Tíminn - 01.10.1972, Blaðsíða 2

2
TÍMINN
Sunnudagur 1. október 1972.
tu
ADAX
rafmagnsþllofnarnlr
hafa fenglS æðstu
verðlaun, sem veitt
W'tyfkmi&ijír eru Innan norsks IðnaSar
Húsbyggjendur! Kynnið yður fyrst og
síðast ADAX rafmagnsþilofnana. — Þeir
standa fremst, hvað varðar útlit, öryggi
og sparneytni. Tvöfalt thermostat.
Auðveldir í uppsetningu. Létt þrif.
Margar stærðir og gerðir.
3 ÁRA ÁBYRGÐ
SjáiS þér hjá okkur
Einar Farestveit & co. hf raftækjaverzlun
Bergstaðastræti 10A. Sími 16995
HVAÐ VILDI GRUNDTVIG!
í þessum mánuði, sem hefur
hlotið hryllingsheitið „Svarti
september”, eru hundrað ár frá
þvi einn af helztu trúar- og
menningarleiðtogum Norður-
landa lézt á háum aldri. Hann
fæddist 8. september 1783, svo að
óðum nálgast tvær aldir frá
fæðingu hans. Þetta stórmenni
kirkjunnar er Grundtvig.
Segja mætti, að hann hafi
stofnað nýja kirkjudeild i Dan-
mörku, lifandi flokk leitandi
sálna, sem lögðu aðaláherzlu á
það, sem kallað var hinn lifandi
kristindómur, sem ekki skyldi
þrælbundinn formum og bókstaf.
Eitt af þvi, sem af þessu spratt
og mun halda nafni Grundtvigs
lengst i vitund manna, voru lýð-
háskólarnir, sem hófu starfsemi
sina i Danmörku, en náðu bráð-
lega sem andleg hugsjón um öll
Norðurlönd.
En það er samt fyrst nú, og
vert er að ihuga það, á þessari
hundrað ára ártið höfundar, að
þeir hefja göngu sina hér með
starfrækslu lýðháskólans i Skál-
holti, sem nú tekur til starfa. —
bað er þvi ekki alveg út i bláinn
að minnast á Nicolai Frederik
Sverin Grundtvig i einum kirkju-
þætti.
WILJIRÐU
GOTT
Reykjavik...
lappa af í næ3i, eSa þá hitta
í setustofu, veitingasal eða
þá er að leita til Hótel Esju.
angað er auðvelt að komast
aka erfiðar umferðargötur, og
tisvagna er rétt við hótelið.
_ Iþróttahöllin í Laugardal,
skemmtistaðir af ýmsu tagi
nágrenni. Næsta heimsókn
iinn verður skemmtileg tilbreyting
og góð hvíld.
VELKQMIN Á HÓTEL ESJU
U
RAUT 2 — SÍMI 82200
Hann var bæði prestur og
skáld, rithöfundur og trúarleið-
togi. Ekki var þó æviför hans nein
sigurför né dans á rósum. Hann
taldi trúarjátninguna og hið lif-
andi orð, nefnilega predikunina
og sálusorgun, hornsteina og
grunn kristinnar boðunar, fremur
en trúfræði og helgisiði. Ekki
likaði það öllum, sem völdin
höfðu og töldu guðfræðingana —
hina lærðu — eiga að skera úr um
það, hvað telja ætti aðalatriöi
kristins dóms.
Grundtvig var þvi settur undir
eins konar opinbert eftirlit og allt,
sem hann sendi frá sér, dæmt til
ritskoðunar alla hans ævi og hann
i háar sektir.
Hann hefði lika vafalaust verið
dæmdur frá kjóli og kalli.Enþar
hafði hann sjálfur séð við
lekanum og lagt niður embætti
sitt 1826 i mótmælaskyni við þvi,
að bannað var að syngja sálma
hans, sem hann hafði ort fyrir
þúsund ára afmæli dönsku
kirkjunnar það ár. Nokkru siðar,
eða um 1836 hóf hann lýðskóla-
hugsjón sina til framkvæmda i
þeirri vissu, og samkvæmt þeim
fullyrðingum sinum, að æskan,
unga fólkið, væri langmóttæki-
legast allra aldursflokka fyrir
hinn glaða, lifandi kristindóm.
Gildi Grundtvigs og hugsjóna
hans er talið þriþætt: Skáld,
einkum sálmaskáld, æskulýðs-
leiðtogi, upphafsmaður lýðskóla-
starfs þjóðlegur og kirkjulegur
vakningar- og hugsjóna-
frömuður.
