Tíminn - 04.10.1972, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
MiAvikudagur 4. október 1972.
Steingrímur Hermannsson:
Félög ungra framsóknarmanna
1 Morgunblaðinu 3. september
sl. er greint frá þingi Sambands
ungra framsóknarmanna á Akur-
eyri með eftirfarandi undirfyrir-
sögn: „FUF-félög á Vestfjörðum
lögð niður eftir að Steingrimur
Hermannsson tók við forystuhlut-
verki i Framsóknarflokknum”.
Þessi fyrirsögn á rætur sinar að
rekja til eftirfarandi orða Más
Péturssonar, fyrrverandi for-
manns SUF, i skýrslu þeirri, sem
hann flutti á fyrrgreindu þingi:
„P'UF-félögin eru nú 35 talsins
og ná til allra byggðarlaga lands-
ins nema Vestfjarðakjálkans.
Þar voru þau lögð niður eftir að
núverandi ritari flokksins tók við
forystuhlutverki i þvi kjördæmi.
Þaðer kunnara en frá þurfi að
segja, að siðan félögin voru lögð
niður, hefur Framsóknarflokkn-
um ekki vegnað sem skyldi i
þessu kjörd«æmi.
Okunnugum getur virzt þetta
þungádeila.fog tel þvi rétt að gefa
nokkrar skýringar og jafnframt
að gripa tækifærið, i þeirri von, að
það geti orðið til þess að málefna-
legar umræður verði um skipulag
flokksstarfsins með aukna þátt-
töku ungs fólks i stjórnmálastarf-
inu i huga. A þvi er mikii.þörf.
Það er efalaust rétt, sem Már
Pétursson segir i ræðu sinni, sem
send hefur verið fjölrituð vitt og
breitt, að P'UF-félögin séu u.þ.b.
30-40 talsins á landinu. Það er
cinnig rétl hjá fyrrverandi for-
manni SUF, að i hinum smærri
byggðarlögum er starfsemi þess-
ara lélaga sára litil eða nánast
þvi engin. l»að mun raunar vera
reglan fremur en undantekn-
ingin.
Þetta er ekkert undarlegt.
llverjum dettur i hug, að unnt sé
að tviskipta eða jafnvel þriskipta
flokksstarli á hinum smærri
stöðum um landið?
Stjórn SUF hefur venjulega
reynt að lagfæra þetta ástand
með þvi að gera út erindreka
annað slagið, venjulega sumarið
l'yrir SUF þing. Hlutverk
erindrekans er að endurreisa
félögin og láta þau halda aðal-
fundi. Þar er verkefnið fyrst og
l'remst það að kjósa stjórn fyrir
lélagið og sérstaklega fulltrúa á
þing SUF. Yfir þessum kosn-
ingum situr erindrekinn, eða
annar dyggur fulltrúi SUF stjórn-
arinnar i Keykjavik.
Þegar ég hóf afskipti af stjórn-
málum i Vestfjarðakjördæmi,
voru þar að nafninu til starfandi
þrjú félög yngri manna, i
Strandasýslu, Vestur-lsafjarðar
sýslu og á Isafirði. P:g gerði mér
strax mikið l'ar um að mæta á
fundum tessara félaga. Kfast ég
sall að segja um, að aðrir fram-
bjóðendur hafi gert það meira en
ég. Kngu að siður varð starfsemi
þessara félaga, eins og viðast
annars staðar i dreifbýlinu, sára
litil. Aðalfundir féllu niður og
sljórnir félaganna voru iðulega
ekki fullskipaðar.
Kins og fyrr segir, hefur það
verið regla stjórnar SUP' að senda
erindreka til þess að endurreisa
félögin i dreifbýlinu. Þeir, sem
ráðið hafa SUF nú upp á sið-
kastið, hafa þó ekki gert neina til-
raun til sliks i Vestfjarðakjör-
dæmi. Þangað hel'ur ekki komið
erindreki nýlega á þeirra vegum.
Af einhverjum ástæðum hafa þeir
ekki talið það ómarksins vert, að
þvi er virðist.
