Fréttablaðið - 28.04.2004, Síða 16

Davíð vígði Stöð 3
Davíð Oddsson var heldur ósáttur við
Fréttablaðið þegar hann ræddi við blaða-
menn í Alþingishúsinu á mánudaginn.
Meðal efnis í blaðinu þann dag var upp-
rifjun á þátttöku hans fyrir nokkrum árum
í stofnun sjónvarpsstöðvarinnar Ísfilm
sem vera átti í sameign Reykjavíkurborg-
ar, Sambandsins, Morgunblaðsins, DV og
fleiri fjársterkra aðila. Þá
þótti honum ekkert
athugavert við eigna-
tengsl ljósvakamiðla og
dagblaða sem nú á að
banna. Það hefur síðan
rifjast upp fyrir okkur
að þegar Stöð 3,
sem Morgun-
blaðið átti hlut
í, var hleypt af
stokkunum 24. nóvember 1995 var það
enginn annar en Davíð Oddsson sem
stýrði vígslunni. Segir í Morgunblaðsfrétt
daginn eftir: „Forsætisráðherra óskaði
stöðinni og áhorfendum til hamingju
með áfangann og nýja möguleika í sjón-
varpsflórunni.“ Getur verið að það sé ekki
sama hverjir eiga fjölmiðlana?
Ekki í Mogganum
Ummæli Haraldar Sveinssonar stjórnar-
formanns Árvakurs, um fjölmiðla-
frumvarp forsætisráðherra voru í öllum
fjölmiðlum fyrir helgina. Sterklega orðuð
gagnrýni hans þótti hvarvetna fréttnæm
nema í einum fjölmiðli sem ekki hefur
birt stafkrók um málið. Skoðanir Haraldar
þykja greinilega ekki eiga erindi við
lesendur Morgunblaðsins.
Snjallir Leikfélagsmenn?
Er þetta tilviljun eða eru
þeir svona snjallir hjá Leik-
félagi Reykjavíkur. Búnir að
finna út hvernig á að láta
reksturinn, sem gengið hef-
ur á afturfótunum, ná festu
á ný? Í nýja stjórn félagsins,
sem valin verður á kjörfundi
í byrjun maí, ætla þeir að fá
Ingu Jónu Þórðardóttur, forystumann í
Sjálfstæðisflokknum og eiginkonu fjár-
málaráðherra, sem formann, Ágúst Einars-
son, prófessor úr Samfylkingunni, og
Styrmi Gunnarsson, ritstjóra Morgunblaðs-
ins, auk leikaranna Mörtu Nordal og Ellerts
A. Ingimundarsonar. Sumum þykir þetta
nokkuð góð uppskrift fyrir opinberar fjár-
veitingar og þóknanlega fjölmiðla-
umfjöllun.
F jölmiðlafrumvarp Davíðs Oddssonar byggir ekki á málefna-legum forsendum. Takmörkun á eignarhaldi fjölmiðla eróhugsandi nema tæknilegar hindranir séu fyrir því að allir
sem vilja geti stofnað og haldið úti fjölmiðli. Ef engar slíkar hindran-
ir eru fyrir hendi eru slíkar reglur ekkert annað en brot á tjáningar-
frelsi manna og atvinnufrelsi – tilraun til að setja löngun stjórnvalda
til að stjórna fjölmiðlaumhverfinu ofar þessum mannréttindum.
Það geta allir sem vilja stofnað dagblöð. Á meðan efni þeirra
stangast ekki á við ákvæði laga um vernd einkalífs, meiðyrði eða
önnur ákvæði sem varða takmarkanir á ritfrelsi getur enginn
amast við útgáfu dagblaða. Þá gildir einu hvort einhver vill kaupa
blaðið, auglýsa í því eða lesa það. Ef einhver kærir sig um getur
hann gefið út dagblað sem á sér engan rekstrargrundvöll, engan
hljómgrunn og engan sýnilegan tilgang – á sama hátt og mönnum
er frjálst að gefa út dagblöð með hverjum þeim tilgangi sem þeir
sjáfir leggja í útgáfuna. Þetta er óskoraður réttur hvers borgara,
hvers fyrirtækis og félags í öllum lýðræðislegum samfélögum
veraldar.
