Tíminn - 25.08.1972, Blaðsíða 12

12
TÍMINN
Föstudagur 25, ágúst 1972
Hann veröur aö vinna 5000 og 10.000 m. hlaupin I MUnchen, aö
öörum kosti hefur hann svikiö loforö þau, er hann gaf hinum kröfu-
höröu finnsku áhorfendum. Hafiö meöaumkun meö manninum, sem
aö nokkrum dögum liönum, veröur aö sanna aö hann er nýr Paavo
Nurmi, finnska stórhlauparanumi og Evrópumeistaranum f 5000-og
10.000 m. hlaupi, Juha VBStSinen.
Annar frábær hlaupari getur
meö stolti hugsað aftur til ársins
1971, þegar hann tók þátt i 29
hlaupum, sigraði i 22 og varö
annar i tveim, fyrir utan það aö
setja 3 landsmet og tvö Evrópu-
met. En á Evrópumeistaramót-
inu i Heisingfors i fyrra, og i þvi
hladpi, sem haföi hvað mesta
þýöingu fyrir hann, varö hann aö
láta sér nægja sjötta sæti. Allir
hlaupararnir, sem komu á undan
honum i mark, voru minnst 5
árum eldri en hann. Sigurvegar-
inn varö „erkióvinur” hans, hinn
þá þritugi Váatainen. 1 Miinchen
hefur David Bedford heitiö aö
hefna sin grimmilega.
Einvigiö milli Váátainen og
Bedford gæti oröiö hápúnktur
hinna ólympisku leika. Hinn
„æfingasjúki” Bedford frá Eng-
landi gegn hinu finnska „enda-
sprettsundri” Váátáinen, hvilikt
hlaup gæti þaö oröiö.
Váatainen er fremur litill
maöur og vegur ekki nema 58 kiló.
Honum hefur veriö lýstsem mjög
ákveðnum, einbeittum og um leið
sjálfsöruggum manni. Ifari hans
finnast einnig aörir eiginleikar,
sem svo tillitssemi, hjálpfýsi og
gáfur. Hann hefur mjög ákveöinn
vilja og mikinnstyrk,sem kemur
bezt fram i þvi, aö hann hefur æft
og þrælaö á ströndum Portúgals
undanfarna mánuöi, I þeim eina
tilgangi aö vinna gullverölaunin i
5000 og 10.000 m. hlaupunum á
Olympíuleikunum i MUnchen.
Enski hlauparinn Mike Tagg,
sem oftast hefur þurft aö horfa á
eftir Bedford I markiö á undan
sér, hefur sagt. — Bedford er
ekki mannlegur — En þaö eru
öfugmæli, þótt svo megi viröast á
stundum. Bedford piskar sjálfan
sig áfram eins langt og auöiö er,
en ómannlegur er hann ekki.
Viku eftir viku hleypur hann allt
aö 30 milur á dag, og setur svo
Evrópumet meö blöðrur undir
iljunum á lélegum hlaupa
brautum, eöa hættir lifi sinu yfir
hindrunum, I þvi eina augnamiöi
aö bæta brezka metiö i hind-
runarhlaupi. En utan Iþróttavall-
arins er Bedford glaölyndur og
hreinskilinn náungi sem þykir
'bjór góöur, og fær ekkert betra
að boröa en kjötbollur móöur
sinnar. Kvenfólk hefur hann
aldrei flúiö. Fyrir keppni vil ég
heldur vera i glööum hópi félaga
minna, en aö sitja einn sér og
naga á mér handabökin af ótta
viö að eitthvað mistakist I
hlauplnu, - segir hann.
Va'átainen hefur sagt. — Ég
blæs á heimsmetin, aöalatriöiö er
að sigra, vinna gullverölaunin,
þaugeturenginn frá mér tekiö. —
Fyrir nokkrum árum var Juha
VaatUinen, eins og svo margir
aðrir finnskir Iþróttamenn, efni-
legur, en ekkert meir. Engum
datt þaö þá i hug, aö hann ætti
eftir að setja allt á annan endann
I Finnlandi, þegar þjóöin fylltist
sigurvimu yfir frábærum sigrum
hans á hlaupabrautinni. Hann
hefur veriö kallaöur „hinn nýi
Nurmi” en aö einu leyti er hann
þó frábrugöinn þessum fræga
ianda sinum. vaátáinen hleypur
til þess aö sigra og bara sigra, en
ekki aö setja met.
A dagskrá íþróttamóts 1 Ports-
mouth I fyrra, var 10.000 m.
hlaup. Meðal þátttakenda var
David Bedford. Hann hafði eytt
kvöldinu fyrir keppnina i góöum
félagsskap, en þó far-'.ö snemma
aö sofa. Um morguninn daginn
sem hlaupiö átti að fara fram, fór
hann á búðarráp meö vinkonu
sinni. Þaö haföi veriö sagt aö
hlaupabrautin væri léleg og lítið
betri en venjuleg sandfjara. Þar
fyrir utan var kæfandi hiti. Annan
hringinn I hlaupinu hljóp hann á
59 sek, en þaö var of hæg ferö aö
hans dómi. Þakkaöi hann hinum
keppendunum fyrir fylgdina og
hljóp frá þeim. Þaö, sem vakt
mesta aðdáun áhorfenda var
hinn óhemju mikla þrautseigja
og stálvilji mannsins. Hring eftir
hring hélt hann hraöa sinum,
þráttfyrirþaöaöfæturhans uröu
blóðrisa og þaktir blöörum.