Már Pétursson leylir sér að
lullyrða, að ég hali lagt félögin
niður. Þessi staðhading hans er
þvi lurðulegri. þar sem á um-
ræddu þingi var mættur formaður
FUF i Vestur-lsafjarðarsýslu,
Ólafur Þórðarson, enda mun
hann hal'a svarað Má Péturssyni
Steingrimur llermannsson.
myndarlega, eins og hans er von
og visa.
Það er hins vegar ekkert
undarlegt. að ungir menn úr
Veslfjarðakjördæmi hafa ekki
sótt margir tvö undanfarin þing
SUF, það næst siðasta á Hall-
ormsstað og nú á Akureyri.
Ferðakostnaður með flugi frá
Vestíjörðum til Akureyrar er ná-
lægt þvi kr. 0.000,00. Ilinir ungu
menn eru fæstir i þcim cfnum, að
þeir geti leyft sér slikt.
FUF-félögin á Vestfjörðum eru
enn skráð þrjú. Að sjálfsögðu er
stjórn SUF velkomið að senda
crindreka sinn til þess að endur-
reisa þessi félög. Ég mun einnig,
hér eftir sem hingað til með
ánægju mæta á fundum þessara
félaga. Sjálfur hefi ég hins vegar
fyrir löngu komizt að þeirri niður-
stöðu. að mikilvægast sé, að yngri
menn og konur verði virkir þátt-
takendur i stjórnmálastarfsem-
inni. Unga fólkið i dag er ágæt-
lega menntað og þroskað. Þvi ber
skylda til þess að taka af ábyrgð
þátt i þvi að móta þjóðmálastefn-
una.
Már Petursson segir á einum
stað i skýrslu sinni, að það sé
„raunar orðaleikur. hvort talað
er um yngri og eldri félagsdeildir.
i sama félagi. eða tvö sjálfstæð
félög." llann virðist m.ö.o. telja
hið fyrra viðunandi lausn á
félagsmálum yngri manna.
Þarna er ég honum alveg sam-
mála. Kg tel það raunar einu
skynsamlegu lausnina viðast
hvar i dreifbýlinu, að ungir menn
myndi deild i sameiginlegu
lclagi. Þetta er einmitt sú þróun,
sem smám saman er að verða á
Vestfjörðum. Ungir menn og
konur hafa gerzt virkir þátttak-
endur i Iramsóknarfélaginu á
slaðnum. Viða hefur ungt fólk
jalnvel tekið forystuna. A sumum
stiiðum mætti jafnvel segja. að
eldra félagið hafi verið lagt niður
fremur en það yngra.
Kg tel. að það væri skynsam-
legt fyrir unga menn sem viöast i
dreifbýli landsins að fara þá leiö,
sem Már Pétursson telur jafn-
góða, að starfa innan eins fr^m-
sóknarfélags, en hafa sinadeildtil
þess að kjósa fulltrúa á hin ýmsu
þing SUF. eins og að er stefnt á
Vestfjörðum.
Um siðari málsgreinina i upp-
haflegri tilvitnun úr skýrslu Más
Péturssonar vil ég ekki fara
mörgum orðum. Hún lýsir fyrst
og fremst fékþroska mannsins.
Liklega á þetta að vera hörð sneið
til min. en jafnframt verða orðin
ekki skilin á annan veg en þann,
að ungir menn á Vestf jörðum hafi
legið á liði sinu i kosningabarátt-
unni. Það er afar ómakleg ádeila.
Kg efast um aö ungir menn og
konur hafi verið virkari þátttak-
endur i kosningabarattunni en
einmitt þar.
Kf Már Pétursson vill leita að
einhverri skýringu á úrslitum
kosninganna á Vestfjörðum,
mætti hann lita sér nær. Vafa-
laust hafði það sin áhrif. að Már
Pétursson og fáeinir aðrir úr
forvstuliði SUF i Keykjavik. lögð-
ust rétt fyrir kósningarnar mar-
flatir fyrir einum höfuðandstæð-
ingi okkar framsóknarmanna á
Vestfjörðum. Það voru mikil
„mistök”. eins og formaður
llokksins helur réttilega lýst þeim
vinnubrögðum.
