Fréttablaðið - 15.03.2004, Blaðsíða 15

Íljósi illa duldrar aðdáunar leið-arahöfunda Morgunblaðsins á
starfsháttum Pútíns Rússlandsfor-
seta er forvitnilegt að skoða ástæð-
ur einstakra yfirburða hans í for-
setakosningunum í gær. Úrslitin ein
og sér - hátt í 80 prósent greiddra
atkvæða - fær líklega flesta þá sem
aldir eru upp í lýðræðisríkjum til að
efast um kosningarnar. Ég man ekki
eftir nokkrum stjórnmálamanni né
nokkru stjórnmálaafli sem hefur
fengið jafn mikla yfirburðakosn-
ingu í nokkru lýðræðisríki, að for-
setum Íslands undanskildum þegar
þeir sigra Ástþór Magnússon eða
viðlíka frambjóðendur. En það er
illa komið fyrir Rússum ef engir
fást í framboð aðrir en þarlendir
Ástþórar. Enda er það ekki raunin.
Pútín hefur hins vegar tekist að
gera alla mótframbjóðendur sína að
Ástþórum Magnússonum þar sem
hann stjórnar öllum fjölmiðlum
landsins. Þeir eru allir undir hæl
forsetans og matreiða rússnesk
stjórnmál ofan í almenning með því
augnamiði að háttvirtur Pútín komi
sem best út; að hann sé líklegur til
að leysa allra vanda, aðrir séu
skúrkar eða kjánar. Með fjölmiðl-
ana að baki sér hefur Pútín ráðist
með sama hætti gegn auðmönnum
landsins sem hann telur að muni
styðja aðra stjórnmálamenn eða
muni jafnvel sjálfir snúa sér að
stjórnmálum. Til þess beitir Pútín
ekki aðeins fjölmiðlum heldur lög-
reglu, saksóknurum, skattrann-
sóknaraðilum og dómstólum.
Þeir eru nú orðnir fáir á Vestur-
löndum, fyrir utan Morgunblaðið –
sem sjá ekki hvert Pútín er að fara
með hið unga lýðræðisríki í Rúss-
landi. Eftir alvarlega vaxtarverki
lýðræðiskerfisins eftir fall kommún-
ismans vildu menn á Vesturlöndum
unna Pútín ákveðins svigrúms til að
forða Rússlandi frá upplausn. Nú er
hins vegar óðum að koma í ljós að
Pútín notar aukin völd sín til að auka
þau meira og er á hraðleið með að
brjóta alla þætti samfélagsins undir
sig. Enginn sem vill lifa og starfa í
Rússlandi kemst til lengdar upp með
einhvert múður gagnvart forsetan-
um. Vilji hans er orðinn æðri skráð-
um lögum og reglum. Þær lýðræðis-
legu stofnanir sem á Vesturlöndum
hafa það hlutverk að framfylgja
skráðum reglum samfélagsins er í
Rússlandi beitt til að knýja fram
vilja forsetans. Flestum stjórnvöld-
um á Vesturlöndum sem þó eru ef til
vill háðari stöðugleika í rússneskum
stjórnmálum en þroska samfélags-
ins þar austur frá er farið að blöskra
ástandið í Rússlandi. Hvers vegna
Morgunblaðið mærir þennan forseta
fyrir harða baráttu hans gagnvart
öllum þeim sem ekki lúta vilja hans
er hins vegar illskiljanlegt. Ég vil
ekki trúa því að leiðarahöfundar
blaðsins vilji telja okkur trú um að
aðstæður okkar séu svipaðar og í
Rússlandi og að þær kalli á jafn frá-
leita stefnu og Pútín hefur beint
rússnesku samfélagi á. ■
Grunnskólarnir í Reykjavíkhafa sýnt á sér margar góð-
ar hliðar undanfarnar vikur og
fleira er í bígerð, allt ber það
vitni um framsækið, fjölbreytt
og líflegt skólastarf. Sönnun
þess að borgin er í forystu um
margt sem varðar skólamál á
Íslandi blasir við í þessari flóru.
Listahátíð og grunn-
skólabörn
Fyrir nokkrum dögum var
undirritaður samningur Lista-
hátíðar og borgarinnar um sam-
starf sem tryggir grunnskóla-
börnum þátttöku í hatíðinni.
Tæpast eru mörg önnur dæmi
um alþjóðlega og metnaðarfulla
listahátíð sem starfar jafn náið
með skapandi grunnskólabörn-
um og hér. Þegar í vor taka
skólabörn þátt í verkefnum sem
athygli munu vekja í samstarfi
við innlenda og erlenda lista-
menn. Nú verður Listahátíð ár-
lega og borgin hefur tryggt
börnum sínum þátttöku!
