Tíminn - 16.07.1972, Blaðsíða 11

Sunnudagur 16. júli 1972
TÍMINN
11
£

Ctgefandi: Fra'msóknarflokkurihn
: Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-S:;S
:arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,’ ,
“ idrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs TImans).|;:;:;:;:;:
Auglýsingastjóri: Steingrlmur. Gislasoni, • Ritstjórnarskrif-,
stofur í Edduhúsinu við Lindargötu, sfmar 18300-18306<SS:
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusfmi 12323 — áuglýs^l;;;;;;;:;
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofur:simi 18300. Askriftargjald '
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-K;:W
takið. Blaðaprent h.f.
Er Geir heilagur?
Morgunblaðið hefur brugðizt ókvæða við, að
Kristján Benediktsson skyldi dirfast að gagn-
rýna störf borgarstjórans og átelja, hve
umfangsmikil verkefni hann hefur tekið að sér
auk sjálfs borgarstjórastarfsins. Dómur Reyk-
vikinga almennt er þó tvimælalaust sá, að
þessi gagnrýni hafi bæði verið timabær og rétt-
mæt, enda var hún sett fram á hógværan og
málefnalegan hátt. Kristján sagði m.a.:
,,Enginn getur mótmælt þvi, að starf borgar-
stjórans i Reykjavik er margþætt og vanda-
samt. Borgarstjórinn er æðsti embættismaður
borgarinnar og þvi um leið yfirmaður annarra
embættismanna borgarinnar og fyrirmynd
þeirra i daglegri stjórnsýslu og öðrum störfum
að borgarmálum. Hann er tengiliður milli
hinna kjörnu fulltrúa og annarra embættis-
manna. Hann á að sjá um, að ákvörðunum
borgarstjórnar og kjörinna nefnda sé fram-
fylgt. Ekki sizt er hann sá aðili, sem fólkið i
borginni þarf að geta leitað til varðandi ýmis
vandamál, sem upp koma i samskiptum þess
við borgina.
Stundum heyrist á það minnzt, að starf
borgarstjórans i Reykjavik sé svo umfangs-
mikið að varla sé ætlandi einum manni, þótt
hann sé vel starfhæfur, að komast yfir að leysa
það á viðunandi hátt. Sjálfsagt er nokkuð til i
þessu. Um hitt ætti ekki að vera ágreiningur,
að sá, sem gegnir starfi borgarstjóra, verði að
gefa sig að þvi óskiptur, ef vel á að fara.
Ástæðan til þess, að á þetta er minnzt hér, er
sú, að núverandi borgarstjóri hefur færzt svo
mikið i fang og tekið að sér svo mörg og um-
fangsmikil verkefni, sem borginni eru óvið-
komandi, að engin fjarstæða er að lita á
borgarstjórastarf hans sem aukastarf eins og
nú er komið. Þessum orðum er auðvelt að finna
stað. Núverandi borgarstjóri gegnir þing-
mennsku sem kunnugt er, og er auk þess tals-
maður fyrir flokk sinn i ýmsum málum á
Alþingi. Hann gegnir varaformennsku i Sjálf-
stæðisflokknum og virðist helga þvi starfi all-
miklu af tima sinum. Hefur hann þannig tekið
að sér ferðalög bæði utan lands og innan fyrir
flokkinn. Ég hafði vænzt þess,að þegar anna-
sömu Alþingi lauk i aprilmánuði s.l. myndi
borgarstjórinn snúa sér að málefnum borgar-
innar og reyna að bæta upp frátafir vetrarins.
Reyndin varð hins vegar sú, að þá hóf hann
umfangsmikil fundaferðalög á vegum Sjálf-
stæðisflokksins um allt land. Þau ferðalög
hafa staðið fram til þessa”.
Það er tvimælalaust skylda borgarfulltrúa
að fylgjast með störfum borgarstjóra og gagn-
rjma hann, ef þörf krefur, eins og hér var gert.
Vettvangur slikrar gagnrýni er einmitt
borgarstjórnin, þar sem borgarstjórinn er
kjörinn til starfsins af henni og þeir, sem
standa að kjöri hans, bera vitanlega ábyrgð á
störfum hans. Sú skoðun Morgunblaðsins og
Geirs Hallgrimssonar, að Kristján hefði átt að
ræða þetta mál við borgarstjóra einslega er
vitanlega fjarstæða og sýnir ákaflega brengl-
aðan hugsunarhátt gagnvart, opnum, lýð-
ræðislegum vinnubrögðum i nútima þjóðfélagi.
