Tíminn - 16.02.1972, Blaðsíða 9

Miövikudagur 16. febrúar 1972
TÍMINN
9
Utgefandií FrattiíbkttarftDkkurinn
Framkv*irxja»ti(iri; Krlstfán Bínodlktssoti, Rjtsljorar: Þórarirtb
: : : Fórarinsson Amdré>S KftatfáflSSOrt,: ióft IbdfÍ5i
G. Þorstcinsson og Tómas Ksríwoiv Aúglýsingastjóri: Steln-
grímur Gislason. RUstjórnúrsknfstOfur i íddúbúsinu, SÍmar
183ÖO — 18306. Skrif^tofur Banka$trætf 7. Afgret55iusfmi
12333, Augiýríngasímj 19523*. AtSrar skrifstofur sifuf T8300.
\ Áikrtftargíald kt, 22$,ÖO á mánu&i Innanlantts; í lausasoly
krí 13v00 ólnUKBS. — fitiSaþrent h.f. (Offsat)
Fagnaðardagur
Sá merkisatburður gerðist á Alþingi íslend-
inga i gær, að algjör samstaða allra þingflokka
og þingmanna varð um afgreiðslu þingsálykt-
unar um útfærslu fiskveiðilögsögunnar við ís-
land i 50 sjómilur frá grunnlinum þann 1.
september n.k. Þetta er mikið fagnaðarefni og
mun reynast okkur ómetanlegt i þeirri baráttu,
sem er fram undan fyrir viðurkenningu og full-
um sigri i þessu lifshagsmunamáli okkar, en sú
barátta getur orðið bæði löng og ströng.
Þær vonir, sem andstæðingar okkar i land-
helgismálinu, kunnu að hafa bundið við klofn-
ing eða ágreining um ákvörðun Alþingis um út-
færsluna, eru nú brostnar. íslendingar hafa nú
sannað ótviræðan, samstæðan og eindreginn
þjóðarvilja i þessu mesta hagsmunamáli sinu.
Formenn og þingflokkar stjórnarandstöð-
unnar eiga sérstakar þakkir skilið. Þrátt fyrir
mismunandi skoðanir um einstök atriði i sam-
bandi við landhelgismálið sýndu þeir full-
komna þjóðhollustu og þegnskap, viku ágrein-
ingi um einstök atriði til hliðar og sýndu og
sönnuðu umheiminum, að i þessu máli eiga ís-
lendingar eina sál, einn vilja, órofa samstöðu
um að standa sem einn maður þar til fullur sig-
ur er unninn.
Um þennan atburð sagði Ólafur Jóhannes-
son, forsætisráðherra, m.a., að hann væri ekki
i nokkrum vafa um að virðing manna fyrir Al-
þingi við þennan atburð, en hans mundi verða
minnzt um ókomin ár og verða skráður skýrum
stöfum i sögu Alþingis. Ekki yrði aðeins tekið
eftir þessari afgreiðslu málsins hér heima,
heldur einnig erlendis.
Ennfremur sagði forsætisráðherra:
„Eftir þessa samþykkt má öllum vera ljóst,
að ekki verður hvikað frá fyrirhugaðri útfærslu
fiskveiðimarkanna. útfærslan verður látin
taka gildi 1. september þetta ár og Bretum og
Vestur-Þjóðverjum verður enn á ný gerð skýr
grein fyrir þvi, að við teljum, að ákvæðin um
málskot til Alþjóðadómstólsins eigi ekki lengur
við og okkur þvi óskylt að hlita þeim að þvi er
fyrirhugaða útfærslu varðar. Ég vil taka það
skýrt fram við þetta tækifæri, að það verður
ekki af rikisstjórnarinnar hálfu um að ræða
neinar tilslakanir frá þeirri stefnu, sem mörk-
uð er með þessari Alþingissamþykkt. Rikis-
stjórnin mun fylgja henni fast fram. Engin
þjóð ætti að gæla við þá hugmynd, að við verð-
um með hótunum eða efnahagslegum þvingun-
araðgerðum neyddir til að hverfa frá fyrirætl-
unum okkar um útfærslu.”
Eftir að 60 þingmenn höfðu að viðhöfðu
nafnakalli lýst órofasamstöðu um útfærsluna,
sagði Einar Ágústsson utanrikisráðherra við
Timann:
,,Ég leyfi mér að þakka utanrikismálanefnd
mjög gott starf, sérstaklega finnst mér ástæða
til að þakka formönnum stjórnarandstöðu-
flokkanna, Jóhanni Hafstein og Gylfa Þ. Gisla-
syni fyrir þeirra starf og samkomulagsvilja.
