Fréttablaðið - 11.01.2004, Blaðsíða 17

18 11. janúar 2004 SUNNUDAGUR
Lætin í kringum Hannes
Óhætt er að segja að enginbók síðari ára hafi verið jafn
umdeild og Halldór, fyrsta bindi
ævisögu Halldórs Kiljans Lax-
ness eftir Hannes Hólmstein
Gissurarson. Höfundurinn hef-
ur legið undir þungum ásökun-
um varðandi heimildanotkun og
jafnvel verið sakaður um rit-
stuld. Hannes Hólmsteinn hefur
ítrekað vísað þessari gagnrýni á
bug.
Í bók sinni, Halldór, vísar
Hannes Hólmsteinn stundum í
heimildir og stundum ekki. Sem
dæmi um hið síðarnefnda má
nefna að í fyrsta kafla bókarinn-
ar koma fyrir málsgreinar úr
Innansveitarkróniku Laxness,
en höfundur gerir ekki grein
fyrir þeim aftanmáls í þeim
kafla. Hann er spurður hvort
þetta sé ekki blekkjandi þar sem
lesendur gætu tekið orð Laxness
sem orð Hannesar Hólmsteins.
„Ég hefði átt að hafa tilvísun í
Innansveitarkróniku en hún féll
niður. Það eru mistök,“ segir
Hannes Hólmsteinn. „Á öðrum
stöðum hef ég tilvísanir og tel
að þær séu nægilega margar. Ég
hélt í sakleysi mínu að það væri
nóg að hafa 1.600 tilvísanir í
bókinni.“
Finnst þér ekki eftir á að
hyggja að tilvísanir hefðu átt að
vera fleiri?
„Mér finnst fullkomið álita-
mál hvort ég hefði átt að hafa
fleiri tilvísanir. Það má líka
segja að ég hefði átt að hafa
færri tilvísanir. Ef ég hefði
sleppt tilvísunum og sagt í
fyrstu köflunum að ég væri að
nýta mér minningarbækur Hall-
dórs Laxness, hefði það þá
nægt? Það er opin spurning
hvernig hefði átt að gera þetta.
Annars vil ég vekja athygli á því
að umræðan hefur færst frá fá-
ránlegum ásökunum um ritstuld
yfir í umræðu um það hvort ég
sé með nægilega margar tilvís-
anir í bókinni. Ég er þeirrar
skoðunar að vinnubrögð mín
hafi verið eðlileg og heiðarleg
en auðvitað má alltaf eitthvað
betur fara. Í minni bók, eins og
flestum bókum af þessu tagi,
eru villur sem ég leiðrétti síð-
ar.“
Tek gagnrýni fagnandi
Hannes Hólmsteinn segist
ekki hafa átt von á þeim hörðu
viðbrögðum sem bókin vakti.
„Ég hafði lagt mig fram við að
hafa bók mína vandaða og góða,
enda hafa ekki komið fram veru-
legar athugasemdir við efni bók-
arinnar,“ segir hann. „Það hafa
komið fram athugasemdir við
formsatriði, sem eru smáatriði.
Ég held að menn hafi misst til-
finningu fyrir réttum hlutföllum
í gagnrýninni.“
Hann segir umræðuna síðustu
vikur ekki munu hafa mikil áhrif
á ritun seinni bindanna tveggja:
„Ég geri ráð fyrir að vinna þau
bindi á svipaðan hátt og fyrsta
bindið og vera með heillega frá-
sögn, en í seinni bindunum þarf
ég auðvitað ekki á æsku-
minningabókum Halldórs að
halda. Ég geri ráð fyrir að annað
bindið komi út í haust.“
Það fóru á kreik sögusagnir
um að þú hefðir hringt í Pál
Björnsson, gagnrýnanda Kast-
ljóss, eftir gagnrýni hans á bók
þína og hundskammað hann.
„Ég hundskammaði hann ekki
en ég hringdi í hann og spurði
hann hvað hann hefði við bókina
að athuga og hann sagði mér það.
