Tíminn - 06.04.1972, Page 3
Fimmtudagur 6. april 1972.
TÍMINN
3
Vilmundar Jónssonar
minnzt á Alþingi
KB—Reykjavik.
Á fundi i Sameinuðu Alþingi i
gær minntist Eysteinn Jónsson,
forseti Sameinaðs þings, Vil-
mundar Jónssonar, fyrrverandi
landlæknis og alþingismanns.
Fara minningarorð Eysteins
Jónssonar hér á cftir:
Vilmundur Jónssonjyrrverandi
landlæknir og alþingismaður,
andaðist i sjúkrahúsi hér i Reyk-
javik 28. marz siðastliðinn, 82 ára
að aldri. Hann átti sæti á Alþingi
á árunum 1931-1934 og 1937-1941,
sagði af sér þingmennsku i júli
þáð ár og hafði þá setið á 8 þing-
um alls.
Vilmundur Jónsson var fæddur
28. mai 1889 að Fornustekkum i
Nesjum i Austur-Skaftafellssýslu.
Vilmundur Jónsson
Foreldrar hans voru Jón bóndi
þar og siðar verkamaður á
Seyðisfirði Sigurðsson á Borg á
Mýrum i Austur-Skaftafellssýslu
Bjarnasonar og kona hans, Guð-
rún Guðmundsdóttir bónda að
Taðhóli i Nesjum Guðmundsson-
ar. Hann lauk gagnfræðaprófi á
Akureyri vorið 1908, stúdentsprófi
i menntaskólanum i Reykjavik
1911 og embættisprófi i læknis-
fræði i Háskóla íslands vorið 1916.
Þá um sumarið starfaði hann i
sjúkrahúsi i Osló, en var um
haustið settur héraðslæknir i
Þistilfjarðarhéraði. Haustið 1917
var hann settur héraðslæknir i
isafjarðarhéraði; skipaður i það
embætti 1919 og jafnframt yfir-
læknir sjúkrahússins þar. Gegndi
hann þeim störfum til 1. oktober
1931, er hann var skipaður land-
læknir. Var hann landlæknir tæpa
þrjá áratugi, lét af þvi embætti
vegna aldurs i árslok 1959.
Vilmundur Jónsson gegndi
ýmsum störfum ó sviði heil-
brigðis og félagsmála jafnframt
aoáistarli sinu. Hann átti sæti i
bæjarstjórn ísafjarðarkaupstað-
ar 1922-1931, sat i skólanefnd
kaupstaðarins 1926-1931, var i
stjórn Kaupfélags Isfirðinga frá
stofnun þess 1920 til 1931 og for-
maður i stjórn Samvinnufélags
ísfirðinga frá stofnun þess 1927 til
1931. Hann var i stjórn Kaup-
félags Reykjavikur 1935-1936 og
siðan i framkvæmdastjórn Kaup-
f ,'lags Reykjavikur og nágrennis
1937-1943. Hann var formaður
stjórnarnefndar Landsspitalans
1931-1933 og siöan rikisspitalanna
1933-1959, forseti læknaráðs frá
stofnun þess 1942 til 1959, formað-
ur skólanefndar Lyfjafræðinga-
skóla tslands frá stofnun hans
1940 til 1957 og formaður skóla-
nefndar Hjúkrunarskóla lslands
1945-1959. Sæti átti hann i stjórn-
skipaðri nefnd, er samdi frum-
varp til kosningalaga árið 1933 og
var i landskjörstjórn 1933-1956. I
ritstjórn rikisútgáfu námsbóka
var hann 1937-1945. Árið 1942 var
hann i stjórnskipaðri nefnd.sem
endurskoðaði barnaverndarlög.
Vilmundur Jónsson valdi sér
læknisfræði að sérnámi. Hann var
héraðslæknir hálfan annan ára-
tug við góðan orðstir og farsæll
sjúkrahúslæknir. Á þeim árum
fór hann nokkrum sinnum utan til
að kynna sér læknisstörf i sjúkra-
húsum. Lengstan hluta ævi sinnar
var hann i embætti landlæknis,
reglufastur, afkastamikill og ráð-
deildarsamur embættismaður.