Þessi órofasamstaða þjóðar og þings verður
okkur öllum mikil hvatning i þeirri baráttu,
sem fram undan er.” — TK
ERLENT YFIRLIT
Pekingför Nixons
getur breytt miklu
En beinn árangur verður sennilega litill í fyrstu
A MORGUN mun Nixon for-
seti hefja hina sögulegu ferð
sina til Peking. llann mun þá
leggja af stað frá Washington,
en mun ekki koma til Peking
fyrr en á mánudag, þvl að
ætlun hans er að koma við á
llawaiieyjum og Guam á leið-
inni. Fljótlega eftir komu hans
til Klna munu hefjast við-
ræður hans við kinverska
ráðamenn, en þær munu aö
sjálfsögðu fara fram fyrir
luktum dyrum og ekkert verða
sagt frá þeim fyrr en I frétta-
tilkynningu, sem verður birt
að þeim Lloknum. Samkvæmt
frásögn Nixons sjálfs á blaöa-
mannafundi. hefur ekki verið
samin nein dagskrá fyrir við-
ræðurnar, enda ckki til-
gangurinn aö þessu sinni að ná
samkomulagi um cinhver ák-
veðin atriði. Tilgangur
Pekingfararinnar, segir
Nixon, er fyrst og fremst sá,
að Kinverjar og Bandarfkja-
menn byrji að talast viö eftir
meira en tveggja áratuga al-
gert sam bandsleysi milli
þeirra. 1 kjölfarið getur svo
fylgt, að samkomulag náist
um ýms atriöi sföar.
Ætlunin er að Nixon ferðist
nokkuð um Kina, m.a. heim-
sæki hann borgirnar Shanghai
og Hangchow. Hann mun
hafa með sér fjölmennt
fylgdarlið sérfræðinga og að-
stoðarmanna, og auk þess
verða i fylgd með honum um
40 bandariskir blaðamenn og
útvarpsmenn, en þeir vildu
miklu fleiri komast i ferðina.
bAÐ verður ekki sagt,
þegar Nixon byrjar ferðina, að
byrlega blási fyrir honum
varðandi árangur. Flestar
fregnir frá Vietnam benda til
að bjóðfrelsishreyfingin i
Suður-Vietnam undirbúi
meiriháttar sókn á ýmsum
vigstöðvum um það leyti, sem
Nixon verður i Kina. A.m.k.
óttast Bandarikjastjórn þetta
og hefur sökum þess látið
halda uppi meiri loftárásum á
ýmsa staði i Norður-Vietnam
og Suður-Vietnam en nokkru
sinni áður. Tilgangur þessara
árása er sagður sá að hindra
liðsflutninga og vopna-
flutninga frá Norður-Vietnam
til Suður-Vietnam. Ýmsir
þeirra, sem kunnugastir eru,
draga i efa, að loftárásirnar
beri þennan árangur frekar en
áður. Hins vegar séu þær
vænlegasta leiðin til að hindra
friðsamlegt samkomulag i
Vietnamdeilunni. Kinverjar
telja sér lika ekki annað fært
en að mótmæla þeim harð-
lega, og hefur sjaldan verið
deilt harðar i kinverskum
blöðum en að undanförnu á
stefnu og framferði Banda-
rikjanna i Vietnam. Fyrir þá
Mao og Nixon verður ekkert
þægilegt að setjast að sam-
ningaborði undir þeim
kringumstæðum.
AUK Vietnam-striðsins
verður það afstaðan til For-
mósu, sem mun valda mestum
erfiðleikum i viðtölum Nixons
viðkinverska forustumenn. Af
hálfu Pekingstjórnarinnar er
það skilyrði sett fyrir öllu
beinu stjórnmálasambandi
við hana, eins og skiptum á
sendiherrum, að viðkomandi
riki viðurkenni yfirráð hennar
yfir h'ormósu. betta munu
Bandarikin ekki gera i náinni
framtið, og þvi eru engar
horfur á, að beint stjórnmála-
samband komist á milli þeirra
og Kina að sinni. Effir að
Vietnam-styrjöldinni lýkur,
mun Formósu-málið halda
áfram að vera hið viðkvæma
ágreiningsefni i sambúð
Bandarikjanna og Kina, og
það að sjálfsögðu enn meira
sökum þess, að tilvera For-
mósu sem fjálfstæðs rikis
byggist fyrst og fremst á
stuðningi Bandarikjanna.