Ungt fólk hefur sem betur fer
ágæta aðstöðu til þess að koma
skoðunum sinum á Iramfæri
innan Framsóknarflokksins Það
er fjölmennt á flokksþingum.
miðstjórnarlundum og i
framkvæmdastjórn. Ungir menn
mæta iðulega á sameiginlegum
fundum þingflokks og fram-
kvæmdastjórnar. Á þessum
stöðum og á ýmsum fleiri fundum
og ráðstefnum flokksins eru þeim
sköpuð hin ágætustu skilyrði til
þess að hafa áhrif á stefnu og
störf Framsóknarflokksins. Þess
verður jafnframt aö krefjast, að
ungt fólk hafi þroska til að sætta
sig við það, sem meiri hlutinn
ákveður, eins og reglan er. þar
sem félagshyggja ræður.
Það er von min, að skjótt linni
erjum á meðal yngri manna, en
þeir snúi sér jafnframt i auknum
mæli að málefnalegu starfi innan
flokksins og stofnana hans. Þá er
mikils að vænta, þvi ég efast um
þaö, að við framsóknarmenn
höfum fyrr átt jafnmörgum efni-
legum ungum mönnum og konum
á að skipa um land allt eins og við
eigum nú.
Um 1377 gátu biskupar Grænlendinga
ekki lengur komizt yfir hafið. Byggð
norrænna manna lagðist í eyði af
eðlilegum orsökum, en versnandi
veðurfar, og væntanlega einnig auknar
árásir „skrælingja" — Eskimóa, sem
vildu hafa selina og álkurnar fyrir sig
— ýttu undir.
Bárust Norðmenn
fyrir vindi
yfir Atlantshafið ?
Þannig komu knerrirnir vikinguniim sjálfum fyrir sjónir.
Hvernig fóru Norðmenn að þvi
að sigla klunnalegum skipum
sinum til lslands. Grænlands og
„Furðustranda”? Hinir rikjandi
vestlægu vindar gera siglingu frá
austri til vesturs á þessum
slóðum mjög erfiða, jafnvel á nú-
tima seglskútu. Stirölegir knerrir
vikinganna hefðu verið i hæsta
máta illa til slikra ferða fallnir.
Þessar skoðanir hefur dr.
Svend Larsen frá Skive á Norður
Jótlandi, dýralæknir, áhugaforn-
leifafræðingur og mikill siglinga-
maður. Og hann telur sig hafa
skýringu á reiðum höndum:
Vestanvindar voru ekki rikjandi i
Norður Atlantshafinu á þeim tim-
um, þegar Norðmenn (og tslend-
ingar, dr. Larsen gleymir eins og
fleiri Skandinavar að geta um
hlut okkar i þessu máli) stóðu i
flutningum milli landa.
A timabilinu 500-1050 voru
stöðugir norðaustlægir vindar
rikjandi i Norður Evrópu og á
Norður Atlantshafinu sem báru
sjómenn og farkosti þeirra rak-
leiðis til eyjanna vestan hafsins
segir dr. Larsen, Norðmenn köll-
uðu vindinn landnorður og færöu
hann sér i nyt til siglinga og sem
orkugjafa.
I)r. Larsen byggir kenningu
sina á fornleifarannsóknum, sem
gerðar hafa verið meðfram
ströndum Skandinaviu, og itar-
legum lestri fornnorrænna bók-
mennta.
Hafnir frá þessum tima bjóða
ágætt skjól gegn norðaustan
vindi. segir dr. Larsen. en eru
alveg opnar á móti vestri og suð-
vestri. Enginn reyndur sjómaður
hefði valið slika staði fyrir hafnir
hefðu vestlægir vindar verið rikj-
andi. Ennfremur virðist svo sem
notkun hafna þessara hafi lagzt
niður á elleftu öld. þegar vindátt-
in breyttist. Gervöll vesturströnd
Danmerkur varð þá það, sem hún
er nú, eyðilegt landsvæði lamið
af brimi og nistandi vestanvindi.