Ritstörf voru gildur þáttur i
ævistarfi Vilmundar Jónssonar.
Hann samdi bækur, ritlinga og
blaðagreinar um ýmis hugðarmál
sin. Hann var bindindismaður og
ritaði talsvert um áfengismál.
Ilann skrifaði fjölda blaðagreina
um stjórnmál. Margs konar rit og
ritgerðir um heilbrigðismál og
læknamálefni voru þáttur i emb-
ættisstörfum hans. En þau mál
áttu rikari itök i huga hans en
embættisskyldur kröfðust. Saga
lækninga og læknisfræði á Islandi
var honum hugleikið viðlangs-
efni. Gagnmerk rit og ritgerðir
eftir hann um þau efni hafa birzt
á prenti. Rit hans um lækningar
séra Þorkels Arngrimssonar i
Göröum á Álftanesi var i janúar
1946 metið af læknadeild Háskóla
islands gilt til varnar fyrir
doktorsnafnbót i læknisfræði, en
hann lét við það sitja. Á sjötugs-
afmæli hans árið 1959 var hann af
Háskóla íslands sæmdur doktors-
nafnbót i heiðursskyni.
Vilmundur Jónsson var einn af
áhrifamestu frumherjum jafnað-
arstefnunnar hér á landi. Hann
var skoðanafastur, sjálfstæður i
hugsun, málsnjall og rökfastur. Á
Alþingi lét hann mikið að sér
kveða og var hér einn af leiðtog-
um Alþýðuflokksins. Hann beitti
sér fyrir stenfumálum flokks
sins, var meðal annars einn af
samningamönnum um stjórnar-
myndun 1934. Umbótum i heil-
brigðismálum og félagsmálum
sinnti hann af kappi, og sér þess
mikil merki i iöggjöf og fram-
kvæmdum. Hann átti til að
mynda frumkvæði að þvi, að árið
1934 var ráðinn sérstakur læknir
til að starfa að berklavörnum
með öðrum hætti og á Alþingi 1939
flutti hann i samráði við berkla-
yfirlækni frumvarp að þeim
berklavarnalögum, sem siðan
hafa verið i gildi. Sú stefnubreyt-
ing.sem mörkuð var meö þessum
aðgerðum i baráttunni gegn
berklunum, bar stórfelldan
árangur, eins og alþjóð er kunn-
ugt.
Vilmundur Jónsson var með
ágætum ritfær, hagur orðsmiður,
margfróður og hugkvæmur. Hann
sóttist ekki eftir vegtyllum, en
varð mikið ágengt. Hann vann
æviverk sitt af gjörhygli, vand-
virkni og mikilli atorku.
Ég vil biðja háttvirta alþingis-
menn að minnast Vilmundar
Jónssonar með þvi að risa úr sæt-
um.
Drengurinn sem fannst
á laugarbotninum látinn
<)«—Reykjavik.
Drengurinn, sem fannst
mcðvitundarlaus á botni sund-
laugar Vesturbæjar mánu-
daginn 27. marz. s.L, léz.t i
Borgarspitalanum i fvrra-
kvöld. llann var 8 ára að aldri.
Drengurinn liét Kristinn Jón
Bennieson og átti heinia að
Frainnesvegi 3.
Kristinn var einn i lauginni
rétt áður en hann fannst. Voru
þegar hafnar á honum lifgun-
artilraunir á laugarbakkanum
og á leiðinni á spitala, og þar
var hann settur i sérstök
öndunartæki. En hann komst
aldrei til meðvitundar.
Ekki eins lítið í
Þjórsá í 45 ár
Eldri menn i Gnúpverjahreppi
segja, að ekki hafi verið eins litið i
Þjórsá i 45 ár og i vetur. Enda er
það svo að ganga má þurrum fót-
um yfir farveg árinnar upp við
inntaksmannvirkin, þvi það af
ánni, sem ekki fer i inntakslónið,
fer i isskurðinn.
