðir af upplestrum sem ég hef
enga trú á,“ segir formaður Rithöfunda-
sambands Íslands.
Formaður Rithöfundasambands Íslands:
Tóm tjara að lesa upp í stórmarkaði
KRISTBJÖRG OG MARGRÉT
Hafa farið saman í gegnum súrt og sætt í leiklistinni og lífinu almennt í 50 ár.
ERLENT
BJÖRK
Björk Guðmundsdóttir hefur gefið út safn-
plötu með sínum bestu lögum.
Heimasíða Bjarkar:
Íslandsferð
í verðlaun
TÓNLIST Aðdáendum Bjarkar Guð-
mundsdóttur söngkonu er gefinn
kostur á því að vinna ferð til Ís-
lands á heimasíðu hennar. Tilefn-
ið er útgáfa safnplötu með bestu
lögum hennar, sem er nýkomin út.
Með því að skrá sig inn á síðuna
bjork.com geta aðdáendur tekið
þátt í keppninni. Tveir sigurveg-
arar verða valdir úr og fá að laun-
um tveggja daga ferð til Íslands
með Flugleiðum þar sem hót-
elgisting er innifalin.

Í VITNALEIÐSLUM
Dr. John Nash, kennari við Princeton-há-
skólann, Nóbelsverðlaunahafi í hagfræði
og viðfangsefni myndarinnar A Beautiful
Mind, er vitni í máli sem bandarískir
bændur hafa höfðað gegn DuPont-fyrir-
tækinu.
BEÐIÐ EFTIR STRÆTÓ
Gott er að tylla sér niður í dagsins önn og láta hugann reika á meðan beðið er
eftir næsta vagni.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/B
IL
LI
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/R
Ó
B
ER
T