Fréttablaðið - 22.04.2003, Síða 10

Minni flokkarnir hafa aukiðfylgi sitt í síðustu viku sam-
kvæmt skoðanakönnun Frétta-
blaðsins og stóru flokkarnir misst
fylgi. Samfylkingin mælist nú
með minna en 30 prósenta fylgi í
fyrsta sinn á þessu ári. Sjálfstæð-
isflokkurinn er með rúmlega 35
prósenta fylgi,
Frjálslyndir eru
þriðji stærsti
flokkurinn með
tæp 13 prósent,
Framsókn hækkar í
tæplega 12 prósent
en Vinstri grænir
eru enn undir 10
prósentum. Sem löngum fyrr
myndi ríkisstjórnin falla ef þess-
ar niðurstöður gengju eftir.
Sú kenning gæti talist skynsöm
sem segði að smærri flokkarnir
hefðu jafna möguleika til að vaxa
á við þá stærri þegar hingað er
komið í kosningabaráttunni. Kjós-
endur gera líklega upp hug sinn
eins og viðskiptavinir vídeóleig-
anna. Sumir vita hvaða mynd þeir
ætla að leigja en aðrir ætla að
ákveða sig fyrir framan rekkann.
Þegar þangað er komið hafa allir
myndir tiltölulega jafna mögu-
leika. Og því lengur sem við-
skiptavinurinn stendur fyrir
framan rekkann því minna vægi
hefur mat hans áður en hann kom
á leiguna. Sumir finna mynd við
sitt hæfi en aðrir fá hausverk af
vöruúrvalinu og grípa bara ein-
hverja mynd rétt fyrir lokun.
Kosningabaráttan er komin á
þetta stig. Við stöndum fyrir
framan rekkann og enn hefur um
fjórðungur ekki ákveðið sig.
Ef við leikum okkur að þessari
kenningu og skiptum hinum
óákveðnu jafnt á milli flokkanna
fimm myndi það hafa þau áhrif að
hver hinna litlu flokka myndi
bæta stöðu sína um 2 prósentu-
stig, Sjálfstæðismenn fara niður í
31 prósent og Samfylkingin niður
í 27 prósent. Auðvitað gengur
þetta ekki. En þetta gefur ef til
vill til kynna hvers litlu flokk-
arnir geta vænst að hámarki og
hversu langt niður fylgi stóru
flokkanna gæti fallið. Í það
minnsta er ljóst að þegar svona
langt er liðið á baráttuna eiga
stóru flokkarnir erfiðara með að
auka fylgi sitt en þeir minni. Til
að halda sínum 35 prósentum
þurfa sjálfstæðismenn að sann-
færa rúmlega 17.500 manns af
hinum óákveðnu um að kjósa
flokkinn. Vinstri grænum dugar
hins vegar að sannfæra tæplega 5
þúsund manns um að greiða
flokknum atkvæði. Sjálfsagt
finnst sumum það nógu erfitt
verkefni. Hvað þá að sannfæra
hátt í 10 þúsund manns af hinum
óákveðnu til að koma flokknum í
12 prósenta fylgi.
En hverjar eru víglínurnar í
kosningabaráttunni? Það er óðum
að koma í ljós að stjórnarflokk-
arnir hafa stórlega ofmetið
ánægju þjóðarinnar með þessa
ríkisstjórn. Þeir hafa haldið því
fram að fólk hafi haft það óvenju-
gott á kjörtímabilinu en sú skoðun
nær ekki ýkja langt út fyrir ríkis-
stjórnarherbergið. Allar kannanir
um mat fólks á eigin kjörum og
væntingar þess um framtíðina
benda til að ef fólk kýs með budd-
unni muni það ekki kjósa stjórnar-
flokkana. Þá hafa kannanir bent
til að ríkisstjórnin hafi klárað
kvótann sinn í að knýja fram óvin-
sæl mál. Þótt afstaðan til innrás-
arinnar í Írak hafi ef til vill ekki
ein og sér haft afgerandi áhrif þá
tæmdi hún örugglega pólitíska
inneign ríkisstjórnarinnar. Síðan
má ekki horfa fram hjá því að
staða Davíðs Oddssonar, oddvita
ríkisstjórnarinnar, er veikari fyr-
ir þessar kosningar en þær þrjár
síðustu. Og jafnvel veikari en sitj-
andi forsætisráðherra í háa herr-
ans tíð. Þótt fleiri nefni hann en
Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur
sem óskaforsætisráðherra eftir
kosningar þá er Davíð einnig sá
stjórnmálamaður sem flestir bera
minnst traust til. Annað hvort er
þetta ekki sami Davíðinn og var
síðast í framboði eða þá þjóðin
ekki sú sama. Eins og Davíð benti
sjálfur á um áramótin er traust á
stjórnmálamönnum eitt mikil-
vægasta málið í stjórnmálum.