Hvatningarverðlaun
skólanna
Nýlega voru afhent hvatning-
arverðlaun til skólanna sem
þökk fyrir framsækin nýsköp-
unarverkefni. Alls voru tilnefnd
yfir 70 verkefni sem hlýtur að
teljast glæsilegt fyrir grunn-
skólana, öll þóttu merkileg. Þau
eiga það flest sameiginlegt að
spretta upp úr grasrótinni. Ólík,
en góð verkefni sem sýna vel
frumkvæði og metnað, ekki
bara skólafólks, heldur þeirra
sem vinna með því í grenndar-
samfélaginu. Athöfnin á Kjar-
valsstöðum var þrungin stolti
þeirra sem eiga vissulega hól
skilið. Þeir sem telja að ,,ekkert
sé að gerast“ í skólum ættu að
kynna sér þessi verkefni!
Þróunarstyrkir borgarinnar
Þá hafa þróunarstyrkir borg-
arinnar til skólanna verið af-
hentir, auk styrkja fræðsluráðs,
alls um 40 milljónir. Móðurskól-
ar okkar sitja ekki einir að
þessu fé, þótt mikilvægir séu,
listinn yfir verkefni sem
fræðsluráð styrkir sýnir svo
ekki verður um villst að gríðar-
leg gerjun er í skólastarfinu.
Meðal þess sem fræðsluráð
ákvað að styrkja sérstaklega
eru verkefni fyrir bráðger börn,
en starfshópur er nú að störfum
um leiðir í þeim efnum þegar
þriggja ára tilraunatímabili lýk-
ur í vor. Við tókum frá fé til að
eiga til að fylgja eftir starfi
hópsins og munum leggja 2,5
m.kr. til þess þegar á þessu ári
til viðbótar því sem þegar er á
fjárhagsáætlun.
Ráðstefna, sýning og opinn
fundur
Núverandi fræðsluráð hefur
gert það að einum af hornstein-
um í stefnu sinni að bæta upp-
lýsingar, samræðu um mennta-
mál og skólastefnu. Í apríl verð-
ur haldið málþing um þunga-
miðjuna í þróun skólastarfs til
móts við nýja öld: einstaklings-
miðað nám. Áður verður stór
sýning í Borgarleikhúsinu þar
sem móðurskólar borgarinnar
kynna verkefni sín, bæði leikum
og lærðum og öllu áhugafólki
um skólamál. Þessi sýning fylg-
ir eftir frábærum árangri af
sams konar kynningu á þróunar-
starfi sem haldin var í Ráðhús-
inu í fyrra. Einnig er á dagskrá
að halda opinn fund fræðsluráðs
um málefni pilta í grunnskólum,
en staða þeirra er mörgum hug-
leikin í kjölfar kannana sem
sýna að á ákveðnum aldri eiga
ungir piltar erfiðara uppdráttar
í skólanum en aðrir hópar.
Hvatningarverðlaun
nemenda
Þann 17. júní afhendum við
öðru sinni hvatningarverðlaun
nemenda í grunnskólum. Það
var gert í fyrsta sinn í fyrra og
vakti mikla athygli. Sú athöfn er
okkur mörgum minnisstæð, og
sú jákvæða umræða sem fylgdi
á eftir, ekki síst af hálfu þeirra
frábæru nemenda sem hampað
var með þessum hætti. Vonir
standa til að nú tilnefni fleiri
skólar nemendur sem á ein-
hvern hátt hafa sýnt gott for-
dæmi. Allt eru þetta dæmi um
mikla áherslu fræðsluyfirvalda
á framsókn, þróun, umræðu um
skólamál og hvatningu til þeirra
sem standa sig vel í skólum
borgarinnar. ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um kosningar í Rússlandi.
16 15. mars 2004 MÁNUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúi: Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Þegar þetta er skrifað ásunnudagsmorgni bendir
flest til þess að sökin á ódæðinu
í Madríd liggi hjá glæpasamtök-
unum sem kennd eru við al-
Kaída og er réttlætingin á þessu
kaldrifjaða fjöldamorði á spæn-
sku alþýðufólki stuðningur
Spánarstjórnar við hernað
Bush-stjórnarinnar í Afganistan
og Írak.
Erfitt er að setja sig inn í það
hatur sem knýr menn til slíkra
verka, þá dauðadýrkun og eyði-
leggingarfýsn sem þeir eru
haldnir, sálarleysi þeirra og
ómennsku. Þótt þeir réttlæti
morðin með þjáningum trú-
bræðra sinna þá eru þessir
menn sjálfir ekki fórnarlömb
annars en áunninnar geðbilunar.