Ástæða þess að útvarps- og sjónvarpsrekstur er víða leyfis-
skyldur og leyfi eru veitt með ýmsum skilmálum er að tíðnisvið til
útsendinga eru takmörkuð auðlind. Það geta ekki allir sem vilja
sent út útvarps- eða sjónvarpsdagskrá. Þetta er ekki raunin hér-
lendis. Hér er enn nóg til af rásum fyrir þá sem vilja stofna og
halda úti útvarps- eða sjónvarpsdagskrá. Með stafrænum sending-
um verður til gnægð slíkra rása.
Af þessum sökum er frumvarp Davíðs Oddssonar ekki aðeins
árás á mannréttindi og grundvallarreglur samfélagsins heldur
þarflaust með öllu ef litið er til almannahagsmuna eða almennra
viðhorfa. Þegar engar tækni- eða efnislegar forsendur liggja til
þess að takmarka eignarhald á fjölmiðlum er slík ráðagerð aðför að
lýðræðislegum grundvelli samfélagsins.
Nú má vera að í samfélaginu séu uppi mismunandi skoðanir um
hverjir eru heppilegastir eigendur fjölmiðla og hverjir óheppi-
legri. En það á einnig við um flest annað. Davíð gæti örugglega út-
búið lista yfir menn og fyrirtæki sem honum finnst óheppilegt að
eigi verslanir, banka – hvað eina. Það má meira að segja vel vera að
honum finnist óheppilegt að KR sé Íslandsmeistari í fótbolta. En
það skiptir engu máli. Það fylgir opnu og lýðræðislegu samfélagi að
innan þess séu uppi alls kyns skoðanir. Hæstarétti fannst til dæm-
is tveir umsækjendur um starf hæstaréttardómara heppilegir en
Birni Bjarnasyni fannst heppilegra að skipa þann þriðja og kæru-
nefnd jafnréttisráðs heppilegra að ráða þann fjórða.
Það eina sem skiptir máli er að hér gildi réttlátar almennar
reglur og lög sem byggja á viðurkenndum grundvallarreglum.
Það gerir frumvarp Davíðs Oddssonar ekki. Í því felst mismunun
og í því er ekkert réttlæti. En sem kunnugt er er ríkisvald án rétt-
lætis ekkert annað en bófaflokkur – svo vitnað sé til Ágústínusar
kirkjuföður. ■
28. apríl 2004 MIÐVIKUDAGUR
MÍN SKOÐUN
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
Takmörkun á tjáningarfrelsi án efnislegra forsendna
er árás á grundvöll samfélagsins.
Ríkisvald án réttlætis
er bófaflokkur
degitildags@frettabladid.is
Eflum og skerpum skoðana-
skiptin á vettvangi Fréttablaðsins
Nokkrar breytingar á skoðana-
vettvangi Fréttablaðsins koma til
framkvæmda í dag og næstu
daga. Snúa þær bæði að efnistök-
um og útliti. Markmiðið er að efla
og skerpa þjóðfélagsumræðuna í
blaðinu.
Í höfuðdráttum verður skoðun-
um, ábendingum og athugasemd-
um um málefni líðandi stundar
framvegis komið á framfæri í
blaðinu með eftirfarandi hætti:
Í fyrsta lagi með ýmiskonar
efni sem unnið er af starfsmönn-
um ritstjórnar. Verður leitast við
að upplýsa lesendur um ólík sjón-
armið í umræðum dagsins, segja
frá mönnum og málefnum og
straumum og stefnum í þjóðfélag-
inu. Aukið verður smám saman
við efni af þessu tagi sem fyrir er
í blaðinu.