tsland fannst um 860. Landnám
hófst áratug siðar. Grænland
byggðist norrænum mönnum upp
úr 980. Loftslag var mildara á
þessum tima en nú, og Austur
Grændlands straumurinn var
miklu minni hindrun sæfarendum
en siðar. Arið 1124 var stofnað
biskupsdæmi að Görðum og
byggð norrænna manna á Græn-
landi stóð með blóma. Um 1377
komust biskupar Grænlendinga
ekki lengur yfir hafið. Byggðir
landnemanna dóu út, sem afleið-
ing af þvi, en versnandi veðurfar
SB-Reykjavik
Fyrsta frumsýning leikárs
Þjóöleikhússins verður á þriðju-
daginn, á Túskildingsóperu
Brechts. Aður hefur Þjóöleikhús-
ið sýnt Mutter Courage og Púntila
og Matta eftir Brecht. Leikstjóri
Túskildingsóperunnar cr Gisli Al-
freðsson og Róbert Arnfinnsson
leikur aöalhlutverkið, Makka
hnif.
Túskildingsóperan er verk, sem
getur gerzt nánast hvenær sem
og siharðnandi árásir skrælingja
— Eskimóa sem vildu hafa selina
og álkurnar fyrirsig — ýttu undir.
lslandsferð. fullyrðir dr.
Larsen. hófst á strönd Noregs
einhvers staðar nálægt Þránd-
heimi. Grænlandsfari var hins
er, en i þetta sinn verður hún færð
nær okkar tima, en venjulegt er.
Sagði Gisli Alfreðsson leikstjóri á
fundi meö fréttamönnum i gær,
að á sviði Þjóðleikhússins væru
aðburðir aðeins i náinni fortið.
Þýðingin er ný, Þorsteinn Þor-
steinsson þýddi óbundið mál, en
söngvana þýddu þeir Þorsteinn
frá Hamri, Böðvar Guðmundsson
og Sveinbjörn Beinteinsson.
Leikmyndir geröi Ekkehard
Kröhn, sá sami oggirði leikmynd-
vegar ýtt úr vör sunnar, eða ná-
lægt Bergen. Sæfari, sem lagði af
staðfrá strönd Danmerkur, mátti
eiga von á þvi aö koma að landi i
Englandi eða Skotlandi.
Heimferöin var þvert i vindinn
með landnyrðinginn á bakborða.
Norðmenn á siglingu heim komu
til Skotlands eða irlands, þar sem
þeir voru kunnugir. Þaðan reru
þeirskipum sinum aftur á heima-
slóöir.
Dr. Larsen bendir á, að hægt sé
að sigla frá Noregi til Grænlands
á 12 dögum, miðað við fimm
hnúta hraða að meðaltali.
Árið 1020 var siglt frá Noregi til
tslands á Ijórum dögum, að
meðaltali 190 sjómilur á dag, eða
með átta hnúta meðalhraða.
Slikur hraði hefði verið óhugsandi
án stöðugs meðvinds.
Dr. Larsen hefur prófað þessa
kenningu sina. Einu sinni setti
hann ferkantað segl á skútu sina,
Mjölni, til aö kanna siglingahæfni
seglabúnaðs vikinganna.
Sænskir veðurfærðingar renna
stoðum undir kenningar hans en
þeir telja sig geta sannað, að það
sé tiltölulega nýtt af nálinni, að
vestanvindar riki á Norður
Atlantshafi.
Dr. Larsen hyggst gefa út bók
um rannsóknir sinar innan tiðar.
Frumfrásögn af þeim birtist i ár-
bók sænska siglingafélagsins nú i
haust.
ir i Fást og Höfuðsmannin-rr.
Hljómsveitinni, 11 manns, stjórn-
ar Karl Billich, en tónlistin er eft-
ir Kurt Weil. Þess má geta, aö
hljómsveitinni verður fyrir komið
á eins konar brú yfir sviðinu.
Auk Róberts Arnfinnssonar
fara með helztu hlutverk þau
Ævar Kvaran, Rúrik Haraldsson,
Briet Héðinsdóttir, Edda
Þórarinsdóttir, Sigrún Björns-
dóttir, Bessi Bjarnason o.fl. Alls
munu nær 40 leikarar taka þátt i
sýningunni. Sýningartimi Tú-
skildingsóperunnar eru tæpar
þrjár klukkustundir með hléi.
Túskildingsóperan á þriðjudag