Enginn is er á ánni við inntaks-
mannvirkin. og heldur enginn
grunnstingull i ánní. Myndin er
tekin um páskana, og er hún tekin
af eystri bakkanum og yfir far-
veginn, þar sem ekki er dropi af
vatni.
(Timamynd Kári)
Hrafnar göbbuðu
lögregluna í Rvík
<)«—Reykjavik.
Lögrcglumcnn klifruðu hátt og
lágt á vinnupöllunum utan á turni
Ilallgrimskirkju i norðan-
næðingnuni i gærmorgun. Þeir
voru að leita að liki.
Tildrög leitarinnar voru, að
lögreglunni var tilkynnt aö
óvenjumikið hrafnager væri á og
umhverfis vinnupallana og var
það hald þeirra, sem á horfðu, að
einhver hefði farið sér að voða
þarna uppi og hrafnarnir hegðað
sér að hrafnasið og væru að
krunka utan i náinn. En leitin bar
ekki annan árangur en þann, að
hrafnarnir flugu á brott þegar
lögreglumenn gerðu innrás á
þeirra svæði milli himins og jarð-
ar.
LDreiigurinii liét Kristinn Jón onounar
Bemiieson og átti lieima að aldrei ti
rannsóknastofnunTTskT
RÆKTAR VERÐI KOMIÐ A FÓT
Lagafrumvarp um það flutt af Steingrími Hermannssyni og Stefáni Jónssyni
EB—Reykjavik.
Steingrimur llermannsson (F)
og Stefán Jónsson (AB) liafa lagt
fyrir efri deild alþingis lagafrum-
varp um Rannsóknarstofnun
fiskiræktar, sem verði sjálfsta'ð
rikisstofnun og heyri undir land-
búnaðarráðuneytið.
Lagt er til i frumvarpinu,að i
stjórn stofnunarinnar skuli vera
fimm menn, skipaðir af landbún-
aðarráðherra til fjögurra ára i
senn, þannig: Veiðimálastjóri,
einn samkvæmt tilnefningu
Landsambands islenzkra veiði-
réttareigenda, einn samkvæmt
tilnefningu stjórnar Hafrann-
sóknarstofnunarinnar, og á hann
að vera liffræðingur, einn sam-
kvæmt tilnefningu sérfræðinga,
sem við stofnunina starfa og einn
samkvæmt tilnefningu Félags
áhugamanna um fiskeldi og fiski-
rækt. Sömu aðilar eiga að tilnefna
varamenn. Ráðherra á að skipa
formann stjórnarinnar og ákveða
þóknun hennar.
Þá á stjórn stofnunarinnar að
ráða forstjóra til fjögurra ára i
senn, sem hefur á.hendi daglega
stjórn stofnunarinnar og umsjón
með rekstri hennar. Hann á að
ákveða starfssvið sérfræðinga og
annars starfsliðs.
Verkefni Rannsóknarstofnunar
fiskiræktar eiga að vera hvers
konar rannsóknir og tilraunir til
þess aö auka fiskgengd og fisk-
magn i islenz.kum vötnum og
stuðla að aukinni fiskirækt i land-
inu. 1 þvi skyni skal stofnunin
m.a.:
1) annast rannsóknir á islenzk-
um vötnum og sjávarlónum i þvi
skyndi að afla itarlegustu upplýs-
inga um lifsskilyrði fisks,
2) gera tilraunir til þess að bæta
lifsskilyrði i islenzkum vötnum og
sjávarlónum,
3) annast rannsóknir og til-
raunir með klak og eldisfisk og
fiskiræktun i eldistöðvum,
4) gera tilraunir með eldi og
dreifingu á göngufiski,
5) veita fræðslu um meðferð
klaks og um fiskeldi, eftir þvi sem
við verður komið.
Samkvæmt frumvarpinu eiga
klak og eldistöðvar rikisins aö
vera i umsjón og rekstri stofnun-
arinnar. Þá er lagt til að klak- og
eldisstöðvunum á vegum rikisins
sé heimilt, að fengnu leyfi ráð-
herra, að afla stofnfisks til klaks i
hvaða veiðivatni sem er, enda séu
svo mörg seiði sett i vatn i stað-
inn, að þvi sé, að dómi veiðimála-
stjóra, að fullu bættur skaðinn.