Í öðru lagi með daglegum pistl-
um fastra penna og reglulegum
greinaskrifum frá hópi fólks utan
ritstjórnar. Mun blaðið eiga frum-
kvæði að því að sækja slíkt efni til
fólks utan blaðsins í samræmi við
þjóðfélagsumræðuna hverju
sinni. Er að því stefnt að höfundar
efnis komi víða að úr þjóðfélag-
inu, búi að fjölbreyttri menntun,
reynslu og sérþekkingu, hafi mis-
munandi sýn á Ísland og umheim-
inn og ólíkar skoðanir á mönnum
og málefnum. Auk pistla er ætlun-
in að að teikningar af ýmsu tagi,
eftir erlenda og innlenda höfunda,
birtist á skoðanavettvangnum.
Meðal þeirra sem leggja okkur lið
á því sviði er Hallgrímur Helga-
son, rithöfundur og myndlista-
maður, með persónu sinni Grim
sem framvegis birtist í fötudags-
blaðinu.
Síðast en ekki síst býðst öllum
lesendum að senda efni sem birt
verður í dálknum Bréf til blaðsins.
Er það efni vel þegið og hvetjum
við lesendur til að senda okkur
línu. Sérstaklega hvetjum við kon-
ur til að láta í sér heyra, en þær
hafa því miður verið í miklum
minnihluta þeirra sem senda okk-
ur efni. Eldri kynslóðin, sem ætti
að hafa fleiri næðisstundir til
skrifta en yngra fólk, mætti líka
vera duglegri við að koma sjónar-
miðum sínum á framfæri. Við
kjósum helst að þetta verði ör-
stuttar athugasemdir, sjónarmið,
ádrepur eða leiðréttingar sem
verði ekki nema 50–200 orð að
lengd. Því gagnorðari sem bréf
eru því fyrr verða þau birt. Sann-
leikurinn er sá að stutt og hnitmið-
að efni kemst betur til skila hjá
lesendum dagblaða en langlokur.
Bréfriturum verður boðið að birta
lengri gerð bréfs sem grein á nýj-
um skoðanavettvangi á vefnum
Vísir.is, en hann mun birtast stór-
efldur í nýjum búningi í næsta
mánuði. Á Vísi verður boðið upp á
skoðanaskipti af öðru tagi en áður
hafa sést á íslenskum vefjum.
Verða náin og gagnvirk tengsl á
milli umræðna á vefnum og í blað-
inu eins og síðar mun koma nánar
í ljós. Þannig munu t.d. athuga-
semdir sem lesendur á netinu
gera við skrif Fréttablaðsins að
einhverju leyti rata í blaðið sjálft.
Lengri aðsendar greinar verða
áfram birtar í Fréttablaðinu ef
efnið er talið mikilvægt innlegg í
þjóðfélagsumræðuna. Annað að-
sent efni verður birt eftir mati
hverju sinni.
Ástæðan fyrir því að sú leið er
farin að flytja skoðanaskipti og
umræður að nokkru leyti yfir á
netið er tvíþætt. Annars vegar
stafar það einfaldlega af því að
blaðinu berst á degi hverjum
meira efni en það getur með góðu
birt miðað við það rými sem til
ráðstöfunar er. Í stað þess að láta
efnið annaðhvort bíða birtingar
von úr viti eða leggja það til hlið-
ar birtum við það í heild á um-
ræðuvettvangi blaðsins á netinu
og vísum til þess með úrdrætti í
blaðinu sjálfu. Hins vegar er
ljóst að netnotkun hér á landi er
gífurlega mikil og sýna kannanir
að yfir 80% heimila á landinu
hafa aðgang að netinu. Þar fara
nú þegar fram lífleg skoðana-
skipti og má jafnvel segja að
drjúgur hluti hinnar almennu
þjóðfélagsumræðu hafi fundið
sér þar farveg, ýmist á pólitísk-
um vefritum, á spjallsíðum eða í
bloggi. Fjölmennur hópur Íslend-
inga sem búsettur er utan land-
steinanna les Fréttablaðið nú
þegar eingöngu á netinu. Við
treystum því að allur þorri les-
enda blaðsins, sem áhuga hefur á
þessu efni, muni ekki einskorða
lesturinn við skoðanasíður blaðs-
ins heldur kynna sér einnig efnið
sem í boði verður á netinu.
