Tíminn - 25.08.1972, Blaðsíða 13

Föstudagur 25. ágúst 1972
TÍMINN
13
S.II . . . . ...
Útgefandi: Frámsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-:;x;g
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,;;;;
;: Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Tímans
Xuglýsingastjóri: Steingrimur Gislasoni, Ritstjórnarskrif-,;:;:;:;:;:
stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, sfmar 18300-18306.;;;;;;;;;;
Skrifstofur i Bankastræti 7 —afgreiöslusími 12323 — auglýs-x;:;:;:;
ingasimi 19523. Aörar skrifstofurísimi 18300. Askriftargjald:;:;:;:;:;
225 krónur á inánuöi innan lands, i lausasölu 15 krónur ein
takið. Blaðaprent h.f.
f/Dyggðum prýdda
sæmdarþjóð"
Þær fregnir berast nú frá Bretlandi, að verið
sé að afmá nöfn og einkennisstafi þeirra tog-
ara, sem vera eiga við veiðar innan 50 milna
fiskveiðilögsögunnar við ísland eftir 1. septem-
ber.
Um þetta athæfi er brezku rikistjórninni full
kunnugt, þvi að fréttir af þessu hafa ekkert far-
ið leynt i brezkum fjölmiðlum.
Við vitum að brezka rikisstjórnin hyggst ekki
virða islenzk lög um lögsögu íslendinga með
fiskveiðum innan 50 milna markanna. Hins
vegar verður það að teljast ótrúlegt að hið
„dyggðum prýdda” ráðuneyti Hennar Hátign-
ar ekki einungis léti afskiptalaus gróf brot á
brezkum landslögum og alþjóðlegum samning-
um, sem Bretland hefur undirritað, heldur
beinlinis leggði blessun sina yfir þau, þvi það
eru sömu aðilarnir og ráðið hafa afstöðu
brezku rikistjórnarinnar i landhelgismálum og
hún hefur haft nánust samráð við, sem standa
að þessum grófu lögbrotum.
Geri hún það sannar það aðeins, að það er
ekki ,,hið dyggðum prýdda” ráðuneyti Hennar
Hátignar, sem fer með þessi mál, heldur
ofstopamenn i samtökum brezkra togaraeig-
enda. Þá þekkja íslendingar frá fornu fari og
fyrri skiptum. Þeir eru áreiðanlega með verri
eintökunum af hinni „dyggðum prýddu sæmd-
arþjóð”.
Reynir nú á það, hve heiðursmenn eru
margir i ráðuneyti Hennar Hátignar og hve
heiðarleiki i tafli er þeim rikulega i blóð bor-
inn.
Árið 1967 undirritaði rikisstjórn Hennar
Hátignar Bretadrottningar alþjóðlegan samn-
ingum að „fiskiskip hvers samningsrikis skuli
skrásett og auðkennd samkvæmt reglum þess
rikis til þess að tryggja kennsl þeirra á hafi
úti.”
Ennfremur segir i þessum samningi, að
„heiti, stafir eða númer, sem sett eru á fiski-
skip skuli vera nægilega stór, svo að auðveld-
lega megi greina þau og þau má ekki má út,
breyta, gera ólæsileg, hylja eða dylja.”
Þá er kveðið á i þessum samningi, að eftir-
litsmenn samningsrikis (Islenzka landhelgis-
gæzlan) megi fara óhindrað um borð i fiskiskip
til athugunar og skýrslugerðar og „mótþrói
skips við fyrirmælum eftirlitsmanns skal met-
inn sem mótþrói við stjórnvöld heimarikis
skipsins,” þ.e. hins blettlausa ráðuneytis
Hennar Hátignar.
Þessi ákvæði alþjóðasamningsins eiga við
utan 12 milna markanna.
íslenzkir ráðherrar hafa marg itrekað það i
yfirlýsingum undanfarna daga, að af þeirra
hálfu sé fullur vilji til að ná bráðabirgðasam-
komulagi og minna á siðasta samningstilboð
sitt, þar sem verulega er gengið til móts við
Breta, þótt brezkum togaraútgerðarmönnum
finnist litið til þess koma. Enn hefur brezka
rikisstjórnin ekki svarað þessu tilboði. Það er
sett fram til að reyna samkomulagsleiðir til
þrautar og koma i veg fyrir átök á íslandsmið-
um og þau vinslit með ófyrirsjáanlegum afleið-
ingum, sem þeim fylgir. —TK
Forustugrein úr The Eccnomist:
Deiluaðila í Vietnam
greinir afar mikið á
Le Duc Tho og Kissinger eiga erfitt
með að finna viðhlítandi málamiðlun
DEILAN stendur um að-
feröir, tilganginn nefnir ná-
lega enginn, en Vietnam er
ekki fyrsta dæmið, þetta er al-
kunn saga. Rétt er og skylt að
athuga baráttuaðferðirnar
ævinlega, og það á eins og
stendur einkum við um loft-
árásir Bandarikjamanna á
Norður-Vietnam.