Þeir búa sjálfir ekki við daglega
ógn, ýmislegt bendir til að þeir
sem báru ábyrgð á sprengingun-
um í Bandaríkjunum 11. sept-
ember 2001 hafi verið einrænir
kúristar, og víst er að til að geta
framkvæmt svo skelfileg ill-
virki þurfa menn að hafa slitið á
tengsl við samfélag manna,
ófærir um meðlíðan. Það er
öfugmæli að kenna slík illvirki
við trúarlíf og trúrækni því að
manni finnst að tilbeiðslan og
bænin sem órjúfanlega er tengd
allri lifandi trú - hvort sem hún
beinist að Kristi, Javhe eða
Allah eða öðrum nafnbirtingum
guðdómsins - hljóti um leið að
vera lofgjörð lífsins: í huga þess
trúaða hlýtur lífið að vera heil-
agt.
Til hvers?
Flestallur nútímahernaður
felst í því að karlmenn fara um í
hópum slitnir úr tengslum við
mannlegt samfélag, ærðir af
áfengi, eiturlyfjum eða öðrum
brjálsemishvötum og rífa niður
það sem aðrir hafa byggt: rífa
niður mannlegt samfélag,
myrða svokallaða óbreytta
borgara, konur, börn, gamal-
menni, aðra karlmenn. Þótt
þessir hermenn hugsi ekki
margt á vegferð sinni og her-
mennskan sé markmið í sjálfri
sér þá eru ráðamenn að baki
þeim. Að baki þessum hamför-
um af manna völdum liggur
yfirleitt einhver hugsun, sem
snýst um aðgang tiltekins hóps
að tilteknum gæðum.
Kannski liggur í þessu mun-
urinn á hryðjuverkum og öðr-
um stríðsaðgerðum. Maður
kemur ekki auga á hugsunina -
eða öllu heldur: hugsunin sem
sýnist vera að baki er ekki bara
stórkostlega siðlaus og and-
styggileg heldur fyrst og
fremst yfirþyrmandi heimsku-
leg, þó ekki væri nema fyrir þá
sök að nú munu karlmenn af
marokkóskum og indverskum
uppruna eiga í vændum erfið-
ari tíma í Evrópu en áður því
þeir munu sjálfkrafa grunaðir
um græsku.
Allur hernaður bitnar á sak-
lausu fólki og beinist að því í
mismiklum mæli en í tilviki
hryðjuverkanna er sjálfur fá-
ránleiki ódæðanna nánast eins
og markmið í sjálfu sér, sjálft
æpandi tilgangsleysið sem læt-
ur okkur fá á tilfinninguna að
um sé að ræða sérlega grimman
andstæðing, sérlega slóttugan
og - það sem skelfilegast er: sér-
lega óútreiknanlegan.
Hryðjuverk líklegra en eld-
gos?
Hvernig er hægt að bregðast
við ódæði af þessu tagi? Með því
að efla lögregluna? Spánverjar
eiga sér nokkra hefð í öflugri
herlögreglu sem rekur sögu sína
allt til fasistatímans og á Spáni
er lögreglan afar sýnileg en hún
kom samt sem áður ekki í veg
fyrir þessar sprengingar. Þar
með er ekki sagt að ekki beri að
treysta á vökula löggæslu í
þessu sem öðru, einkum í um-
ferðinni þar sem lögreglan virð-
ist því miður leggja meiri stund
á að liggja í felum til að geta
gómað hraðakstursmenn en að
vera sýnileg til að koma í veg
fyrir ofsaaksturinn, með öðrum
orðum áhugasamari um að sjá
lögbrot en að koma í veg fyrir
þau...
Óneitanlega setur samt að
manni dálítinn ugg þegar mað-
ur les í viðtali við Björn Bjarna-
son dómsmálaráðherra í Morg-
unblaðinu þann 9. mars síðast-
liðinn að hann telji hamfarir af
mannavöldum líklegri en nátt-
úruhamfarir. Kannski var hann
bara klaufalegur í orðavali:
kannski þekkir hann ekki vel ís-
lenskan veruleika til sjávar og
sveita en með svona tali er ráð-
herrann nánast að slá því föstu
að yfir okkur grúfi hryðju-
verkaógn, því að náttúruham-
farir eiga eftir að koma hér á
landi fyrr eða síðar, sú er blátt
áfram saga byggðar í landinu:
mestu varðar að vera búinn
undir þau og reyna að koma í
veg fyrir manntjón. Þegar ráð-
herrann stillir þessu svona upp
nánast eins og forgangsröð hafi
verið röng hjá okkur þá gerir
hann lítið úr þeirri hættu sem
Íslendingum stafar af náttúru-
öflunum. Satt að segja hélt
maður að sérhver Íslendingur
skynjaði þessa hættu.