Mál sem þessi eiga að ræðast fyrir opnum
tjöldum.
— TK.
OLE RÖSSELL:
Fasteignabraskarar gjör-
breyta svip Lundúna
Almenningur er gramur og umhverfisráðherrann hefir í hótunum
Oxford StreetlTottenhamí CoUrt Road.
L ÓÐ ABRASKARAR i
Lundúnum eru orðnir svo að-
sópsmiklir, að umhverfisráð-
herrann, ihaldmaðurinnPeter
Walker, hefir meira að segja
opinberlega kallað framferði
þeirra „furðulegt hneyksli ”
og hótar að gripa i taumana.
Umsvif lóðabraskaranna
höfðu vakið svo mikla og al-
menna andúð, að umhverfis-
ráðherrann gat ekki lengur
leitt málið hjá sér og varð að
viðurkenna opinberlega, að
fjárhagsumsvif einstaklinga
geta orðiö of mikil, jafnvel i
auðvaldsþjóðfélagi.
„BRASKARARNIR búa til
auðn, sem kunn er frá
mörgum bandariskum
borgum” þrumaði Anthony
Crosland, sem gegndi starfi
umhverfisráðherra i stjórn
Verkamannaflokksins, eða
næstur á undan Walker.
„Braskararnir” hafa lagt
miðborg Lundúna undir sig og
berjast innbyrðis um skikana i
ákafa liktog lénsherrar á mið-
öldum” stóð i ihaldsblaðinu
Spectator.
„Hin almenna gremja er
orðin að fullum fjandskap”,
stóð i blaðinu Sun, sem gefið
er út i milljón eintökum.
ORSOK hinnar almennu og
sáru gremju er sú, að lóða-
braskararnir — developers
eða „þróendur” eins og Bretar
kjósa að nefna þá i mildi sinni,
— kaupa lóðir, rifa gömlu
húsin, sem á þeim standa og
byggja siðan skrifstofuhallir.
Þær standa auðar árum
saman, meðan byggjendurnir
biða þess, að verðið hækki og
braskgróðinn aukist.
Þessi starfsemi
braskaranna kemur i veg fyrir
eðlilega og jafna aukningu
skrifstofurýmis, sem full þörf
er á i mörgum hverfum
milljónaborgarinnar. Hitt er
þó ef til vill öllu verra, að þeir
kæra sig gersamlega kollótta
um varðveizlu hinnar gömlu
borgar og afla sér með þvi til-
litsleysi ævintýralegs auðs,
þrátt fyrir almennar fjárhags-
þrengingar i Bretlandi.
Til dæmis er talið, að á
árunum 1945 til 1965 hafi 110
lóðabraskarar hagnazt það
vel, að meðalhlutur hvers um
sig hafi numiö um 230 millj.
isl. króna.
REIÐI almennings beinist
einkum að lóðabraskaranum
Harry Hyams, sem er 44 ára.
Hann forðast blaðaljósmynd-
ara eins og heitan eldinn, af
því að hann „myndast illa” að
eigin sögn og likist á mynd
einna mest „götusala í
Libanon”.
Hyams er einnig tregur til
að láta álit sitt i ljós á opin-
berum vettvangi, en kýs helzt
að lifa i friði á landssetri sinu.
Talið er, að gróði hans af
verzlun með land Lundúna —
sem er að sjálfsögðu næsta
takmarkið, — svari orðið til 23
milljarða islenzkra króna.
Ein aðferð Hyams er
einmitt að byggja skrifstofu-
hallir, láta þær standa auðar
árum saman, en selja þær
siðan i fyllingu timans með
gifurlegum hagnaði. Fjögur
kunnustu skrifstofuhúsin, sem
hann hefir látið byggja, eru
skýjakljúfarnir Centre Point
við St. Giles Circus, Spare
House i Holborn, Telstar
House i Paddington og London
Bridge House. öll bera þau
spjöld sem á stendur „til
leigu” en Hyams lætur sér
ekki til hugar koma að leigja
þau.