Hið nýja form umræðuvett-
vangsins er ekki alskapað í upp-
hafi. Það mun mótast smám sam-
an en verður jafnframt í stöðugri
endurskoðun. Við þiggjum með
þökkum allar ábendingar og til-
lögur. Markmiðið með þessum
breytingum er að efla og skerpa
þjóðfélagsumræðuna sem fram
fer á síðum blaðsins. Rétt er að
hafa í huga að það er tiltölulega
stutt síðan Fréttablaðið var opnað
fyrir almennum skoðanaskiptum í
formi aðsendra greina. Hefur
reynst mikill áhugi á því að nýta
sér þennan vettvang. Blaðið hefur
hins vegar ekki áhuga á taka upp
þann ósið, sem önnur dagblöð
komu á fyrir mörgum árum, að
birta nánast allt aðsent efni, óháð
því hversu áhugavert það er eða
hvort það teljist eiga erindi við
lesendur. Fréttir blaðsins eru
skrifaðar og birtar eftir faglegu
mati. Við teljum tímabært að
sama gildi um aðsendar greinar,
að dagblöð leitist einnig við að
leggja faglegt mat á slíkt efni í
þágu lesenda. Einnig að þau hafi
frumkvæði að því fá fólk úti í
þjóðfélaginu til að leggja orð í
belg, ekki síst ef það hefur sér-
þekkingu á málum sem eru ofar-
lega á baugi. Það er engum greiði
gerður með því að birta gagnrýn-
islaust hvaðeina sem rekur á fjör-
urnar.
Það er von og trú ritstjórnar
Fréttablaðsins að þær breytingar
og nýjungar sem framundan eru
falli lesendum í geð, enda eru þær
gerðar í því eina augnamiði að
þjóna þeim betur.
Efni frá lesendum sem berst á
tölvutæku formi nýtur að öðru
jöfnu forgangs. Netfang fyrir
allt aðsent efni til blaðsins er
greinar@frettabladid.is. ■
GUÐMUNDUR
MAGNÚSSON
Í DAG
Breytingar
fram undan
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTASTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson RITSTJÓRNARFULLTRÚAR: Steinunn Stefánsdóttir og Jón Kaldal
AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 515 75 00 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 515 75 06
NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift
ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
ORÐRÉTT
Er þá ekki hægt að vera í bæði?
„Mér finnst auðvitað sárt að
Hreinn (Loftsson) skuli frekar
kjósa að vera í Baugi en Sjálf-
stæðisflokknum.“
Davíð Oddsson forsætisráðherra um
ákvörðun Hreins að segja sig úr Sjálf-
stæðisflokknum.
Fréttablaðið 27. apríl.
Gott lyktarskyn
„Ég finn ilm af banönum.“
Ævar Örn Jósepsson rithöfundur um
frumvarp um eignarhald á fjölmiðlum.
DV 27. apríl.
Tímabært frumvarp
„Það var tímabært að hér kæmi
fram frumvarp að lögum um
eignarhald á fjölmiðlum. Ástæð-
an er fyrst og fremst og eingöngu
sú, að þróunin á fjölmiðlamark-
aðnum hér gefur tilefni til þess.“
Leiðari Morgunblaðsins. 27. apríl.
FRÁ DEGI TIL DAGS
Markmiðið með
þessum breytingum
er að efla og skerpa
þjóðfélagsumræðuna.
,,
Það eina sem skipir máli er að hér gildi réttlátar
almennar reglur og lög sem byggja á viðurkenndum
grundvallarreglum. Það gerir frumvarp Davíðs Oddssonar ekki.
,,