En deilurnar i Bandarikjun-
um um málið virðast annar-
legar einmitt i þann mund,
sem siðustu leifar landhers
Bandarikjamanna hverfa á
burt frá Suður-Vietnam, og ef
til vill um svipað leyti og fram
kemur siðasta herdeildin, sem
Norður-Vietnamar hafa ekki
áður sent á vettvang. Til
einskis er að deila um meðul
og láta tilganginn lönd og leið.
Hvernig skiptir að visu máli,
en hvers vegna er þó mikil-
vægara.
DEILAN um aðferðir snýst
nú orðið einkum um, hvort
Bandarikjamenn reyni kerfis-
bundið að eyðileggja flóðgarð-
ana, sem eiga að vernda ós-
hólma Rauðár. Heita má vist,
að svo sé ekki samkvæmt
framburði allra, sem eitthvað
raunhæft hafa fram að færa.
Sagt er að Ramsey Clark, hafi
látið svo um mælt við heim-
komuna frá Norður-Vietnam,
að hann hafi séð ,,að minnsta
kosti” þrjá flóðgarða, sem
orðið hafi fyrir sprengjum.
Svo vill til, að þrir skemmdir
flóðgarðar voru merktir á
landabréfinu, sem birt var hér
i ritinu 29. júli. Þetta gætu ver-
ið sömu skemmdirnar, en svo
þarf þó ekki að vera.
Bandarikjamenn segjast
sjálfir hafa hæft að minnsta
kosti 12 flóðgarða með
sprengjum, en á tiu þeirra
voru ýmist vegir eða loft-
varnabyssur, eða þeir voru i
næsta nágrenni annarra lög-
mætra skotmarka. Ekkert
dæmi sannar visvitandi árás á
flóðgarðakerfiö. Einn af
ferðafélögum Clarks segir
Norður-Vietnama halda þvi
fram, að flóögarðaV hafi orðið
fyrir sprengjum á 58 stöðum á
fjórum mánuðum. Þetta ber
að athuga meö þá staðreynd i
huga, að flóðgarðarnir eru alls
um 2500 milur að lengd, sumir
30-40 metra breiðir neðst, og 2-
3 hundruö sprengjuflugvélar
hafa flogiö yfir Norður-Viet-
nam, dag hvern, þessa fjóra
mánuði.
Rétt er og að minnast þess,
að um þetta leyti i fyrra voru
flestir varnargarðarnir á kafi
i flóði, sem huldi mikinn hluta
óshólmanna, en þá var engum
sprengjum varpað. úrkoman
hefir ekki orðið eins mikil i ár,
en verði flóð, gæti það ekki
siðurstafað af skemmdunum i
fyrra en sprengjuvarpinu nú.
VITASKULD dylst engum,
að bandariskar sprengjur
hafa hæft ýmislegt annaö en
hernaöarleg skotmörk, auk
nokkurra flóðgaröa. Josep
Kraft blaðamaöur hefir frá
þvi skýrt og ýmsir fleiri, sem
lagt hafa leið sina til Hanoi.
Ekki nægir þó aö segja, að
þetta séu óhjákvæmileg slys
við þann vandasama verknað
að koma kröftugu sprengiefni
á tiltekinn stað úr órafjarlægö,
hvort sem i hlut eiga banda-
riskar sprengjuflugvélar eða
eldflaugar og langdrægar fall-
byssur, sem Norður-Vietnam-
ar beita i Suður-Vietnam.
Brýna verður fyrir flugmönn-
unum að vanda sig, jafnvel þó
Nixon
að það hafi i för með sér aukna
lifshættu. Leitinni að ná-
kvæmni i miðun veröur að
halda áfram með laser-geisl-
um, fjarstýrðum sprengjum
eða öðru þvi, sem næst kann
að verða reynt, og þeir sem
skotmörkin velja, verða aö
sýna sömu nákvæmni og kraf-
ist er af flugmönnunum.
Verið getur, að Bandarikja-
menn verði komnir i þrot með
lögmæt skotmörk innan fárra
vikna. Þá geta þeir ef til vill
fækkað flugvélum, sem þeir
senda á vettvang dag hvern,
og einbeitt sér að þvi að halda
jarnbrautunum tveimur
óvirkum og eins oliuleiðslunni,
sem lögð hefir verið til bráða-
birgða frá landamærum Kina
til Hanoi. Minna má einnig á
birgðastöðvarnar sunnan
Hanoi og vegina, sem nauð-
þurftir eru fluttar eftir þaðan
til hersins handan landamær-
anna.
ÞETTA léttir þó ekki af and-
stæðingum styrjaldarinnar
ábyrgðinni, sem á þeim hvilir.
Sanngjarnt er aö gagnrýna þá
fyrir að hafa nálega eingöngu
rætt um baráttuaðferðirnar —
einkum aðferðir Bandarikja-
manna og Suður-Vietnama.
McGovern hefir fátt sagt i ár
um málefnin, sem barist er
um, nema að endurtaka þá
fullyröingu, að i Suöur-Viet-
nam riki „spillt einræði”.