Það er mikilvægt að ráða-
menn séu í tengslum við samfé-
lag sitt. Og það er mikilvægt að
þeir ali ekki á ótta að ósekju
nóg er nú samt. Óskandi væri að
atburðirnir í Madrid verði ekki
til þess að efla þau afturhaldsöfl
sem notfæra sér slíka atburði til
að draga úr frjálsræði, eins og
gerst hefur í Bandaríkjunum í
tíð Bush-stjórnarinnar. Við þurf-
um að vera á verði - svo sannar-
lega - líka gagnvart þeim sem
vilja knýja í gegn eðlisbreytingu
á íslensku lögreglunni, hervæða
hana og gera hana ómanneskju-
legri. ■
Hryðjuverk og hamfarir■ Af netinu Blómlegt skólalíf
Vondur forseti sigrar í sviðsettum kosningum
Á góðum bíl í fríið með Avis
Pantaðu AVIS bílinn áður en þú
leggur af stað – Það borgar sig
Hringdu til AVIS í síma 591-4000
Innifalið í verði er ótakmarkaður akstur, trygging, vsk. og
flugvallargjald. (Verð miðast við lágmarksleigu 7 daga).
Ekkert bókunargjald - Gildir til 31. mars 2005.
Verð háð breytingu á gengi.
Verona kr. 2.400,- á dag m.v. B flokk
Bologna kr. 2.400,- á dag m.v. B flokk
Milano kr. 2.400,- á dag m.v. B flokk
www.avis.is
Við
gerum
betur
Ítalía
AVIS Knarrarvogi 2 - 104 Reykjavík - Sími 591 4000 Fax 591 4040 - Netfang avis@avis.is
Munið Visa
afsláttinn
Hringleikahús
stjórnarandstöðunnar!
„Það má með sanni segja að um-
ræðan um fyrirætlun dómsmála-
ráðherra um eflingu sérsveita lög-
reglunnar hafi verið öfugsnúin. Í
henni var stjórnarandstaðan í
þeirri miður sjaldgæfu stöðu að
gagnrýna aukin ríkisútgjöld.
Í stuttu máli þá felur tillagan í sér
fjölgun sérsveitarmanna úr 21 í 50.
Markmiðið er að treysta öryggið í
landinu og efla löggæslu enda er
frumskylda hvers ríkis að vernda
almenning í viðkomandi landi.
Þannig er ríkisvaldið á vissan hátt
að bregðast við þeirri hryðju-
verkaógn sem nær öll lönd standa
frammi fyrir. Komið hefur fram að
hér á landi þurfi að vera til staðar
þekking og mannafli til að takast á
við hryðjuverkamenn sem mögu-
lega gætu gripið til aðgerða t.d.
gegn flugvélum og skipum sem eiga
leið í gegnum íslenska lögsögu. Auk
þess fer fjöldi vopnaðra rána og of-
beldisglæpa því miður fjölgandi hér
á landi.“
Sorgleg málefnafátækt
„Gagnrýni einstakra þingmanna úr
stjórnarandstöðunni á boðaða
stækkun hefur vakið nokkra at-
hygli. Reyndar hefur hún á stórum
köflum verið sorglega ómálefnaleg
og jafnvel orðið nokkrum þeirra til
minnkunar, s.s. Helga Hjörvari.
Hins vegar var merkilegt að hluti
gagnrýni stjórnarandstöðunnar
beindist að þeim aukna kostnaði
sem stækkuninni óhjákvæmilega
fylgir. Þar kveður við alveg nýjan
tón þar sem stjórnarandstaðan hef-
ur hingað til ekki verið þekkt fyrir
að halda aftur af sér við að auka
útgjöld ríkisins á kostnað skatt-
greiðenda. Ef til vill eru skilaboð
Heimdallar og annarra ungra sjálf-
stæðismanna sem ítrekað hafa
gagnrýnt útgjaldaþenslu ríkisins að
komast til skila. Með þá von í huga
verður fróðlegt að fylgjast með
hvort tillögur sem fela í sér aukinn
kostnað fái sömu viðtökur af þeirra
hálfu.“
- ATLI RAFN BJÖRNSSON Á WWW. FRELSI.IS
GUÐMUNDUR
ANDRI
THORSSON
■
skrifar um hryðju-
verk og hamfarir
Um daginnog veginnUmræðan
STEFÁN JÓN
HAFSTEIN
■
formaður fræðsluráðs
Reykjavíkur skrifar um
skólalíf í borginni