Þá er lagt til,að tekjur stofnun-
arinnar verði sem hér segir:
1) Fé, sem veitt er til starfsem-
innar á fjárlögum.
2) Tekjur af sölu seiða úr klak-
Framhald á bls. 19
'tSS"* 1 2
Djisus Kræst
Nú liéldum við páskahátiöina
lieilaga eins og venja er til, ýmist
á skiðum eða á Þingvallahringn-
um og öðrum bilfærum hringum,
og hlustuðum á ýms tilbrigði i
fjölmiðlum, eins og þátt um föst-
una og liina ornamentarisku
háttu trúaðra á fyrri limum, þeg-
ar allri framvindu var lialdið í
járngreipum brýnni spurninga,
eins og þeirrar, hvort heldur ætti
að éta kjöt eða fisk. Þegar loks
heimsvandamálinu um mataræð-
ið linnti, komust menn að með
gagnlegri nýjungar, sem um
margt voru öndverð fræðum kirk-
junnar, að svo miklu leyti sem
telja verður að þróun hennar hafi
stöðvazt við spurninguna um kjöt
og fisk.
Blessaður páfinn hélt ræðu á
þeim slóðum, þar sem geymdar
munu vera meiri heimildir um
Jón Arason og aðra heldri ntenn
kirkjunnar fyrir siðbót en annars
staðar utan islands. Eggert heit-
inn Stefánsson var eitt sinn að
reyna fyrir sér um fjárveitingu til
rannsókna á bréfaskiptum vorum
við páfastól, en við létum duga
vitneskjuna um að Jón var
höggvinn og svo er enn. En páfinn
lýsti þvi merkilega hvernig kontið
væri fyrir kirkjunni i stórum
hluta álfunnar, og nefndi hana
tegundarheitinu kirkju þagnar-
innar. Ilefur niðurlagi grisk rónt-
verskrar kirkju i USSR varla ver-
iðbctur lýst, enda hefur sjaldnast
verið deilt um sjálfviljugar föstur
þar eystra. Þær komu af sjálfu
sér.
Þótt við höfum biskup, sem
mun verða talinn með fremstu
kennimönnum sögunnar, ber
töluvert á þvi, að önd vor blakti
annars staðar en i kirkjum. i dag
föstum við og drekkum undan-
rennu til að hafa af okkur hóglffis
spik tæknitimanna, en ekki til að
efla i okkur guðsþróttinn. Svo cr
um aðrar föstur. En þó tekur í
hnúkana, þegar páskahátiöin
sjálf er notuð til að efla veg nýs
mannkynsfræðara, sem unga
fólkið virðist liafa uppgötvað alv-
eg fyrir sig, eins og svo
margt annað, sem það getur ekki
átt með öðrum. Iiinn nýi mann-
kynsfræðari nefnist Djisus Kræst
og kannast enginn við hann á
minu heimili og heldur ekki i
næstu sýslum. Sagt er, að popp-
heimurinn þrifist á eigin tungu-
máli. En það getur varla talizt
frumlegt, ef þetta pop-tungumál
er ekkert annað en gömul og gró-
in þjóðtunga, sem samkvæmt við-
horfinu til þjóðtungna yfirleitt
hlýtur einfaldlega að vera venju-
leg frattunga. En livað sem þvi
liður, þá er ekki gott að rugla með
tnannkýnsfræðara. Iiingað til
hefur hann aðeins verið einn. Við
höfum trúað á hann og þakkað
honum skamma tilvist i þessum
lieimi. Ilann heitir Jesús Kristur
það ég bezt veit og kenningar
hans beinazt að þvi, að gera okk-
ur að betri mönnum, og þeim mun
betri mönnum, sem minna verður
um föstukenningar og aðra túlkui;
dauðlegra manna. Um mann-
kynsfræðarann Djisus Kræst hef-
ur ekkert heyrzt fyrr en nú, n
kannski er þetta einhver af po. -
ulunurn undir duinefni?
Svarthöfði