Nokkur sannleikur felst að
visu i þessum orðum, enda
undarlegt ef svo væri ekki, þar
sem i hlut á fátækt riki, sem
lengi hefir átt i styrjöld. En
þegar McGovern afgreiöir
deiluefnið með þessari einu
setningu — likt og maöur, sem
slær til flugu — virðist hann
annað hvort barnalegur eða
skeytingarlaus um vandann i
suð-austur Asfu, nema hvort
tveggja sé.
Nixon stendur aö þvi leyti
betur að vigi en McGovern, aö
sókn Norður-Vietnama hefir
valdið þvi, að allmargir hafa
endurskoðað afstööu sina til
eðlis styrjaldarinnar — og af
þessum sökum eru úrslit skoð-
anakannana forsetanum hag-
stæð. Nixon hefir tekist að
gera sér erfitt fyrir um útlist-
un á þvi, sem hann er aö reyna
að koma fram i Vietnam —
eins og Johnson á undan hon-
um. Hann reyndi að hlaða upp
hvers konar ástæðum og
afsökunum öðrum en sjálfs-
ákvörðunarrétti Suður-Viet-
nama, sem er grundvallarat-
riði. Hann benti á önnur smá-
riki, sem riöa til falls i suð-
austur Asiu, traust skjólstæð-
inga Bandarikjamanna i
Evrópu og Israel á heit þeirra
og greip jafnvel til þeirrar
furðulegu fullyröingar, að
Bandarikjamenn ætluðu ekki
að biða ósigur i styrjöld.
Allt hafði þetta nokkuð til
sins ágætis nema siöasta full-
yrðingin, en fullnægði þó ekki
furðu lostnum og striösþreytt-
um Bandarikjamönnum. Eng-
in röksemdanna hrökk til að
réttlæta styrjöldina, nema
unnt væri að sýna fram á, að
Suður-Vietnamar væru sjálfir
reiðubúnir að berjast til þess
að veita kommúnistum viö-
nám. Atvikin hafa einfaldað
baráttu Nixons. Innrás Norð-
ur-Vietnama og viðnám Suð-
ur-Vietnama hafa valdið þvi,
að átökin likjast siður borg-
arastyrjöld i suðri og meira
striði milli tveggja sjálfstæðra
rikja en nokkru sinni fyrr.
ÞAÐ er nú meira áberandi
en flest annað i suö-austur
Asiu, að nálega allur her
Norður-Vietnama er utan
landamæranna og berst á
þremur vigstöövum. Heima-
kommúnistar og aðstoðar-
menn þeirra i Suður-Vietnam
og Cambodiu gætu vissulega
ekki haldið styrjöldinni áfram
án hjálpar Norður-Vietnama,
og Pathet Lao ætti fullt i fangi
með að halda fjalllendinu
nyrzt og austast i Laos ef
Norður-Vietnama nyti ekki
við. Heimaherir þessara
þriggja rikja halda áfram að
berjast við Norður-Vietnama
og fylla jafn óðum i skörðin
með nýju útboði, en virðast
jafnvel dæmdir að halda
áfram varnarstyrjöld.
Þeir sýna enga snilli i bar-
áttunni og má vel vera, að þeir
lytu i lægra haldi ef lofther
Bandarikjamanna veitti þeim
ekki lið. Ástæðan er sú, að þeir
eiga i höggi við bezta herinn i
þessum heimshluta, en eng-
inn, sem eitthvað hefir lesiö i
mannkynssögu, gengur út frá
beinu sambandi milli góðrar
hermennsku og ágætis stjórn-
málastefnunnar, sem barist er
fyrir.
Straumur flóttamanna i
Indókina bendir alls ekki til,
aö meirihluti fólks á þeim
svæöum, sem Noröur-Viet-
namar hafa náð á sitt vald,
fagni stjórnarforminu, sem
hann innleiöir. Satt er aö visu,
aö flóttamennirnir leitast ekki
siður við að komast á burt af
orrustusviðinu af ótta við
sprengjuvarp gagnárása
stjórnarhersins en gjörðir
kommúnistanna, sem komnir
eru. Avallt flýja þeir þó frá
Norður-Vietnömum en ekki
lengra inn á svæöin, sem þeir
hafa á sinu valdi.
LENIN sagði, aö þegar erf-
iðan vanda bæri að höndum
ætti fyrst að spyrja, hver væri
að gera hverjum hvaö. Þessa
aðferð ætti að viðhafa i Indó-
kina og spyrja, hvar her hvers
aðila um sig heldur sig.
Þarna eru einmitt fólgnir
mestu erfiöleikarnir, sem þeir
Kissinger og Le Duc Tho eiga
við að striða i viðræöum sín-
um, en eftir siðasta fund
þeirra flaug Kissinger beint til
Saigon aö hitta Thieu forseta
að máli. Norður-Vietnamar
segjast halda áfram að berj-
ast þar til að Bandarikjamenn
viki Thieu frá völdum og veiti
kommúnistum aðild að nýrri
stjórn i Saigon. Bandarikja-
menn segja hins vegar, aö
Framhald á bls. 14