Vantraustið á honum heldur ann-
ars vegar aftur af möguleikum
Sjálfstæðisflokksins og hins veg-
ar því að stjórnarflokkarnir nái í
gegn með fullyrðingar sínar um
góða stjórn og gott bú. ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um kosningabaráttuna og
fylgi stjórnmálaflokkanna.
10 22. apríl 2003 ÞRIÐJUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
Það heyrist stundum að Ingi-björg Sólrún Gísladóttir og
Davíð Oddsson séu eins stjórn-
málamenn – gott ef ekki eins
manneskjur líka. Helsti atvinnu-
mannþekkjari landsins, sjálfur
Gulli stjarna, var borinn fyrir
þessu einhvers staðar en með full-
tingi korta sinna og fræða leitað-
ist hann við að sýna okkur fram á
að bæði væru þau valdasjúkar
steingeitur.
Nú sé fjarri mér að gera lítið
úr speki Gulla stjörnu þó að ég
hafi að vísu sjálfur – húðlatur
maðurinn – aldrei getað lifað mig
inn í þetta eilífa steingeitar-klifur-
tal sem dynur á manni þegar
fréttist hvaða afmælisdag maður
hefur. Stjörnuspeki geymir forna
og merka visku sem enginn skyldi
forsmá, en ég held engu að síður
að eitthvað hafi glapið Gulla sýn
við lesturinn á kortunum því að
þótt Ingibjörg Sólrún og Davíð
hafi komið við á svipuðum slóðum
um sína daga þá eru þau engu að
síður í flestu tilliti algjörar and-
stæður.
Maður og kona
Það virðist nefnilega fara
merkilega mikið fram hjá mörg-
um stjórnmálaskýrendum sem
þrástagast á þessum líkindum að
þau eru hvort af sínu kyni. Davíð
er karlmaður, Ingibjörg Sólrún er
kona. Og það er ekki bara ómerki-
legt aukaatriði, þetta eru ekki
bara einhver tilfallandi mismun-
andi hylki sem þessar metnaðar-
gjörnu steingeitur hafa smeygt
sér í, heldur er þetta grundvallar-
munur sem mótar allt þeirra
starf. Davíð er mjög karllegur
stjórnmálamaður en Ingibjörg
Sólrún er mjög kvenlegur stjórn-
málamaður, jafnt í því hvernig
þau koma fyrir og hvernig þau
taka ákvarðanir og láta vald sitt í
ljós. Kannski hefur vísvitandi
verið gert lítið úr þessum kynja-
mun vegna einhverrar tilhneig-
ingar í opinberri umræðu til að
„af-kvenna“ (ef nota má svo fífla-
legt orð) þær konur sem komast
til áhrifa og mannvirðinga í sam-
félaginu – m.ö.o. svipta þær kven-
leika sínum og gefa þeim karllega
eiginleika af þeirri ástæðu að
karlkynið er talið hið eðlilega og
náttúrulega valdakyn, hið ráðandi
kyn og því hljóti kona með vald að
vera karlleg.
Ólíkur málflutningur
Davíð Oddssyni virtist í sjón-
varpinu á dögunum vera beinlínis
illt að þurfa að sitja við sama borð
og „þessi kona“ sem hann kemur
sér aldrei til að nefna á nafn og
hafði beinlínis á orði að það væri
„afskaplega óþægilegt“ að þurfa
að hlusta á hana tala, enda hefur
hann ekki treyst sér í tveggja
manna tal við hana. Þessi ríka
andúð var af Guðlaugi stjörnu-
spekingi höfð til marks um það
hversu lík þau væru – en skyldi
því ekki vera einmitt öfugt farið?