FYRIRTÆKI Hyams ber
næsta virðulegt heiti, eða
Oldham Estate Company. Það
á samtals 200 þúsund fermetra
af auðu skrifstofurými i mið-
borg Lundúna. Hin viðskipta-
legu rök Hyams fyrir starfs-
háttum hans eru i stuttu máli
þau, að leigutekjur af húsi séu
næsta litilvægar saman borið
við heildarverð þess.
Ef Hyams leigði húsin sin
yrði hann að greiða skatt af
leigunni, en við hann sleppur
hann með þvi að leigja ekki.
Vitaskuld er tjón að þvi að
leigja ekki og láta húsin
standa auð og ónotuð, en það
jafnast fyllilega og vel það i
hækkun söluverðsins, sem
óhætt er að gera ráð fyric
þegar eftirspurnin hefir enn
aukizt að mun.
MATIÐ á hinum auðu
skrifstofuhölíum Hyams
svarar til 17,5 milljarða is-
lenzkra króna. Þær eru einnig
mikil og gullvæg trygging,
sem auðvelt er að gripa til, ef
honum skyldi hugkvæmast aö
taka ný lán til að kaupa lóðir
og byggja fleiri hallir til að
láta þær standa auðar.
Walker umhverfisráðherra
hótar að láta rikið kaupa
Centre Point fyrir þá fjárhæð
sem kostaði að byggja húsið,
ef Hyams leigir það ekki, en
það hefir nú staðið autt i átta
ár. Enn er allt á huldu um,
hvernig ráðherrann ætlar að
tryggja sér lagalegan rétt til
þessara kaupa.
Hyams svarar hótun ráð-
herrans á þá leiö, að vitanlega
óski hann einskis fremur en að
láta bygginguna mora af lifi,
en þvi miður treystist enginn
til að greiða þá leigu(sem hann
vilji fá.
HYAMS er ekki sá eini sem
braskar með lóðir i Lundúnum
með þeim afleiðingum að
tekjulágar fjölskyldur verða
að hrekjast frá heimilum
sinum, smákaupmenn að
hætta starfsemi og gömlum,
sérkennilegum og skemmti-
legum krám er lokað.
Sir Harold Samuel heitir
annar stórbraskari og eignir
hans eru taldar stórum mun
meiri en eignir Hyams.
Samuel var sleginn til riddara
árið 1963 fyrir atbeina
MCMillans forsætisráðherra.
Talið er, að hann hafi hagnazt
á lóöabraski sinu um fjárhæö
sem svarar að minnsta kosti
til 75 milljörðum islenzkra
króna.
HAFT er eftir einum af
samstarfsmönnum Samuels,
að aöferð hans i upphafi hafi
verið ákaflega einföld: „Hann
tók uppdrátt af borginni og dró
strik á hann frá Marble Arch i
Westend til Aldgate i City.
Þetta hafði afar lengi verið
mikilvægasta viðskipta-
hverfið og Samuel gerði ráð
fyrir að svo myndi einnig
verða framvegis. Að þessu
loknu lagði hann leið sina um
Oxford Street og skrifaði hjá
sér nöfn fyrirtækjanna sem
húsin áttu.”
Næst gerðist það svo, að
Samuel eignast smátt og
smátt meirihluta hluta-
bréfanna i öllum
fyrirtækjunum, sem hann
hafði skrifað hjá sér. Með þvi
móti eignaðist hann hús fyrir-
tækjanna fyrir mun lægra
verð en unnt var að fá fyrir
þau á opnum markaði siðar.
FYRIR skömmu beindi al-
menningur miður vinsamlegu
augnaráði til Sir Samuel. Upp
komst, að hann stóð að baki
fyrirætlananna um að breyta
Picadilly Circus — „nafla
heimsins” sem bæði Lundúna-
búar sjálfir og erlendir feröa-
menn elska, — I tröllaukna
stórurð skrifstofuskýjakljúfa,
gistihúsa og steinþrepa.
Walker umhverfisráðherra
hefir nú krafizt þess, að þessar
fyrirætlanir verði kannaöar
nánar.
En hvað sem þessu liður er
rikisstjórn Bretlands vinveitt
Sir Samuel. Heath
forsætisráðherra lét veita
honum lávarðstign fyrir
skömmu i þakklætisskyni
fyrir góðgerðarstarfsemi hans
almennt og sér í lagi fyrir
framlag hans til endurbóta á
Chequers, sveitasetri rikis-
stjórnarinnar, en það framlag
svarar til rúmlega 50 milljóna
islenzkra króna.