Tíminn - 15.08.1972, Blaðsíða 3

Þriftjudagur 15. ágúst 1972
TÍMINN
3
1000-2000 ára veðurfarssaga í borkjörnum
- þegar rannsóknum á Vatnajökli lýkur
Páll Theódórsson fylgdi sióasta
liluta borkjarnanna seni teknir
voru viö Bárðarbungu, til byggða
um hclgina. Komu visinda*
cnnirnir niður af jöklinum á
föstudag.
Eftir að komið var niður fyrir
snælinu sóttist ferðin erfiðiega
vegna þess live ósléttur isinn
verður eftir þvi sem nálgast
jökuiröndina og af þvi að þegar er
svo langt liöið sumars leysir snjó
frá liðnum vetri. Þá kcmur hinn
ciginlegi jökull i Ijós mishæðóttur,
sundursprunginn og óárennileg-
ur. Er það áraun hin mesta bæði
mönnum og snjóbilum, að fara
um þessisvæði, þcgar snjóskánin
hylur ekki lengur hnjóskrin.
Fáll sagði okkur að borinn hefði
verið kominn niður á um 415 m
dýpi, þegar hætt var. Dýpra varð
ekki komizt, þvi kapallinn, sem
borinn hangir i, náði ekki lengra.
Um aldur siðasta borkjarnans
þorði Páll ekki að segja um ná-
kvæmlega, en taldi þó nokkurn
veginn vist'að hann væri frá þvi
fyrir siðaskipti. Hann bætti þvi
við, að vonir stæðu til að lesa
mætti 1000 — 2000 ára veðurfars-
sögu úr isnum, þegar borun
lýkur. Það væri þó undir þvi
komið aö hægt verði að styðjast
viö aldursgreiningu á öskulögum,
sem þar kunna að finnast. Eftir
þvi sem neöar dregur i jökulinn
verða árlögin þynnri og hætt er
við að sýnin verði óhrein og erfitt
að átta sig á réttri röð laganna
þegar fer að nálgast botn. Það er
vegna þess hve mjög jökullinn
hefur hrærst og undizt neðst. Til
skýringar á þvi má benda fólki á
að oft er grjót og jarðvegur ofar-
lega i skriðjöklum, en isinn i
Vatnajökli skriður til og i honum
eru straumar þó ekki væri fyrir
annað en eigin þunga. þ B
Þjóðaratkvæðagreiðslur
í Danmörku og Noregi
i haust fara fram þjóðarat-
kvæöagreiöslur i Danmörku
og Noregi um þátttöku
þcssara ríkja I Efnahags-
bandaiagi Evrópu. Kikis-
stjórnir beggja iandanna hafa
undirritað samning um þátt-
töku þeirra i bandalaginu, en
með fyrirvara um þjóðarat-
kvæðagreiðslu.
í Danmörku verða lög, sem
þingið hefur samþykkt varð-
andi þátttöku Dana i banda-
laginu lögð undir þjóðarat-
kvæði og falla lögin úr gildi, ef
þeim verður hafnað i þjóðaat-
kvæðagrciðslu. Þau falla þó
aöeins úr gildi. að meirihluti
sá. sem þau fellir, skipi a.m.k.
:t<)% þeirra, scm á kjörskrá
cru.
i Noregi vcrður þjóðarat-
kvæðagreiðslan hins vegar
ekki bindandi eins og i Noregi,
heldur aðeins ráðgefandi.
Þess vegna l'er atkvæöa-
greiðslan þar fram áður en
þingiö fjallar endanlega um
samninginn.
i reynd mun þjóöarat-
kvæðagreiðslan í Noregi þó
verða bindandi þvi að milli 40
og 50 þingmcnn á norska þing-
inu hafa lýst því yfir, að þeir
muni greiða atkvæði gegn
samningnum, ef hann fellur
við þjóðaratkvæðagreiðsiuna i
haust, en skv. ákvæðum
stjórnarskrár Norcgs nægir
það til að fella hann.
Þjóðaratkvæði
hér á landi
Það værist i vöxt, i lýðræðis-
rikjum að þjóöaratkvæða
greiðslur fari fram, einkum
þegar um mciriháttar utan-
rikismál cr að ræða. i þessu
sambandi má geta þess, að
þeir flokkar, scm nú fara með
völd hérlcndis, hafa oft lagt tii
á undanförnum árum, að
mciriháttar utanríkismái yröu
liigð undir þjóöaratkvæða-
grciðslu , t.d. landhelgis-
samningurinn við Breta, ál-
samningurinn við Swiss
Aluminium og aðildin að Eri-
ver/.lunarsamtökum Evrópu,
útfærsla landhclginnar i 50
milur og fl. Fyrrverandi þing
mcirihluti hafnaði þessum til-
lögum öllum. Siðan fyrrver-
andi stjórnarflokkar komust i
stjórnarandstöðu virðast
skoðanir þeirra i þessum
efnum vcrað að bueytgjit. T.d
bafa blöð stjórnaramlstöfyjj^n-
ar rætt um þann möguleika að
leggja uppsögn varnar-
samningsins við Bandarikin
undir þjóðaratkvæði cf til
kæmi.