Málflutningur þeirra er að
minnsta kosti afar ólíkur – reyni
menn bara að ímynda sér Ingi-
björgu Sólrúnu lýsa samtali eins
og Davíð sagði frá að hann hefði
átt við Hrein Loftsson. Það er eitt-
hvað fantatískt stundum við mál-
flutning Davíðs, honum hættir til
að ýkja og sviðsetja og dramat-
ísera, hann er skáld og sagnamað-
ur, málar allt stórum djörfum
dráttum í orðum sínum. Ingibjörg
Sólrún er hins vegar jarðbundin
og málefnaleg, hún segir ekki sög-
ur heldur tínir saman staðreyndir
sem smám saman skapa sannfær-
andi mynd, hún talar um hug-
myndir og lífsafstöðu fremur en
persónur og tal hennar virðist
fremur snúast um leit að niður-
stöðu en þörf fyrir að snúa okkur
á sitt band.
Að vísu eru þau bæði skýr í
framsetningu og eiga auðvelt með
að tala þannig að maður skilji þau.
Bæði hafa þann hæfileika að láta
allt sem þau segja hljóma eins og
sáraeinföld sannindi – á góðum
degi er viss tærleiki í málflutn-
ingi þeirra beggja. En fleira skil-
ur þó á milli: Davíð er orðheppinn
og fyndinn sem bæði er styrkur
hans og veikleiki því hann sér
einatt fyndnu hliðina á málflutn-
ingi andstæðinganna og hefur
gott auga fyrir því sem fáfengi-
legt er, sem er góður eiginleiki
fyrir rithöfund en ekki alls kostar
heppilegt fyrir valdamann því
með því að benda á hið hlálega hjá
andstæðingnum virðist hann gera
lítið úr minnimáttar. Ingibjörg
Sólrún lætur yfirleitt alveg ógert
að snúa út úr fyrir andstæðingum
á þennan hátt en henni er hins
vegar gjarnt að efast um klisjur
sem kann að virka hofmóðugt af
fólki sem dálæti hefur á þess hátt-
ar málflutningi.
Raunverulegt val
Þau hafa ólíkan stíl og stjórnar-
hættir þeirra eru ólíkir. Bæði
voru þau vinsælir borgarstjórar
en leið þeirra úr þeim stóli og í
landsmálapólitíkina er merkilega
ólík. Davíð tók ekki áhættu, hann
lagði ekkert undir sjálfur þegar
hann skoraði Þorstein Pálsson á
hólm og hirti af honum leiðtoga-
hlutverk Sjálfstæðisflokksins og
leið hans eftir það var greið til
æðstu metorða sökum þess að
Sjálfstæðisflokkurinn er einn og
óskiptur á meðan vinstri menn
hafa kosið að skipa sér í marga
flokka. Allir þekkja leið Ingi-
bjargar Sólrúnar inn í landsmálin
– hún afsalaði sér einni helstu
valdastöðu landsins til að setjast í
sæti í Reykjavík sem þá var talið
alveg vonlaust til þingsetu. Hún
var lengi að reyna að ná sáttum
við leiðtoga hinna vinstri flokk-
anna um að hún væri sjálfs sín
ráðandi – sem þeir gátu ekki fall-
ist á – og hún hirti ekki formanns-
stöðu af neinum á leið sinni.
Eins? Öðru nær, en bæði geta
orðið forsætisráðherrar. Milli
þeirra er raunverulegt val. ■
Vinnum
bug á fátækt
Kona sem er öryrki skrifar:
Ég vildi gjarnan heyra annantón í forsætisráðherranum
okkar þegar umræðuna um fá-
tækt ber á góma. Tón sem hljóm-
aði á þá leið að farið yrði í að-
gerðir til handa þessum hópi sem
allra fyrst. Tón sem útskýrði að
auðveldara sé fyrir lítið þjóðfé-
lag að koma í veg fyrir að vissir
þjóðfélagshópar festist í fá-
tækragildrunni en milljónaþjóð-
irnar í kringum okkur. Þess í stað
talar forsætisráðherrann um að
hér sé minnsta fátæktin í öllum
heiminum – er hann þá að miða
við höfðatölu? Við erum ein fá-
mennasta þjóð í heimi. Finnst al-
menningi 20.000 manna hópur
sem er undir fátæktarmörkum
lítill eða stór? Þessi tala er sam-
bærileg við íbúafjölda næst-
stærsta bæjarfélagsins á land-
inu. Telst það lítill eða stór hóp-
ur? Þó að hópurinn teldi aðeins
þúsund manns þá væri það samt
þúsund manns of mikið.