Keppendur hans boru búnir aö
vera og nálægt þvi aö drepa sig,
þegar hlaupiö var unniö? —
spurðu áhorfendur. Timi Bed-
fords var stórkostlegur 27.47,0
nýtt Evrópumet og 27 sek. betra
en fyrrverandi met JUrgens
Haases.
A Evrópumeistaramótinu I
Helsingfors var Váátáinen ekki
sáttur meö neitt annað en sigur. 1
huga hans komst ekkert annaö
aö. Allt siöan 1968 haföi hann
verið hinn einmana Finni meöal
stórhlaupara heims á lengstu
vegalengdunum. Að hans áliti
varð aö breyta þeim hugmyndum
heimsbyggðarinnar, aö timi
finnskra stórhlaupara væri liöinn.
Hann æfði i hálfgerðri útlegö i
Vestur-Þýzkalandi og Frakklandi
og lét öll orö góð eða ill, i sinn
garð, sem vind um eyrun þjóta.
Og hann æfði vel. Hinn 10. ágúst
1971 reyndi hinn sprettharði
Austur-Þjóðverji Jurgen Haase
aö sigra i 10.000 m. hlaupinu með
miklum endaspretti, en án
árangurs, Juha var ennþá
sterkari á endasprettinum og
sigraöi. Fjórum dögum seinna
varö þaö hlutskipti Frakkans
Jean Wadoux, aö verða þeirrar
óvæntu ánægju aönjótandi aö sjá
á eftir Váátáinen i mark á undan
sér, I 5000 m. hlaupinu. Þar meö
hafði Juha gert það, sem aðeins 2
menn höföu leikið, að veröa
Evrópumeistari I 5 þúsund og 10
þúsund metra hlaupi. Hinir eru
Pólverjinn Krzyszkowiak og
„tékkneska eimreiöin” Emil
Zatopek.
Fyrir Bedford er það margt
fleira, sem kemur til greina en
bara aö vinna. Hann á sér sín tak-
mörk, bæöi til þess aö friðþægja
sjálfum sér og gleöja fjöldann,
Fólk segir aö ég sé heimskur,
vegna þess að ég slit mér út i
þýöingarlausum hlaupum. En
ekkert hlaup er þýðingarlaust aö
minum dómi.— Segir Bedford, —
þetta er allt liður i þjálfun minni.
— Bedford hittir oft fólk, sem
hefur litiö álit á honum, og segir
að hann sé enginn keppnismaöur.
Þaöheldur þvi fram, að hann geti
ekki unnið I harðri keppni, og
segir aö öll met hans séu sett á
litlum mótum og þegar ekki var
um neina keppni að ræöa. Þetta
fólk telur hann vera nýjan Ron
Clarke, mann sem setur heims-
met en sigrar aldrei á stórum
mótum. Hann æfir svo stift, að
það var talið að hann myndi fá
taugaáfall áður en Olympiu-
leikarnir hæfust, en Bedford
segist ekki þrifast nema hann æfi
mikið. — Ég hef lært af reyns-
lunni, — segir hann, — og ef ég
verð fyrir meiðslum þá mun ég fá
læknisaðstoð og rétta meðhönd-
lun, þannig að séu meiöslin ekki
alvarleg, munu þau ekki há mér.
Ég er tilbúinn undir Olympiu-
leikana bæði likamlega og and-
lega — Svo mörg voru þau orð.
Þaö er mikilvægast að vinna,
og VSatainen mun leggja allt i
sölurnar fyrir sigur. Það er
reiknaö með aö um 50 þús Finnar
verði meðal áhorfenda, og aðrar
2 milljónir munu örugglega
fylgjast meö honum i sjónvarpi
. og útvarpi. Finnska þjóðin hefur
endurheimt það, sem hún hefur
ávalltþráð, annan Nurmi. Og um
margtsviparþeim saman, hinum
þjóðsagnakennda Paavo Nurmi
og Juha Vaátainen. Þeir hafa
ekki mikið álit á þjálfurum, fara
sinar eiginn leiöir hvaö þvi viðv-
íkur. Fréttamenn hafa aldrei átt
upp á pallborðiö hjá þeim, þó svo
aö Váátainen notfæri sér góða
fréttamennsku þegar hún býðst.
En þaö er meira i eigin hag en til
þess aö geöjast fréttaþyrstum að-
dáendum. Báöir voru og eru
miklir eiginhagsmunamenn, en
þó má segja að Juha sé endur-
bætt útgáfa af Nurmi, þvi hann á
það til að taka viö góðum ráö-
leggingum sjái hann sér hag af
þvi. En sigurviljinn er sá sami,
og ekkert getur kastað skugga á
siguraugnablikið, þegar laun er-
fiðisins er að fullu greitt meö
gullverölaunum. Fyrir þá stund
væru þeir tilbúnir að leggja lifiö
að veði.