Það var hreinskilið samtal.“
Finnst þér eðlilegt að rithöf-
undur hringi í gagnrýnanda eftir
slæman dóm?
„Já, vegna þess að ég var að
spyrja hann hvað honum fyndist
að bókinni og satt að segja fannst
mér það sem hann tíndi til frem-
ur smávægilegt. Ég vil hafa það
sem sannara reynist og þess
vegna vildi ég fá að vita hvað
honum fyndist athugavert við
bókina því það kom ekki skýrt
fram í sjónvarpsþættinum.“
Áttu erfitt með að þola gagn-
rýni?
„Nei, ég tek henni fagnandi
vegna þess að ég held að öll
mannanna verk megi laga og
bæta. Það er ástæða þess að ég
lét marga lesa bókina yfir og
þeir færðu mjög margt til betri
vegar. Enginn er óskeikull og það
sést best á gagnrýnendum mín-
um en í þeirra máli eru margar
misfellur og rangfærslur.“
Er ekki að leyna neinu
Þú sendir frá þér langa grein-
argerð þar sem þú svaraðir
gagnrýni á bók þína. Greinar-
gerðin bar með sér að vera ekki
skrifuð í reiði. Þú ert ekki skap-
laus maður, langaði þig ekki til
að svara gagnrýninni strax?
„Ég hugsaði með sjálfum
mér að best væri að fara yfir
málið í ró og næði og jafna sig á
því. Síðan vildi ég svara gagn-
rýninni rökvíslega. Eins og ég
sagði áðan þá má alveg ræða
hversu margar tilvísanir ég á að
hafa en ég kann því afar illa ef
HANNES HÓLMSTEINN GISSURARSON
„Það getur verið að ég sé stundum full harðskeyttur en ég
er ekki óheiðarlegur og í bók minni var ég síður en svo að
reyna að eigna mér hugmyndir annarra. Sjálfur hef ég nóg
af hugmyndum, ég þarf ekki að stela þeim. Ég tek þessu
með jafnaðargeði en þegar ég horfi um öxl saka ég sjálfan
mig um að hafa látið aðeins of mikið á mér bera í sam-
bandi við kynningu á bókinni. Að sumu leyti get ég sjálfum
mér um kennt hvað viðbrögðin voru heiftarleg.“
Hannes Hólmsteinn Gissurarson prófessor hefur legið undir þungum ásökunum vegna bókar sinnar um Halldór Laxness. Það er ekki í
fyrsta skipti sem gjörðir Hannesar valda deilum. Maðurinn er umdeildur. Í viðtali við Fréttablaðið talar Hannes um bókina, viðbrögðin,
málsvörnina, stjórnmálaástandið, fjölmiðlana, Davíð og frjálshyggjuna.
Öðrum þræði snýst
umræðan um ævi-
sögu mína ekki um mig
heldur snýst hún um það
hverjir eiga að skilgreina
menninguna. Það er ákveð-
inn hópur í þjóðfélaginu
sem telur sig hafa einkarétt
á menningunni og hann er
mjög andvígur því að ég fái
að taka til máls um menn-
inguna. Það eina sem ég bið
um er að fá að taka til máls.
Ég lít ekki svo á að ég sé
boðflenna í veislunni. Ég lít
svo á að okkur sé öllum
boðið í þessa veislu sem er
íslensk menning.
,,
Halda menn að ég sé
sá auli að ég hafi
ekki vitað að allir Laxness-
sérfræðingar landsins
myndu lesa bókina gaum-
gæfilega? Ég vissi það og ég
taldi eðlilegt og sjálfsagt fyr-
ir frásögnina að fella inn í
hana ýmsar lýsingar Laxness
á aðstæðum, atvikum og
einstaklingum. Ég geri skil-
merkilega grein fyrir þessu í
eftirmála. Ég var ekki að
leyna neinu. Mér datt ekki í
hug að fólk myndi finna
þetta að bókinni. Ég reyndi
eins og ég gat að hafa hana
vandaða og málefnalega.
,,
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/G
VA