Fréttablaðið - 31.08.2003, Qupperneq 29

29SUNNUDAGUR 31. ágúst 2003
ursins, vera sendiboðar illra skila-
boða og þau látin horfa upp á
hvernig faðirinn er niðurlægður.
„Allt er þetta ofbeldi í garð barns-
ins sem mun skaða það síðar,“
segja feðurnir. „Með þessu and-
lega ofbeldi er heilsu og þroska
barnsins stofnað í verulega hættu.
Í slíkri barnamisnotkun eru eigin
hagsmunir forsjárforeldrisins
teknir framyfir hagsmuni barns-
ins. Slík barnamisnotkun fótum
treður traust barnsins til foreldra
sinna, alið er á sektarkennd þess,
búin til togstreita innra með því
og stuðlað að andlegu gjaldþroti
þess. Jafnframt ýtir það undir lé-
lega sjálfsmynd þess svo að barn-
inu finnst það annars flokks ein-
staklingur.“
Hvað vilja feðurnir?
Feðurnir hafa sett fram kröfur
þess efnis að umgengnistálmun-
um sé mætt með dagsektum á for-
sjárforeldrið, frystingu meðlags-
og bótagreiðslna og að forsjárfor-
eldrið verði svipt forsjá barnanna
við ítrekaða misnotkun. Feðurnir
vísa meðal annars í barnasáttmála
Sameinuðu þjóðanna máli sínu til
stuðnings, þar sem kveðið er á um
rétt barna til þess að þekkja báða
líffræðilega foreldra sína eftir
því sem unnt er og „njóta um-
mönnunar þeirra,“ eins og segir í
7.grein sáttmálans. „Ný barnalög
sem samþykkt voru á nýliðnu
þingi kveða einnig á um að börn
eigi rétt á að þekkja báða foreldra
sína á sama hát,“ segir í yfirlýs-
ingu feðranna. Þeir benda á að í
greinargerð með frumvarpinu sé
kveðið á um að eðlileg umgengni
barns við föður, eftir skilnað, sé
86-120 dagar á ári.
Félag ábyrgra feðra bendir
jafnframt á Ársskýrslu Ráðgjafa-
þjónustu í umgengnis- og forsjár-
málum hjá sýslumannsembættun-
um á suð-vesturhluta landsins,
sem gefin var út árið 2001, og er
eftir sálfræðingana Jóhann B.
Loftsson og Gunnar H. Birgisson.
Þar segja þeir að lágmarksum-
gengni foreldris eigi að vera 123
dagar. „Í stórum dráttum má
segja að í dag séu grunnviðmið
um lágmarksumgengni þessi,“
segir í skýrslunni. „Miðað er við
að barn fari til forræðislauss for-
eldris aðra hverja helgi frá föstu-
dagseftirmiðdegi til mánudags-
morguns. Barnið fari auk þess til
þess foreldris einn eftirmiðdag á
virkum degi aðra hverja viku. Það
dvelji samfellt í 4 vikur í sumar-
fríi hjá forræðislausa foreldrinu
og að auki eina viku á haustmiss-
eri og eina viku á vormisseri. Á
jólum er oftast miðað við að barn-
ið dvelji á lögheimili sínu á að-
fangadagskvöld en fari til hins
foreldrisins í heimsókn á Þorláks-
messu og jóladag. Almenna regl-
an er að börnin séu til skiptis hjá
foreldrum sínum um áramót.“
Hinir ábyrgu feður benda hins
vegar á að sýslumenn úrskurði oft
minni umgengni barna og feðra,
eða „beita sér fyrir að samningar
milli forsjárforeldra og hins for-
sjárlausa feli í sér minni um-
gengni,“ eins og segir í yfirlýs-
ingu þeirra. „Þannig vinna sýslu-
menn gegn hagsmunum barnanna
sem lögin verja.“
Mikilvægi föðurins
Þótt ljóst sé að feður hafa mis-
mikinn áhuga á því að hitta börnin
sín eftir skilnað, eins og dæmi eru
um – og margar mæður og börn
hafa bitra reynslu af í gegnum tíð-
ina – þá leggja félagsmenn í Fé-
lagi ábyrgra feðra á það áherslu
að feður hafi upp til hópa áhuga á
uppeldi barna sinna. Þjóðfélagið
miðist hins vegar við það, að þeir
hafi það ekki. Slíkt kann að hafa
átt rétt á sér í eina tíð, þegar feð-
ur sinntu einungis fyrirvinnu-
starfi, en voru lítið inni á heimil-
um. Þetta hefur hins vegar breyst.
Félag ábyrgra feðra vísar í
rannsóknir sem sýni að börnum sé
beinlínis meint af því að hafa lítið
af föður sínum að segja. „Föður-
lausum börnum er langtum hætt-
ara við að misnota vín og vímu-
efni, við geðrænum vandamálum,
við sjálfsmorði, lítilli menntun,
barneignum á táningsaldri, og af-
brotum,“ segir í bandarískri rann-
sókn á börnum frá föðurlausum
heimilum, unni af bandaríska geð-
lækninum Richard A. Gardner,
frá árinu 2002.
Hvað sem segja má um þær
rannsóknir, er ljóst að karlmenn
hafa kveðið sér hljóðs í mótmæl-
um hér á landi og allt eins víst að
rödd þeirra eigi eftir að verða há-
værari á því sviði á komandi
árum. Þess eru alla vega dæmi um
utan úr heimi, bæði frá Banda-
ríkjunum, eins og áður er nefnt,
og í Bretlandi þar sem feður hafa
vakið talsverða athygli á sínum
málstað. En hvort að kynjastríð,
eins og dæmi eru um að rithöf-
undar hafi skrifað um í framtíðar-
sögum, sé í uppsiglingu skal hins
vegar ósagt látið. Það er vonandi
að kynin nái viðunandi lausn á
deilum sínum áður en kemur til
alvarlegra átaka.
gs@frettabladid.is
HEFUR FÖÐURLEYSI
SLÆMAR AFLEIÐINGAR?
Félag ábyrgra feðra vitnar í rannsóknir og heldur því
fram að börn frá föðurlausum heimilum séu:
5 sinnum líklegri til að fremja sjálfsmorð
32 sinnum líklegri til að flýja að heiman
20 sinnum líklegri til að eiga við hegðunarvanda að stríða
14 sinnum líklegri til að nauðga
9 sinnum líklegri til að hætta í skóla
20 sinnum líklegri til að enda í fangelsi
Þeir halda því jafnamt fram að börn sem svipt séu
föður sínum séu:
72% allra morðingja á táningaaldri
60% nauðgara
70% unglinga í fangelsi
tvisvar sinnum líklegri til að hætta í skóla
3 af hverjum 4 unglingum sem fremja sjálfsvíg
80% ungmenna á geðsjúkrahúsum
90% þeirra sem flýja að heiman.
Feðurnir hafa sett
fram kröfur þess efnis
að umgengnistálmunum sé
mætt með dagsektum á for-
sjárforeldrið, frystingu með-
lags- og bótagreiðslna og að
forsjárforeldrið verði svipt
forsjá barnanna við ítrekaða
misnotkun.
,,
FEÐUR MEÐ MÓTMÆLASPJÖLD
Nokkrir meðlimir í Félagi ábyrgra feðra stöðu með mótmæla-
spjöld fyrir utan Sýslumannsembættið í Hafnarfirði í liðinni viku,
þar á meðal þessir fjórir hér á opnunni. Ekki er ólíklegt að mál-
staður þeirra eigi eftir að heyrast meira hér á landi.