Svo talar forsætisráðherra um
að hér hafi alltaf verið fátækt,
eins og við því sé ekkert hægt að
gera. Ég segi aftur á móti, í litlu
þjóðfélagi sem þessu á hvergi að
vera jafn auðvelt að vinna bug á
fátækt og útrýma þessum smán-
arbletti. ■
Um daginnog veginn
GUÐMUNDUR
ANDRI
THORSSON
■
skrifar um muninn á
forsætisráðherraefni
Sjálfstæðisflokksins
og Samfylkingarinnar.
Eins?■ Bréf til blaðsins Tími jafnra tækifæra
Hjálmar Árnason,
varaþingflokksformaður Framsóknarflokksins
Óðaverðbólga
„Fram kom hjá hinum ágæta Guðjóni Arnari að
Frjálslyndir hafa ekki unnið sína heimavinnu nógu vel.
Hækkun persónuafsláttar um hvern þúsundkall þýðir í
raun tveggja milljarða útgjöld fyrir ríkissjóð. Að ætla
að taka þetta í einu stökki eins og þeir segja þýðir út-
gjaldaaukningu um yfir tuttugu milljarða á einu ári. Það
þýðir kollsteypu með óðaverðbólgu, vaxtahækkunum og
þar fram eftir götum. Því er einn fremsti skattasérfræð-
ingur þjóðarinnar, Halldór Ásgrímsson, fyrstur með þá
hugmynd að lækka tekjuskattinn um fjögur prósent, það
kemur fólki best og svo bætast hin ótekjutengdu barna-
kort við. Það er ábyrgasta leiðin sem verður farin, er
innan þeirra þolmarka sem efnahagslífið býður upp á og
felur jafnframt í sér bestu kjarabæturnar fyrir fólkið.“
Sigurður Ingi Jónsson,
oddviti Frjálslynda flokksins í Reykjavík norður
Ruglingur á hugtökum
„Ég held að menn hafi ruglast á hugtökum. Gefum
okkur að Halldór Ásgrímsson fari með rétt mál, að hver
þúsundkall sem gefinn er í skattaafslátt kosti ríkið 2,2
milljarða. Lítum á þá misþróun sem hefur orðið á af-
slættinum á móti launaþróun. Skattaafslátturinn er
14.000 krónum lægri en hann væri ef hann hefði fengið
að þróast eins og launaþróunin hefur verið. Það þýðir að
verið er að skattleggja þjóðina um 31 milljarð umfram
það sem annars væri. Það er stóri áfellisdómurinn í
þessu máli. Ríkið hefur tekið óhemjuskatta af launafólki
með því að leyfa þróuninni að verða. Við ætlum að
hækka skattaafsláttinn þannig að skattmörkin hækki um
10.000. Þannig fær fólk 10.000 krónum meiri ráðstöfun-
artekjur. Það kostar rétt tæplega tíu milljarða á ári.“
Framsókn og frjálslyndir deila um skatta
Skiptar skoðanir
■ Af Netinu
Hlutabréf í ævintýri
„Við, sem kusum Vigdísi árið
1980, munum aldrei gleyma því.
Það var einsog að eignast hluta-
bréf í ævintýri að eiga hlutdeild í
sigri hennar. Tilfinningin var
ólýsanleg og hverfur aldrei. Það
sama liggur í loftinu núna. Vor-
blærinn hvíslar ævintýrum.“
ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON Á VEFNUM XS.IS.
Davíðskvótinn
„Það er ég alveg viss um að við
Árni Mathiesen áttum það sam-
eiginlegt að heyra af 30.000
tonna kvótaaukningunni í frétt-
unum. Davíð, eins og honum er
bæði tamt og lagið, hunsaði allt í
senn, sjávarútvegsráðherra,
Hafró, og verklag við úrvinnslu,
ákvarðanatöku og tilkynningu á
aflamarksbreytingum.“
SIGURÐUR INGI JÓNSSON Á VEFNUM XF.ISHalldór Ásgrímsson og Guðjón Arnar Kristjánsson deildu um skattatillögur Frjálslynda flokksins í Kastljósi í síðustu viku.
■
Annað hvort er
þetta ekki sami
Davíðinn og var
síðast í fram-
boði eða þá
þjóðin ekki sú
sama.