Stefna hans i kirkjumálum er
nefnd Gruntvigsstefna.Hún setur
hið sögulega ofar hinu fræðilega
og telur guðfræði og trúfræði oft
hafa skyggt á hinn sanna lifandi
Bókarfregn
Út er komin bók, sem heitir
Afengisvarnir. í undirtitli segir:
„Sögulegt yfirlit og tillögur um
skipan áfengisvarna á íslandi.”
Jónas Guðmundsson hefur tek-
ið saman efni bókarinnar og ritar
hann einnig formála. Bókin skipt-
ist i marga kafla og má meðal
annars nefna þessa: Afengis-
varnir, Tillögur um skipan
áfengisvarna, Afengissýki og
misnotkun áfengis, Skipulag
áfengisvarna i Noregi, Misnotkun
vistheimiia og sjúkrahjálpar,
Frumvarp til laga um meðferð
ölvaðra manna og drykkjusjúkl-
inga 1960, Vistheimili Bláa bands-
ins i Viðinesi. Innan þess kafla er
meðal annars fjallað um dularfull
fyrirbrigði, sem þó eru reyndar
ekki af neinum yfirnáttúrlegum
toga spunnin. Þar er einnig rætt
um stofnun og starfshætti vist-
heimilisins, skipuiagsskrá þess,
og aö lokum birtur bæði efnahags-
og rekstursreikningur vistheimil-
isins fyrir árið 1970.
Ennfremur má nefna, að birt er
vigsluræða Asmundar heitins
Guðmundssonar, fyrrverandi
biskups, sem hann flutti viö opn-
un Vistheimilis Bláa bandsins í
Víðinesi.
Bókin, Afengisvarnir,er 164 bls.
bundin i blátt alshirtingsband og
öll hin vandaöasta að frágangi.
HAÐ ER TEKIÐ EFTIR
AUGLÝSINGU Í TIMANUM!
kristindóm. Fræðsla og frelsi —
einkum fræðsla á þjóðlegum
grunni — eru hin lýsandi tákn við
framtiðarvegu kirkjunnar, að
áliti Grundtvigs.
Sjá má af mörgu, að hugsjónir
hans eignast breiðari farveg eftir
þvi sem timar liða. Hinn frjálsi
glaði kristindómur á sifellt erindi
við sálir mannanna sem lifsins
lind við hraðbrautir nútimans,
þar sem tæknin fjötrar og
hraðinn tryllir.
Hér á Islandi má segja, að
Matthias Jochumsson hafi verið
likur persónuleiki og Grundtvig,
einkum i hugsun og að ýmsu leyti
i skáldskap, viðsýnn, djarfur,
þjóðlegur. Honum er maðurinn —
mannveran — aðalatriðið. öll
form og kenningar, sem ekki ná
til hjartans, ekki megna að fegra
lifið og bæta.eru fremur fjötrar og
hindranir á vegi lifs, sem Kristur
boðar, að hans áliti.
Himnaríki Grundtvigs er fyrst
og fremst hér á jörðu — ekki i
einhverri utanheims firrð himn-
anna. Það tilheyrir sálum og
samfélagi manna, eins og
bænirnar af munni Krists benda
til: „Komi riki þitt, verði vilji
þinn á jörðu”. Hann
gerir þvi fremur gys að þeim
kenningum, sem hoppa yfir hið
mannlega með alls konar raka-
lausri mærð um óhlutkenndar
hugmyndir, þótt þær svo heiti
freslsun og friðþæging — „dýrð
handa mér”, hvernig sem annars
fer um alla hina leppalúðana” —
og enda oft i sjálfsdýrkun og
hroka.
Kristinn dómurinn er til
mannsins vegna, en maðurinn
ekki vegna kristindómsins.
Viða, bæði i menningarlifi og
löggjöf Dana, koma áhrif
Grundtvigs i ljós. Hugsanir hans
standa vörð um frelsi og hugrækt
i mennt og kirkjukenningum. Ein
helzta og stærsta kirkja Dan-
merkur byggð af alþjóð á þessum
siðari áratugum, er við hann
kennd og honum til heiðurs reist,
Grundtvigskirkjan i Kaupmanna-
höfn. Þar er hátt til lofts og vitt
til veggja.
Grundtvig var þrikvæntur og
átti mjög hamingjurikt heimilis-
lif, þrátt fyrir harma og mótlæti.
Einhver frægasti og fegursti
sálmur hans er brúðkaupssalmur
um öll Norðurlönd: „Hve gott og
fagurt og indælt er”, i þýðingu
Matthisar Jochumssonar. En
hann hefur nú á þessari 100 ára
ártið höfundar sins verið felldur
brott úr islenzku sálmabókinni!!
— mörgum til mikillar furðu.
Lýðskólinn ris en sálmurinn
fellur á sama ári. En lengi lifi
hugsjón Grundtvigs um hinn
glaða, lifandi kristindóm.
A.N
HELLESENS
HLAÐIÐ
ORKU.....