Þessi mál eru nú i nánari
athugun. Fyrir frumkvæði
Ólafs Jóhannessonar forsætis-
ráðherra, var samþykkt á
Alþingi i janúar 1970, þings-
ályktunartillaga, þar sem
skorað var á rikisstjórnina að
láta athuga hvort rétt væri að
setja sérstaka löggjöf úm
þjóðaratkvæðagreiðslur eða
að setja ákvæöi um það i
stjórnarskrána.
Til undirbúnings þcssari
athugun var gert ráð fyrir að
aflað yrði upplýsinga um
reynslu annarra þjóða og
málið kannað á annan hátt,
t.d. hvort atkvæðagreiðslan á
að vera bindandi eða ráðgef-
andi og hverjir hafi rétt til aö
krefjast hcnnar, t.d. ákveðin
tala þingmanna eða ákvcðin
tala kjóscnda.
Fyrrverandi rikisstjórn
skipaði sérstaka nefnd til að
framkvæma athugun þá, sem
þingsályktunartillaga ólafs
Jbhannessonar og fl. gerði ráð
fyrir, og núverandi rikisstjórn
hefur skipað nefnd til að
endurskoða stjórnarskrána
og hlýtur þjóðaratkvæða-
grciðsla einnig að koma til at-
hugunarþcirrarnefndar. -TK.
Enn sendir Fischer mótmælabréf:
Vildi láta tilgreina
hvað amaði að Spasskí
KJ-Reykjavik
A ineðan Fischcr var hinn
kampakátasti i Laugardals
höllinni aðfaranótt sunnudags-
ins, hafa Itússarnir verið i
þungum þönkum á Ilótel Sögu
vegna heilsufars Spasskis, og að
lokum köiluðu þeir á úlfar
Þórðarson, lækni heims-
meistaraeinvigisins. sem gaf út
svohljóðandi vottorð cftir að
hafa skoðaö Spasski: Ég undir-
ritaður hef skoðaö Spasski i dag,
og af heilsufarsástæðum ræð ég
honum frá þvi að tefla i dag.
Úlfar Þórðarson.
Ekki var Fischer ánægður
með þennan úrskurð læknisins,
og eftir miklar vangaveltur á
sunnudaginn skrifaði hann Lot-
har Schmid bréf, þar sem hann
mótmælir þvi, að ekki er til-
greint i læknisvottorðinu, hvað
ami að Spasski.
Þetta er i annað sinn sem
Spasski fær skák frestað i
heimsmeistaraeinviginu, og i
fyrra skiptið lét mótslæknirinn
hafa það eftir sér, að Spasski
væri með smávegis kvef.
,,Það er heimskulegt að þátt-
takendur skuli þurfa að fá
læknisvottorð undir svona
kringumstæðum”, sagði júgó-
slavneski stórm eista rinn
Gligoric á sunnudaginn, þegar
hann heyrði um frestun skákar-
innar. „Eftir áfall eins og þetta i
skákinni á föstudaginn, þurfa
skákmenn að hvila sig, og ná sér
upp úr lægðinni, sem þeir kom-
ast i” sagði Gligoric ennfremur.
Spasski á nú eitt veikindafri
eftir, og vonandi tekur hann það
ekki á sunnudegi enn einu sinni,
þvi i fyrra skiptið, var hann lika
veikur á sunnudegi — þeim degi
vikunnar, sem búast má við
mestri aðsókn. t fyrra skiptið
hafði hann gefið skákina i 37. leik
á fimmtudegi.
Nei, einn af aðstoðarmönnum
Spasskis, sagði á sunnudaginn,
að veikindi heimsmeistarans
væru ekki alvarlegs eðlis, og
hann myndi áreiðanlega mæta i
Laugardalshöllinni á þriðjudag-
inn (i’ dag hefst skákin klukkan
fimm).