Markvisst og mað natni hefur
Bedford þjálfað sig, frá þvi að
hann var 13 ára, með þaö eitt i
huga að verða mesti langhlaup-
ari heims. Er hann var 15 ára
komst hann undir hendur Bob
Parker, sem verið hefur þjálfari
hans æ siðan. Smátt og smátt var
æfingaálagið aukið, og menn fóru
að veita þessum renglulega pilti
meiri athygli. Árið 1969 setti hann
sitt fyrsta met i 10.000 m. hlaupi,
hljóp á 29.24.4, aöeins 19 ára
gamall. Ari seinna var hann
búinn að koma brezka metinu
niður i 28.06,2 og var með þvi
kominn i hóp meztu hlaupara-
heims. Arið 1971 varð ár sigra og
vonbrigða, en um leið lærdóms-
rikt. Þá lærði hann það, að hann
getur aðeins sigrað, með þvi aö
halda upp mikilum hraða allt
hlaupið, og gefa hinum enda-
sprettshörðu andstæðingum
sinum litla sem enga möguleika á
þvi aö hlaupa sig uppi á siðasta
hring.
En lætur Juha Váátáinen skilja
sig eftir? Á þvi eru harla litlar
likur. Þessi einbeitti og skapmikli
Finni á sér aöeins eitt takmark,
og það er að vinna tvö langhlaup á
Ólympiuleikunum. Og hann ber
ekki minnstu virðingu fyrir
keppinautum sinum, og gerir sig
engan veginn ánægðan með
hálfnað verk. Hann er svo sjálfs
öruggur maður, að það mætti
likja honum við hrokafullan lista-
mann sem þekkir eigið ágæti út i
yztu æsar og lifir samkvæmt þvi.
Hann reynir aldrei að afsaka
sjálfan sig né gerðir sinar. Hann
er maður sem litur ávallt fram á
við, aldrei til baka. Og svo
öruggur er hann með sjálfan sig,
að hann telur betra aö vera sigur-
stranglegastur, þvi þaö leiðir af
sér,aðallirfylgjastmeöhonum og
útfæra hlaup sitt eftir þvi hvernig
hann hleypur.
Einnig Bedford hefur ákveðiö
markmið i huga, en það er aö
setja nýtt heimsmet, enda mun
það að hans dómi nægja til sigurs.
Af sjálfsdáðun hefur hann verið
atvinnulaus 19 mánuöi, en um leið
stundað nám við Twickenham.
Allt s.l. ár hefur hann miöað að
þvi að vera i toppformi þann 31.
ágúst 1972, þegar 10.000 m hlaupið
hefst i MUnchen. Þjálfari hans
hefur látið hafa eftirfarandi eftir
sér: — Ég held að þjálfun Dave
hafi verið unninn svo samvizku-
samlega, að hápunktinum verði
náð fyrstu viku Ólympiul.
Bedford og Parker hafa unnið
saman i 6 ár og þekkja hvor
annan mjög, vel, og er þvi engin
ástæða til að vanmeta það, sem
þeir segja. Og takist þeim að
halda Bedford i toppformi á
Ólympiuleikunum, má telja
öruggt að hann vinni.
Þetta þýðir, að Bedford verður
að halda Váátáinen fyrrir aftan
sig út allt hlaupið, en þaö verður
erfitt. Juha Váátáinen er ekki sú
manngerð, sem lætur vel aö vera
aftarlega I röðinni. Að hlaupa
fremst og leiöa hlaupið er hans
markmið. Hann lærði mikið
þegar hann reyndi að ná kjöri til
finnska þingsins, og fékk ekki
nema 1800 atkvæði. Þá lærðist
honum að rööin getur verið löng,
og sé maður aftarlega, er næstum
ómögulegt aö komast i fremstu
sætin. 1 Munchen mun Finninn
setja á fulla ferb, laminn áfram af
þjóðhetjunafnbótinni og þvi, aö
hann sé Nurmi endurborinn. Það
er erfitt að vera uppáhald finnsku
þjóðarinnar á Iþróttaleik-
vanginum, en ennþá erfiðara er
að missa aðdáun hennar og fá I
staðinn útskúfun, þvi að heima i
Finnlandi sviður undan þvi, aö
hafa brugðizt trausti hennar. Þvi
stendur gagnfræðaskólakennar-
inn Juha Váátáinen frammi fyrir
ómannlegum kröfum, hann
verður að sigra.
Fyrir Bedford og Váatáinen er
hin fagra hugsjón, „aö vera meff
húmbúkk eitt. Þeir koma til
Milnchen með aðeins eitt tak-
mark, að sigra. En hvort sem það
veröa þeir eða einhverjir aðrir,
sem þaö gera, mun það engin
áhrif hafa á _ gang himintungl-
anna, og hnötturinn mun væntan-
lega halda áfram að snúast um
alla framtið. — f.k.
Brezki „stálmaöurinn” David Bedford I góðum félagsskap.