1 viðræðunum við Mao og
félaga hans hefur Nixon hins
vegar eitt gott tromp á hend-
inni. Hann mun i maímánuði
næstkomandi fara til Moskvu
til viðræðna við ráðamenn
þar. Gangi honum illa við-
ræðurnar i Peking, getur hann
orðið samningafúsari i Mosk-
vu, en það munu Mao og
félagar hans ekki kæra sig
um. beir kæra sig ekkert um
að sambúð Rússa og Ban-
darikjamanna batni svo að
Rússar geti snúið sér enn
meira að Asiumálunum en
ella. Sú staðreynd blasir lika
við, að þegar Vietnam og
Formósu sleppir, eru miklu
meiri möguleikar fyrir sæmi-
legri sambúð milli Banda-
rikjanna og Kina en t.d. milli
Kinaog Sovétrikjanna. A.m.k.
eru sennilegri hagsmunalegir
árekslrar milli þeirra fyrr-
nefndu en siðarnefndu.
bAÐ ER álit margra, sem
bezt hafa kynnt sér feril
Nixons, að Pekingför hans sé
farinmeiraaf áhuga á þvi að
vinna kosningarnar i Banda-
rikjunum næsta haust en á þvi
að bæta sambúðina milli Kin-
verja og Bandarikjamanna og
treysta friðinn. Trúlegt er það
lika, að sæmilega heppnuð
Pekingför Nixons geti treyst
aðstöðu hans og álit heima
fyrir, en misheppnuð för hans
getur lika haft öfug áhrif.
Nixon hefur hér óneitanlega
tekið verulega áhættu. Hann
gerir sér þetta lika vel ljóst, og
þvi leggur hann 'mikla
herzlu á, að hann búizt sjálfur
ekki við neinum öðrum
beinum ávinningi áð sinni en
þeim, að iorráðamenn Banda-
rikjanna og Kina byrji að
ræðast við, og vissulega getur
það eitt orðið ávinningur, er
reynzt getur mikilvægur
siðar.
bað sést vel á deilum
Pakistans og Indlands, að
Nixon tók á sig verulega
áhættu, þegar hann ákvað
Pekingförina. Vegna þess, að
Nixon
hann var búinn að ákveða
þetta ferðalag og vildi láta það
heppnast, tók hann m.a. ák-
veðnari afstöðu með Pakistan
en ( lla. Eftir er að sjá, hvort
það bætir nokkuð stöðu hans i
Peking.
EN HVER sem raun-
verulegur tilgangur Nixons
hefur verið, þegar hann
ákvaö Pekingföring, verður
sú ákvörðun eigi að siður
alltaf talin mikilvægur sögu-
legur atburður. Algerlega
oeðinegt ástand rikti i sambúð
KinverjaogBandarikjamanna,
og það þurfti að gera eitthvað
tii að breyta þvi. betta var
gert á myndarlegan hátt af
báðum aðilum; fyrst með þvi,
að Mao bauð Nixon heim, og
siðan með þvi, að Nixon þá
boðið. begar hafa fylgt i kjöl
far þessa óvenjulega heim
boðs þýöingarmiklar
breytingar i alþjóðamálum, er
telja má beint og óbeint af-
leiðingar þess. bar má i fyrsta
lagi nefna aukna samvinnu
Rússa og Indverja, sem getur
átt eftir að hafa mikil áhrif i
Asiu. I öðru lagi má svo nefna,
að heldur virðist nú draga
saman með Rússum og
Japönum. Gromiko utanrikis-
ráðherra Sovétrikjanna fór i
heimsókn til Japan fyrir
nokkru og hlaut hinar vin-
samlegustu móttökur. I lok
þessa íerðalags hans buðu
Itússar heim Sato forsætisráð-
herra, og mun hann fara bráð-
lega til Moskvu. Sato stóð
mjög höllum fæti heima fyrir
eftir að Kinverjar fengu inn-
göngu i Sameinuðu þjóðirnar,
en heimboðið til Moskvu er
talið hafa bætt aðstöðu hans að
nýju. Minni likur þykja siðan
til þess, að hann láti af völdum
i vor, eins og reynt hefur verið
að þvinga hann til, heldur sitji
hann til haustsins, eins og
hefur verið ætlun hans sjálfs.
Næstu daga mun athygli
þeirra, sem fylgjast með al-
þjóðamálum, fyrst og fremst
beinast að viðræðunum i
Peking. bað er ekki ólikleg
spá, að þær eigi eftir að hafa
mikil bein og öbein áhrif á al-
þjóðamál, þótt þau geti á
ýmsan hátt orðið önnur en þeir
Mao og Nixon hafa upphaflega
ætlað. þþ