Spasski á nýjutn
farkosti
Undanfarið hafa Spasski og
aðstoðarmenn hans haft yfir að
ráða gulum Range-Rover bil, og
hefur hann löngum staðið utan
við Hótel Sögu þar sem Sovét-
mennirnir búa. Á laugardaginn
var sá guli horfinn, en þess i
stað voru Sovétmennirnir
komnir á hvitan Range Rover
með enska númerinu CXC 654
K. Þetta er svo til alveg nýr bill,
sem Spasski og félagar hafa nú
fengið til umráða, og virðist
sem heimsmeistaranum falli
vel að aka i Range-Rover. Þess
má geta i þessu sambandi, að
Spasski hafði heim með sér nýj-
an Volvo eftir Olympiuskák-
mótið árið 1970.
Um miðnættið i fyrradag, fóru
þeir Spasski og Krogius i göngu-
túr frá Hótel Sögu, og stakk
hann þá við fæti, hvort sem fjar-
veru hans frá skákborðinu má
rekja til þess eða einhvers ann-
ars.
Þetta er trióið, Fischer, Sæmundur og séra Loinbardy á gangi fyrir utan Loftleiðahóteliö.
(TimamyndKári)
Tennis og aftur tennis
Að þvi er bandariskar heim-
ildir sögðu á sunnudaginn, þá
komu veikindaforföll Spasskis
Fischer á óvart, en áskorand-
ann skortir nú aðeins 4,5 vinning
til að sigra í einviginu og staðan
eftir 13. umferðina er 8-5
Fischer i hag.
Fischer dvaldist i hótelibúð
sinni á Loftleiðum mestan hluta
sunnudagsins, en um kvöldið lék
hann tennis i KR húsinu við
Kaplaskjólsveg, og var mótieik-
ari hans Gligoric. Eftir tennis-
leikinn við Gligoric ætlaði svo
Fischer enn að stæla vöövana,
og að þessu sinni i borðtennis
við kunningja sinn, sem er negri
og blaðamaður i New York.
Áskorandinn mun svo ekki hafa
farið að sofa fyrr en klukkan
átta um morguninn og svaf i
hótelibúð sinni á Loftleiðum, en
ekki i einbýlishúsinu, sem hann
hefur til umráða, þvi þar er vist
enn ekki svefnfriður fyrir há-
vaða i hitakerfinu.
Fox hótar málsókn
1 fyrri viku var Barry F'red-
ericks, lögfræðingur Chester
hér á landi, til að kynna sér af
eigin raun aðstæður allar i sam-
bandi við einvigið. Lög-
fræðingurinn fór héðan á sunnu-
daginn, og við komuna til New
York lét hann hafa eftir sér, að
Fox hefði i hyggju að stefna
Fischerannað hvort i New York
eða Reykjavik, og jafnvel hefði
komið til mála að fara fram á að
hluta af verðlaunum Fischers
yrði haldið eftir i Reykjavik.
Paul Marshall lögfræðingur
Fischers brosti á sunnudags-
kvöldið er honum var tjáð hvað
lögfræðingur Fox hefði sagt, en
sagði siðan: ,,Bg held það sé
bezt að við lögfræöingarnir tefl-
um um þetta mál, og sá sem
sigrar i taflinu vinnur málið”.
Paul Marshall hefur verið hér
i nokkra daga, en fer væntan-
lega i dag. Erindi hans hingað
var að kynna Fischer tilboð
kvikmyndasamninga, sem
Fischer hafa veriö boðnir, en
ekki hefur fengizt staðfest frá
hvaða fyrirtæki þetta tilboð er,
en hinsvegar hefur verið látið i
það skina, að um sé að ræða til-
boö frá voldugustu kvikmynda-
framleiðendum heims.
Skáksambandið hefur gefiö út póstkort meö mynd af Fischer og
Spasský eftir Halldór Pétursson. A kortinu sitja kapparnir á sviðinu
i Laugardalshöllinni, og gefur myndin vel til kynna hvcrnig þeir
sitja viö taflborðið heimsmeistarinn og áskorandinn.
Vinningslíkur Fischers
eru 67% segir prófessorinn
Á hverju ári reiknar prófessor
Arpad E. Elo við Milwalkee há-
skólann i Wisconsin i Banda-
rikjunum út afrekaskrá beztu
skákmanna heimsins, og kemur
þessi skrá út einu sinni á ári, á
vegum Alþjóðaskáksambands-
ins. Siðasta skráin var send út 1.
júli, og þar skipa þeir Fischer
og Spasski tvö efstu sætin.
Fischer með 2.785 stig og
Spasski með 2.660 stig. Mis-
munurinn er þvi 125 stig, og
samkvæmt þessu ættu likur
Fischers til að vinna að vera
67%, aö dómi prófessorsins.
Að sjálfsögðu er engin ein-
vigisskákin sem hér hefur verið
tefld, tekin með i reikninginn,
heldur aöeins árangur kapp-
anna áður en einvigið hófst.